اعمال و عبادات پانزدهم رجب
شب پانزدهم رجب و روز آن، يكي از شب ها و روزهاي مهم سال است و براي عبادت پيشگان و عارفان، از ايام ويژه سال به حساب مي آيند.
درهاي رحمت الهي در اين شب و روز بر روي خلق گشوده مي باشد و راه ها و درهاي غضب الهي و بدفرجامي، بسته و يا بسيار كم رمق مي باشد.
نبي مكرم اسلام(ص) درباره عظمت شب نيمه رجب فرمود: اذا كان ليله النصف من رجب امر الله تعالي خزان ديوان الخلائق و كتبه اعمالهم، فيقول لهم: انظروا في ديوان عبادي و كل سيئه و جدتموها فامحوها و بدلوها حسنات.
يعني: هرگاه شب نيمه رجب فرار رسد، خداوند سبحان به خزانه داران و كاتبان اعمال بندگان دستوري مي دهد و به آنان مي فرمايد: در دفتر اعمال بندگان من نگاه كنيد، هر گناه و بدي در آن ديديد، در اين شب آن ها را محو كرده و تبديل به حسنات نماييد.
هم چنين آن حضرت درباره روزه گرفتن روزهاي 13، 14 و 15 و اقامه نماز و تهجد در شب هاي آن بسيار تأكيد نمود و براي آن ثواب فراواني بيان كرد.
احاديثي كه درباره فضيلت نيمه رجب وارد شده اند، بسيارند و از حوصله اين مختصر، خارج وليكن چكيده اعمال آن را به اختصار بيان مي كنم:
الفـ شب نيمه رجب.
اعمال عبادي اين شب شريف عبارتند از: 1- غسل. 2- احيا و شب زنده داري. 3- زيارت امام حسين(ع). 4- شش ركعت نماز (به نحوي كه در شب سيزدهم بيان شد). 5- سي ركعت نماز، كه در هر ركعت، پس از حمد، ده بار سوره توحيد (قل هو الله احد) قرائت گردد. 6- دوازده ركعت نماز، كه در هر ركعت، سوره حمد، سوره توحيد (قل هو الله احد)، سوره فلق (قل اعوذ برب الفلق)، سوره ناس (قل اعوذ برب الناس)، آيه الكرسي (الله لا اله الا هو الحي القيوم) و سوره قدر (انا انزلناه في ليله القدر) را چهار بار بخواند و پس از سلام نماز، چهار بار بخواند: الله الله ربي، لا اشرك به شيئا و لا اتخذ من دونه وليا. و هر چه مي خواهد بخواند.
بـ روز نيمه رجب
اين روز، روز مباركي است و اعمال عبادي آن عبارتند از: 1- غسل. 2- زيارت امام حسين(ع). 3- ده ركعت نماز سلمان فارسي(رض)، بدين گونه كه در هر ركعت، پس از حمد، سه بار سوره توحيد (قل هو الله احد) و سه بار سوره كافرون (قل يا ايها الكافرون) را قرائت كند و پس از هر سلام نماز، دست هاي خويش را بلند و بگويد: لا اله الا الله وحده لا شريك له، له الملك و له الحمد، يحيي و يميت و هو حي لا يموت بيده الخير و هو علي كل شي قدير، الها احدا، فردا، صمدا، لم يتخذ صاحبه و لا ولدا.
4- چهار ركعت نماز بخواند و پس از سلام نماز، دست ها را پهن كند و بگويد: اللهم يا مذل كل جبار و يا معز المومنين انت كهفي …
5- عمل "ام داوود" كه مهمترين اعمال اين روز شريف است.
هر كسي كه مي خواهد آن را انجام دهد، روزهاي سيزده، چهارده و پانزدهم رجب را روزه بگيرد و در روز پانزدهم در نزديكي ظهر، غسل كند و به هنگام ظهر، نماز ظهر و عصر را به جاي آورد و نمازش را در جايي خلوت به جاي آورده و كسي و يا چيزي وي را به خود مشغول نسازد و ركوع و سجود نماز را به نيكويي انجام دهد.
