درگذشت « ثابت بن قرة صابي» رياضيدان ،منجّم ،فيلسوف و طبيب  در سال 288هجري قمري

« ثابت بن قرة صابي» رياضيدان ،منجّم ،فيلسوف و طبيب برجسته مشرق زمين درگذشت. وي در سال 221هجري در حَرّان متولد شد و چون صابيان به يوناني سخن مي گفتند او زبانهاي يوناني و سرياني را به خوبي مي دانست و پس از پيروزي عربها، اين زبان را هم آموخت. ثابت در يكي از سفرهاي محمد بن موسي رياضيدان كم نظير و بسيار مشهور آن روزگار به حَران، مورد توجه او قرار گرفت و پس از چندي به دعوت محمد بن موسي به بغداد رفت ثابت در بغداد به هدايت وي دانشمندي برجسته در رياضيات و نجوم گرديد، به طوري كه نوشته ها و آثار رياضي او در هموار كردن راه براي كشفيّات مهم در رياضيات از قبيل هندسه تحليلي و هندسه نا اقليدسي نقشي بسزا داشت. ثابت بن قره در علم نجوم از نخستين كساني بود كه به اصلاح دستگاه بطلميوس پرداخت. از موارد برجسته زندگي علمي ثابت فعاليتهاي تحقيقاتي و علمي او در پزشكي و علوم طبيعي است. ثابت بن قره آثار متعددي در زمينه هاي رياضي و نجوم از يوناني به عربي ترجمه كرد كه از آن ميان مي توان به« كتابُ المفروضات و الذخيرة في علم الطب» اشاره كرد .

 

درگذشت ميرزا محمد تقي بهارملقّب به ملك الشّعراء در سال1330هجري شمسي.

ميرزا محمد تقي بهارملقّب به ملك الشّعراء و متخلص به بهار شاعر و نويسنده تواناي ايران و ازرجال سياسي اين مرزو بوم در سال1330هجري شمسي بدرود حيات گفت. اشعار بهارزبان حال مردم، و نماينده افكارو آمال توده آزاديخواه بود و او با سروده هايش ازاوضاع مملكت و امورسياسي آن دوره انتقاد مي كرد. بهار بعد ازدرگذشت پدر، ملك الشعراي آستان قدس رضوي شد و درمشهد روزنامه بهار را منتشرساخت. درسال1336هجري شمسي انجمن ادبي دانشكده را در تهران تأسيس كرد و با ديگراديبان به فعاليت پرداخت. « ديوان اشعار، تصحيح وتحشيه دو متن قديمي و ارزشمند بنام هاي تاريخ سيستان، و مُجمَلُ التّواريخ و القِصَص وهمچنين مختصرتاريخ احزاب سياسي » از مهمترين آثار بهار بشمار مي روند.

 

درگذشت سهراب سپهری در سال1359هجري شمسي

سهراب سپهري شاعرو نقاش معاصرايران در سال 1359 هجري شمسي درگذشت.  سهراب در كاشان معلم بود اما روح بي قرارش او را ازادامه كار بازداشت و بعد ازسفر به تهران به طراحي و نقاشي پرداخت و پس ازچند سال دراين زمينه هاي هنري صاحب سبكي ويژه و ممتاز شد. مرگ رنگ به عنوان نخستين شعرسهراب سپهري است كه درسال1330شمسي چاپ شد. همچنين نقاشي هاي سهراب درنمايشگاههاي داخلي و خارجي جوايزی به دست آورده اند. ازسهراب سپهري آثارديگري چون « حجم سبز، صداي پاي آب و زندگي خوابها » نيزبه جای مانده است.

 

درگذشت صدرُ الدّين بَلاغي نويسنده و خطيب در سال1373هجري شمسي

صدرُ الدّين بَلاغي نويسنده و خطيب برجسته كشورمان در سال1373هجري شمسي درگذشت. در پايان تحصيلات به فعاليتهاي مختلف علمي و تبليغي مشغول شد و ازمبارزات سياسي نيزغافل نبود، بطوري كه در نهضت ملي كردن نفت نماينده آيت الله العظمي بروجردي بود و مشاركت جدّي داشت. از صدرُ الدّين بلاغي آثارتأليفي نيزباقيست كه ازآن ميان «محمد(ص)  پيامبررحمت و قصص قرآن» را مي توان نام برد.

 

روز بزرگداشت سعدی

اول ارديبهشت، روز بزرگداشت سعدی؛ نابغه‌ای كه از عالي‌ترین آبشخورهای فرهنگی ایرانی - اسلامی سیراب شد و والاترین یادگاران را در عالم معرفت و انسانیت به بشریت پیشكش كرد، گرامی باد.

ابو محـمد مشرف الدين (شرف الدين) مصلح بن عـبدالله بن شرف الدين شيرازي، مـلـقب به ملـک الکـلام و افصح المتکـلمين بي شک يکي از بزرگـترين شاعـران ايران است کـه بـعـد از فردوسي آسمان ادب فارسي را به نور خـيره کنندهً خـود روشن ساخـت. اين روشني با چـنان نيرويي هـمراه بود که هـنوز پـس از گـشت هـفت قـرن تمام از تاثـير آن کـاسته نشده و اين اثـر پارسي هـنوز پابرجـا و استوار است. از احـوال شاعـر در ابتداي زندگـيش اطـلاعي در دست نـيست، اما آنچـه مسلم است، دانش وسيعـي اندوخـته بود. در حدود سال 606 هـجـري در شهـر شيراز در خـانداني کـه هـمه از عالمان دين بودند، چـشم به جـهان گـشود. مقـدمات عـلوم ادبي و شرعـي را در شيراز آموخت و سپس در حدود سال 620 براي اتمام تحـصيلات به بغـداد رفت و در مدرسه نظاميه آن شهـر به تحـصيل پـرداخت. 

