جام جم آنلاين: پرواز فضايي و بويژه موضوع گردشگري فضايي جدا از تمام جذابيت‌هاي آشكار و نهانش براي پيشكش كردن عصر جديدي از ماجراجويي‌هاي بشر هزاره سوم، هنوز هم فصلي شگفت و هيجان‌انگيز با صفحات ورق نخورده بسيار از كتاب آرزوهاي بزرگ انسان به حساب مي‌آيد.
اما جاي اميدواري است كه پررنگ شدن ماجراي فضاي خصوصي و تكاپوي شركت‌ها براي به نام زدن نخستين برنامه‌هاي ارسال فضاگردها به مدار پايين با دهه دوم هزاره سوم همراه شده است؛ دهه‌اي كه به باور بسياري از صاحب‌نظران، سررسيد برخي از فناوري‌هاي برتر و دستاوردهاي دگرگون‌كننده حيات آينده انسان معاصر طي آن رقم خواهد خورد.
در اين ميان، گردشگري فضايي نيز براي همراهي با اين قافله پرشتاب ناگزير از تدارك توشه و لوازمي است كه راه سفر را هموار و دسترسي به منزل را ميسر سازد. ازجمله زيرساخت‌هايي كه در راس كار گردشگري فضايي قرار دارد فرودگاه فضايي است كه از قضا محل آن در راس نقشه دنيا انتخاب شده و قرار است سرزمين‌هاي شمالي را از انزوا و خاموشي سردش خارج كرده و جان و هويت تازه‌اي به افق اين منطقه يخ‌زده از دنيا ببخشد، اما چطور شهر كوچك و دورافتاده‌اي در اروپاي شمالي اميدوار است به يك قطب و جاذبه اصلي گردشگري فضايي بدل شود؟
شهر سوئدي كرونا واقع در 150 كيلومتري بالاي مدار شمالگان و حدود 1000 كيلومتري استكهلم، به لحاظ تئوري و روي كاغذ مكان ايده‌آلي براي برپايي نخستين فرودگاه فضايي تجاري اروپا نيست. در واقع، مجموعه حيرت‌آوري از نقطه ضعف‌ها و شرايط نامساعد، بضاعتي است كه اين شهر به آن مي‌بالد. با اين اوصاف دولت سوئد سال 1386 از تفاهم‌نامه‌اي با شركت ويرجين گلكتيك خبر داد كه نخستين سايت روانه‌سازي خارج از آمريكاي اين شركت را در شهر كرونا برقرار سازد. اگر همه چيز طبق جدول زمان‌بندي پيش برود، اين شركت تا اوايل سال آينده گردشگران فضايي را از نيو مكزيكو به كرانه جو زمين خواهد فرستاد. به اين ترتيب شهر كرونا بايد تا يك سال بعد از آن آماده پذيرايي از چند پرواز هفتگي براي سفر صدها گردشگر فضايي به بالاي جو زمين شود. پروازهاي فضايي زيرمداري كه شركت ويرجين گلكتيك نويدش را داده است مي‌تواند گردشگران را با تجربه منحصر به فردي كه تنها 20 دقيقه طول خواهد كشيد براي سفر به وراي مرز فضا روبه‌رو كند. در حالي كه رويدادهاي فضايي اين شهر براي بسياري از گردشگران رنگ و بوي تازه‌اي خواهد داشت، ولي واقعيت اين است كه فرودگاه فضايي سوئد موضوع غريب و ناشناخته‌اي به حساب نمي‌آيد. تقريبا نيم قرني مي‌شود كه شهر كرونا به واسطه موقعيت مكاني دورافتاده و ترافيك هوايي حداقل‌اش، ماوا و خاستگاه مجموعه‌اي از فعاليت‌هاي هوافضا بوده است. پژوهشگاه فضايي اسرنگ كه دولت سوئد در سال 1343 در اين شهر تاسيس كرد، امروز شامل يك پايگاه آزمايش موشك 5500 كيلومتر مربعي براي پرتاب راكت‌هاي كاوش است. راكت‌هاي كاوش در يك مسير رفت و برگشت محموله‌هاي علمي خود را به بالاي مرز فضا برده، داده‌برداري انجام مي‌شود و سپس محموله علمي با چتر نجات روي سطح زمين فرود مي‌آيد.
اما با وجود چنين دم و دستگاه فضايي سابقه‌داري، آنچه مايه شور و التهاب سكنه اين شهر سرد و خاموش شده است، پرواز قريب‌الوقوع بشر به فضا از فرودگاه محلي و پوشيده از برف شهرشان است. به نحوي كه چند نفري از مردم شهر با سپردن وديعه‌هاي 20 هزاردلاري قصد دارند در زمره نخستين گردشگران تور فضايي ويرجين گلكتيك جاي بگيرند. تجربه‌اي كه بازار خيلي محدود و معدودي را هدف‌گذاري مي‌كند كه مشتريانش افرادي با توانايي پرداخت 200 هزار دلار براي يك تعطيلات خواهند بود.
نكته: ازجمله زيرساخت‌هايي كه در راس كار گردشگري فضايي قرار دارد فرودگاه فضايي است كه قرار است سرزمين‌هاي شمالي را از انزوا و خاموشي سردش خارج كرده و جان و هويت تازه‌اي به افق اين منطقه يخ‌زده از دنيا ببخشد
با اين اوصاف پرواز فضايي از پايگاه پرتاب كرونا به‌عنوان يك بسته گردشگري از نوع ماجراجويي قطب شمالي تلقي مي‌شود كه با اقامت در يك هتل يخي، سورتمه‌راني و اسنوموبيل سواري در دل طبيعت وحش مجاور ـ و صد البته ـ پرواز فضايي تكميل مي‌شود. البته بايد ديد اين شهر كوچك به رغم عيب و ايرادهاي ذاتي‌اش چگونه توانسته قاپ شركت پيشرو رقابت گردشگري فضايي را دزديده و براي ارائه توري استثنايي از ميان شفق قطبي نمك‌گيرش كند.