سپس به سوي قبله بنشيند و سوره حمد را صد بار، سوره توحيد (قل هو الله احد) را صد بار، آيه الكرسي (لا اله الا هو الحي القيوم) ده بار و آن گاه سوره هاي ذيل را يكبار به طور كامل بخواند: سوره انعام، سوره بني اسرائيل، سوره كهف، سوره لقمان، سوره يس، سوره صافات، سوره فصلت (حم)، سوره شوري (حم، عسق)، سوره دخان (حم)، سوره فتح (انا فتحناك لك)، سوره واقعه، سوره ملك (تبارك الذي)، سوره قلم (ن و القلم)، سوره انشقاق (اذا السماء انشقت) و ما بعدش تا آخر قرآن كريم را بخواند و چون از خواندن آيات قرآن، فراغت حاصل كرد، در حالي كه به سمت قبله است، اين دعا را بخواند: صدق الله العظيم، الذي لا اله الا هو الحي …
پس از دعا، بر زمين سجده كند و دو طرف صورت خود را بر خاك گذارد و بگويد: اللهم لك سجدت و بك آمنت، فارحم ذُلّي و فاقتي و اجتهادي و تضرّعي و مَسكنتي و فقري اليك يا ربّ.
در اين حال، كوشش نما كه اشكي از چشمانت جاري شود، اگر چه اندك باشد و اين علامت استجابت مي باشد.
گفتني است كه عمل "ام داوود" را امام صادق(ع) به "ام خالد بربريه" مادر رضاعي خود و مادر داوود بن حسن مثني بن امام حسن مجتبي(ع) آموخت و آن زن صالحه اين عمل را در نيمه رجب انجام داد و از خداوند متعال مسئلت كرد، كه فرزندش داوود بن حسن مثني را از حبس و شكنجه منصور دوانقي (دومين خليفه عباسي) رهايي بخشد.
چيزي نگذشت كه فرزندش از حبس منصور در عراق رهايي يافت و در نزد مادرش در مدينه حاضر گشت.
آن گاه، داوود به همراه مادرش ام خالد بربريه، جهت عرض تقدير و تشكر به محضر امام صادق(ع) حضور يافتند و امام صادق(ع) به وي فرمود: منصور دوانقي شبي ]همان شبي كه ام داوود دعا كرد[ اميرمؤمنان علي(ع) را در خواب ديد و آن حضرت به منصور فرمود: فرزندم را آزاد گردان و الا تو را در آتش مي اندازم. منصور، پايين پايش را نگه كرد و ديد پر از آتش فروزان است. از خواب بيدار شد و بدنش به لرزه درآمد و در همان حال دستور آزادي تو را صادر كرد.
ازدواج حضرت علي (ع) با فاطمه زهرا(س) سال 2 قمری.
درباره تاريخ ازدواج حضرت علي(ع) با فاطمه زهرا(س)، اتفاق نظري ميان مورخان و سيره نگاران نيست. برخي آن را در شب 21 ماه محرم، برخي در نيمه رجب و برخي ديگر در ماه ذي الحجه بيان كرده اند و چون مشهور علماي ما، شب 21 محرم را انتخاب كرده اند، بدين لحاظ، اين واقعه ميمون و مبارك را، به خواست خداي متعال در مناسبات ماه محرم بيان خواهيم كرد.
تغيير قبله مسلمانان سال دوم هجري قمري.
پيامبر اكرم(ص) پيش از هجرت، ايامي كه در مكه معظمه حضور داشتند، نمازهاي خويش را به سمت بيت المقدس، واقع در فلسطين به جاي مي آوردند، وليكن طوري مي ايستاد كه كعبه معظمه، ميان وي و بيت المقدس قرار مي گرفت و در واقع، به صورتي نماز مي خواند كه كعبه و بيت المقدس، هر دو، قبله وي قرار مي گرفتند.
پس از هجرت به مدينه منوره، از ربيع الاول سال اول تا نيمه رجب سال دوم هجري، به مدت هفده ماه، به سوي بيت المقدس نماز مي گذارد و ساير مسلمانان نيز به پيروي از آن حضرت، به آن سمت عبادت مي كردند.
در مدينه، يهوديان فراواني زندگي مي كردند و برخي از آنان، مسلمانان و به ويژه حضرت محمد(ص) را سرزنش كرده و مي گفتند: شما تابع قبله مائيد.
پيامبر(ص)، از اين جهت اندوهناك بود و به آفاق آسمان ها نظر مي كرد و منتظر امر پروردگار منان بود.
سرانجام در نيمه رجب سال دوم، هنگامي كه آن حضرت در مسجد "بني سالم" مشغول نماز ظهر بود و دو ركعت آن را به سمت بيت المقدس به جاي آورده بود، جبرئيل امين فرود آمد و بازوي مباركش را گرفت و او را به جانب كعبه برگردانيد.
مسلمانان كه شاهد گردش پيامبر(ص) به سمت كعبه بودند، برخي تبعيت كرده و به سوي كعبه برگشتند و برخي ديگر، متوجه قضايا نشده و هم چنان به سوي بيت المقدس نماز گزاردند، تا اين كه نماز تمام شد و پيامبر(ص) خبر نويدبخش تغيير قبله را به آگاهي همگان رسانيد.
چون نماز پيامبر(ص) و برخي از مسلمانان، در يك وقت به دو قبله خوانده شد، مسجد بني سالم، به مسجد "ذي القبلتين" شهرت يافت.
در آن هنگام اين آيه شريفه بر رسول خدا(ص) نازل شد: قد نَري تَقَلُّبَ وَجْهِكَ فِي السَّماءِ فَلَنُوَلّيَنَّكَ قِبْلَهً تَرْضيها، فَوَلِّ وَجْهَكَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ، وَ حَيْثُ ما كُنْتُمْ فَوَلّوُا وُجُوهَكُمْ شَطْرَهُ …
يعني: نگاه هاي انتظار آميز تو را به سوي آسمان ]براي تعيين قبله[ مي بينيم. اكنون تو را به سوي قبله اي كه از آن خشنود باشي، باز مي گردانيم. پس روي خود را به سوي مسجد الحرام كن و هر جا باشيد، روي خود را به سوي آن بگردانيد…
از آن پس، كعبه و مسجدالحرام، قبله گاه مسلمانان شد و از هر كجا عالم به سوي آن عبادت مي كنند.
شيخ مفيد، تغيير قبله را از نماز عصر ذكر كرد.
هلاكت معاويه بن ابي سفيان سال 60 هجري قمري.
معاويه بن ابي سفيان (صخر) بن حرب بن اميه، بيست و شش و يا بيست و دو سال پيش از هجرت نبوي، در مكه معظمه و در خانه پدرش ابوسفيان و يا خانه عتبه بن ربيعه، از زني انتقام جو و عقده گشا به نام "هند بنت عتبه"، معروف به هند جگرخوار زاييده شد.
خانواده ابوسفيان، در دشمني با پيامبر(ص) و انكار دين مبين اسلام و راه اندازي جنگ هاي گوناگون بر ضد مسلمانان و ايجاد فتنه و فساد و كشتار، معروف مي باشند. به ويژه كردار زشت هند، مادر معاويه در مثله كردن بدن غرقه به خون حضرت حمزه سيدالشهدا(ع) و بيرون آوردن جگر وي و خوردن آن، بيش از همه، آنان را رسوا و در نزد همگان بي مقدار نمود.
به هر روي، معاويه در زمان عمر بن خطاب به حكومت شام دست يافت و در عصر عثمان بن عفان بر اقتدار خويش افزود و پس از كشته شدن عثمان و انتخاب حضرت علي(ع) به خلافت اسلامي، از پيروي خليفه منتخب مسلمانان سرباز زد و پرچم مخالفت برگرفت و با تمام توان خويش، به مبارزه برخاست و جنگ بزرگ صفين را پي ريزي كرد و پس از شهادت حضرت علي(ع)، با خلافت مقبول امام حسن(ع) نيز به مبارزه همه جانبه پرداخت و سرانجام آن حضرت را با صلح تحميلي از قدرت كنار زد و يكه تاز ميدان شد و از آن زمان، به مدت بيست سال، خلافت مسلمانان را بر عهده داشت.
در اين مدت، جنايات فراواني مرتكب گرديد و قتل و كشتار زيادي به عمل آورد. سرانجام در 86 و يا 82 سالگي در دمشق وفات يافت و در همين شهر، دفن گرديد.
مورخان، تاريخ وفاتش را ماه رجب سال 60 قمري مي دانند وليكن در روز وفاتش اختلاف دارند. برخي چهارم، برخي پانزدهم و برخي بيست و دوم اين ماه را روز وفاتش مي دانند. وليكن روز پانزدهم رجب، به روز وفات وي معروف شده است.