واقعيت آن است كه كرونا فراتر از رگه غني سنگ آهني كه قريب 2 كيلومتر در زير زمينش امتداد يافته است، از موهبت‌هاي طبيعي ديگري نيز سود مي‌جويد كه از بهشت موعود بودن اسكي‌بازان شروع مي‌شود و به برخي جاذبه‌هاي فرهنگي مربوط به قوم سامي‌ها ختم مي‌گردد.
اين ناحيه از وجود يك گونه گوزن شمالي سود مي‌برد كه هر چند حيات وحش كوچكي محسوب مي‌شود ولي حقيقتا پرجذبه و محبوب است.
با اين تفاصيل، مقوله پرواز فضايي مي‌تواند ترقي و رونق گردشگري ديگري را نيز براي شهر دورافتاده‌اي همچون كرونا به همراه داشته باشد. جريان از اين قرار است كه حداقل زمان براي اقامت گردشگرهاي فضايي 3 روز منظور مي‌شود كه دو روز آن براي خوگيري، تشخيص موقعيت و رده‌بندي مسافران است تا نسبت به شناخت و آگاهي افراد درخصوص نحوه اداره كردن خودشان در پرواز اطمينان حاصل شود و يك روز نيز براي خود پرواز در نظر گرفته مي‌شود. در اين بين، آنهايي كه از تمكن كافي براي خريد سفر 200 هزار دلاري به فضا برخوردار هستند ممكن است خواهان به شراكت گذاشتن تجربه‌شان با همسران، فرزندان و شايد هم والدين و دوستانشان باشند. به بيان ديگر آمدن يك گردشگر فضايي به معناي همراه آوردن چندين نفر ديگر خواهد بود كه همگي نيازمند محل اقامت و ساير خدمات هستند. از همين رو طرح و نقشه‌هايي تحت عنوان شهر فضايي 2020 در دستور كار مقامات قرار گرفته است. اين برنامه توسعه در زمينه‌هايي نظير دسترسي فرودگاه فضايي به اردوگاه‌هاي تابستاني فضايي، سانتريفيوژهايي براي شبيه‌سازي نيروهاي گرانشي بالا و همچنين لينك‌هاي ويدئويي كه به افراد روي زمين امكان شراكت گذاشتن بلادرنگ تجربه پرواز فضايي استان را مي‌دهد سرمايه‌گذاري مي‌كند.
وقتي زمان پرواز نخستين مسافران فضا از فراز دايره شمالگان زمين فرا برسد، آنها از فرودگاه محلي سالومونسون پروازشان را آغاز مي‌كنند. فقدان ترافيك هوايي بر فراز دايره شمالگان به عنوان يكي از مزيت‌هاي رقابتي كرونا محسوب مي‌شود. از ديگر محاسني كه ميزبان سفرهاي فضايي به آن مباهات مي‌كند آشيانه بزرگي است كه سال 1370 به منظور ميزباني تحقيقات پروازي و آزمون‌هاي آب و هواي سرد براي شركت بوئينگ ساخته شد.
بزرگي اين آشيانه عظيم براي بلعيدن يك هواپيماي پهن‌پيكر 400ـ 747 كفايت مي‌كند. طي 2 دهه اخير، ايرباس، ناسا و يوروكوپتر اروپا توانمندي و كارايي محصولاتشان را در كرونا محك زده‌اند و اين آشيانه به عنوان پايگاه و موطن اصلي تحقيقات جوي در پروازها خدمت كرده است. علاوه بر فرودگاه و آشيانه، مزيت ديگر كرونا براي ميزباني گردشگري فضايي كه پروژه ويرجين گلكتيك و ساير بهره‌برداران پرواز فضايي تجاري را به خود مي‌كشاند، زيرساخت‌هاي از قبل آماده و مرتبط با موضوع اين شهر و بويژه مركز تحقيقات موشكي تقريبا 50 ساله اسرنگ است. اين توانمندي در حالي است كه فرودگاه فضايي آمريكا در حوالي نيومكزيكو از صفر ساخته مي‌شود.
موضوع جالب توجه و بديع ماجراي اين گردشگري به پديده شفق قطبي و ابهام بر سر ايمني و زيانبار بودن اعزام گردشگران از ميان آن مربوط مي‌شود. به اعتقاد محققان چون اين پديده از برخورد ذرات باردار پرانرژي بادهاي خورشيدي با جو زمين ايجاد مي‌گردد، يك پروازكوتاه از ميان آن مسافران را در معرض تشعشع بيشتري از آنچه فضانوردان در ايستگاه فضايي بين‌المللي در يك دوره مشابه 6 دقيقه‌اي جذب مي‌كنند قرار نخواهد داد. با اين احوال، براي شهري كه هم نيم قرن تجربه حضور تاسيسات فضايي اسرنگ را يدك مي‌كشد و هم تجربه گردشگري قابل توجهي دارد، پيوند دو مقوله «فضا و گردشگري» و نشاندن آنها بر سر يك سفره ايده جالب و مناسبي به نظر مي‌رسد كه حال و هواي ديگري به شمالي‌ترين فرودگاه فضايي دنيا مي‌بخشد.
Air & Space / مترجم :مهريار ميرنيا