وفات حضرت زينب كبري(س) سال 62 هجري قمري.
حضرت زينب(س) در سال ششم و به روايتي در سال پنجم قمري، دو سال پس از تولد امام حسين(ع)، در حيات جدش حضرت محمد(ص)، در مدينه منوره ديده به جهان گشود.
پدرش اميرمؤمنان علي بن ابي طالب(ع) و مادرش فاطمه زهرا(س) دختر رسول گرامي اسلام(ص) مي باشند. وي در خانواده اي ديده به جهان گشود كه مهبط جبرئيل امين و محل نزول وحي و ارتباط با ذات باري تعالي بود؛ همان خانواده و بيتي كه به گواهي قرآن مجيد، ساكنان آن همگي پاك و پاكيزه و معصوم مي باشند. زيرا جدش حضرت محمد(ص)، پدرش حضرت علي مرتضي(ع)، مادرش فاطمه زهرا(س)، برادرانش امام حسن مجتبي(ع) و امام حسين سيدالشهدا(ع)، بودند كه پنج تن آل عبا مي باشند و انس و جنّ و فرشتگان به نام نامي آنان افتخار و تبرك مي كنند.
به هر روي، اين كودك سعادتمند، در خردسالي مادرش را از دست داد و در خانه خويش، به جاي مادر مهربان مورد احترام همگان قرار گرفت.
وي در سنين جواني از ميان خواستگاران متعدد، با اذن و اجازه پدر ارجمندش حضرت علي(ع)، پسر عمويش عبدالله بن جعفر را كه جواني اصيل، شرافتمند، دلير، متعهد و سخاوتمند بود، پذيرفت و به عقد و نكاح وي درآمد و در خانه وي داراي فرزنداني چند شد، كه وجود دو تن از آن ها، قطعي و مورد اتفاق است و آن دو عبارتند از عون اكبر، كه در كربلا شهيد شد و امّ كلثوم كه به ازدواج پسرعمويش درآمد. غير از آن دو، نام فرزندان ديگري چون علي، عبدالله، عباس، جعفر و محمد نيز گفته شده است، كه مورد اتفاق جمعي نيست.
حضرت زينب(س) با اين كه به خانه همسرش نقل مكان كرده بود، ولي هيچ گاه خانواده پدري خويش را ترك نكرد و در تمام رويدادها و حوادث كوچك و بزرگ در كنار پدر مهربان و برادران ارجمندش امام حسن(ع) و امام حسين(ع) بود و در واقع، پس از حضرت زهرا(س) رهبري زنان متعهد و ولايتمدار را بر عهده داشت و آن را به نيكي و شايستگي تمام اداره مي نمود.
اوج ايثارگري، فداكاري و كمالات روحي وي در واقعه كربلا به منصه ظهور رسيد. حضرت زينب(س) تا هنگامي كه برادرش امام حسين(ع) زنده بود، مشاور و مايه دلگرمي آن حضرت بود و با اين كه فرزندي از وي به نام عون بن عبدالله در صحنه كربلا به شهادت رسيده بود، در عين حال تلاش فراواني به عمل آورده كه روحيه رزمي اباعبدالله الحسين(ع) را با رفتار و گفتار خويش تقويت كرده و خاطر آن جناب را از بازماندگان، آسوده نمايد. پس از شهادت امام حسين(ع) فصل نويني در حيات سياسي و اجتماعي حضرت زينب(س) آغاز گرديد و وي با سرپرستي اسيران و بازماندگان شهيدان كربلا و تحمل اسارت كوفه و شام و خواندن خطبه هاي غرّا در مجلس عبيدالله بن زياد در كوفه و در مجلس يزيد بن معاويه در شام، قيام برادرش امام حسين(ع) را به كمال رسانيد و به افشاگري حكومت جائرانه يزيد پرداخت و چنان صحنه را بر وي تنگ كرد كه كه يزيد با تمام تكبرها و غرورهاي شيطانيش، سر تسليم فرود آورد و از كشتن امام حسين(ع) و يارانش اظهار ندامت كرد و آن را به گردن عبيدالله بن زياد انداخت و بدين لحاظ در صدد دلجويي از اسيران و بازماندگان واقعه كربلا برآمد و آنان را محترمانه به مدينه منوره برگردانيد.
حضرت زينب(س) پس از بازگشت به مدينه، بر اثر داغ از دست دادن عزيزان و اندوه بي پايان واقعه كربلا، از نظر جسمي روز به روز ضعيفتر مي شد و توان خويش را از دست مي داد و سرانجام پس از هيجده ماه و پنج روز از واقعه كربلا و در 56 سالگي، در 15 رجب سال 62 قمري وفات يافت.
محل وفات اندوهبار و به تبع آن، محل دفن بدن مطهرش، چندان مورد اتفاق مورخان و سيره نگاران نيست. برخي آن را در مدينه، برخي در شام و برخي در مصر مي دانند.
هم اكنون، غير از قاهره مصر كه بارگاه مجللي به نام وي وجود دارد و مزار دوستداران اهل بيت(ع) در شمال افريقا است، در حاشيه جنوبي شهر دمشق ]پايتخت سوريه[ و در شهرك زينبيه نيز زيارتگاه باشكوهي وجود دارد كه شيعيان و دوستداران اهل بيت(ع) از سراسر دنيا براي زيارت قبر مطهر آن بانوي بزرگ علوي و فاطمي، بدانجا مي روند و با خواندن فاتحه و قرائت قرآن، بر روح بلند دختر اميرمؤمنان(ع)، يعني حضرت زينب كبري(س) درود و سلام مي فرستند.
شهادت امام جعفر صادق(ع) سال 148 هجري قمري.
درباره شهادت امام شيعيان شيعيان، حضرت أبي عبدالله امام جعفر صادق(ع)، دو روايت ذكر شده است. روايت نخست، دلالت دارد كه آن حضرت در 25 شوال، به شهادت رسيد و روايت دوم مي گويد كه در نيمه رجب سال 148 قمري، به واسطه زهري كه از سوي منصور دوانقي (دومين خليفه عباسي) به وي خورانيده شد، مسموم و پس از چند روز بيماري به شهادت رسيد.
چون نظر مشهور و معروف علماي شيعه، روايت نخست است و اكثر آنان قائلند كه آن حضرت در 25 شوال به شهادت رسيد، انشاءالله در بخش رويدادهاي شوال، درباره شهادتش توضيح بيشتري خواهيم داد.
در گذشت مرحوم حاج ميرزا احمد نجفي زنجاني در سال 1361 هجري شمسي
مرحوم حاج ميرزا احمد نجفي زنجاني معروف به معصومي استاد پر آوازه خطوط نسخ و ثلث در سال 1361 هجري شمسي دار فاني را وداع گفت. اين هنر مند باذوق ايراني در مدرسه مرتضويه نجف تحصيل كرد و بعداز ورود به حوزه علميه اين شهر همزمان با تحصيل علوم ديني تعليم هنر خطاطي و خوشنويسي را به گونه اي جدي دنبال نمود كتاب خصائص زينبيه اولين اثري است كه با خط وي در چايخانه سنتي به چاپ رسيد و مرحوم زنجاني به هنگام كتابت اين اثر سيزده سال داشت از اين استاد برجسته هنر خطاطي حدود يكصد و ده جلد كتاب و پنج نسخه قرآن مجيد و پيش از 250 كتيبه براي مساجد و تكايا و آثار باستاني به يادگار مانده است كتيبه هاي امام رضا (ع) و دانشگاه تهران از معروفترين آثار خوشنويسي و خطاطي استاد نجفي زنجانيب است .
درگذشت مرحوم آيت الله زباني امثلي عالم و مجاهد در سال 1354 هجري شمسي
مرحوم آيت الله زباني امثلي عالم و مجاهد معاصر ايران در سال 1354 هجري شمسي وفات يافت. وي در خانواده اي روحاني و متدين از اهالي قم به دنيا آمد و همانجا بود كه تحصيلات ديني را آغاز كرد. اين عالم مبارز سالهاي متمادي در راه حفظ اسلام و ارزشهاي متعالي آن جانفشاني كرد و براي استمرار حكومت همچون ساير همراهان و ياران جان بركف امام راحل لحظه اي دست از تلاش بر نداشت بطوريكه زندگي سراسر مبارزه و تبعيد وشكنجه خود را وقف اعتلاي اسلام و قرآن نمود.