شب و روز تـلقـين و تکـرار بود                            مرا در نظاميه آواز بود

   بعـد از اين سفـر سعـدي به حـجاز، شام، لبـنان، و روم رفته چـنان کـه در اين ابـيات مشخص است: 

در اقصاي عـالم بگـشتم بسي

 بسر بردم ايام با هـر کسي

 تمتع به هـر گوشه اي يافتم

 ز هـر خرمني خوشه اي يافتم

 سفـري کـه سعـدي در حـدود سال 620 آغـاز کرده بود، مقارن سال 655 با بازگـشت به شيراز پايان گـرفت و از آن پس زندگـي را به آزادگـي و ارشاد و خـدمت خـلق گـردانـيد. سـعـدي عـمر خـود را به سرودن غـزل ها و قـصائد و تاليفات رسالات مختـلف و وعـظ مي گـذراند. در اين دوره يکـبار نـيز سفري به مکـه کرد و از راه تـبريز به شيراز بازگـشت. نکـته مهـم در زندگي سعـدي اين است که در زمان زندگـيش شهـرت و اعـتبار خاصي گـرفت و سخـنانش مورد استـقبال شاعـران هـم عصرش قرار گرفت، آنچـنانکـه يکي از آنهـا بنام سيف الدين محـمد فرغـاني، چـنان شيفـته آثـار سعـدي بود کـه عـلاوه بر استـقبال از چـندين غـزل او چـند قصيده هـم در مدح او ساخته و براي او فرستاده که يکي از نمونه هاي آن در اينجا است: 

چـنان دان که زيره به کرمان فرستم

 به جـاي سخن گـر به تو جـان فرستم

 سعـدي هـمچـنان به اندوختن و سرودن روزگـار مي گـرانيد و عـمر پـربار خـود را بدين گـونه سپـري مي کـرد اما اين بزرگ هـمواره سعـي و تلاش خـود را کافـي ندانسته، چـنانکـه در آغاز گـلستان مي گـويد: 

يک شب تاًمل ايام گـذشته مي کـردم و بر عـمر تـلف کرده خـود تاًسف مي خوردم و سنگ سراچـه دل را به الماس آب ديده می سفتم و اين ابيات را مناسب حال خـود يافتم:

چـون نگـه مي کنم نمانده بسي

 هـردم از عـمر مي رود نفسي

 مگـر اين پـنج روزه در يابي

 اي که پـنجاه رفت و در خـوابي

 کوس رحـلت زدند و بار نساخت

 خـجـل آنکـس کـه رفت و کار نساخت

 به تصريح خـود شاعـر اين ابـيات مناسب حال او در تاًسف بر عـمر از دست رفته و اشاره به پـنجاه سالگـي وي، سروده شده است و چـون آنهـا را با دو بـيت زير که هـم در مقـدمهً گـلستان از باب ذکـر تاريخ تاليف کـتاب آمده است:

در اين مدت که ما را وقـت خـوش بود

 ز هـجـرت ششصد و پنجاه و شش بود

مراد ما نصيحت بود گـفتـيم

 حوالت با خدا کرديم و رفـتيم

 سعـدي هـم در شعـر و هـم در نـثر سخـن فارسي را به کمال رسانده است و از ميان آثـار منظوم او، گـذشته از غـزليات و قصائد مثـنوي مشهـوري که به سعـدي نامه و بوستان شهـرت دارد، اين منظومه در اخـلاق و تربـيت و وعـظ است و در ده باب تـنظيم شده است: 1 - عـدل 2 - احـسان 3 - عـشق - 4 - تواضع 5 - رضا 6 - ذکـر 7 - تربـيت 8 - شکـر 9 - توبه 10 - مناجات و ختم کتاب.

مهـمترين اثـر سعـدي در نثـر، کتاب گـلستان است که داراي يک ديباچـه و هـشت باب است : سيرت پادشاهـان، اخلاق درويشان، فضيلت و قناعـت، فوايد خـاموشي، عـشق و جـواني، ضعـف و پـيري، تاًثـير تربـيت و آداب صحـبت. 

فوت سعـدي: وفات سعـدي را در ماًخـذ گـوناگـون به سال هاي " 694 - 695 " و " 690 - 691 " نوشته اند. آرامگاه شيخ مشرف الدين بن مصلح الدين سعدي شيرازي در 4 كيلومتري شمال شرقي شيراز، در دامنه كوه فهندژ، در انتهاي خيابان بوستان و در مجاورت باغ دلگشا واقع شده است. اين مكان در ابتدا خانقاه شيخ بوده كه وي اواخر عمر خود را در آنجا مي گذرانيده و سپس در همانجا مدفون گرديده است.

سـر آن ندارد امشب، کـه برآيد آفتابي              چـه خيال ها گـذر کرد و گـذر نکرد خوابي

به چـه دير ماندي اي صبح؟ که جان من در آمد بزه کردي و نکـردند، مؤذنان ثـوابي

نـفس خـروس بگـرفت، که نوبـتي بـخـواند       هـمه بلـبلان بمردند و نماند جـز غـرابي

نفـحات صبح داني، ز چـه روي دوست دارم؟    که به روي دوست ماند، کـه برافکـند نـقابي

سرم از خداي خـواهـد، که به پايش اندر افتد     که در آب مرده بهـتر، که در آرزوي آبي

دل من نه مرد آن است، که با غـمش برآيد        مگـسي کـجا تواند، که بـيفکـند عـقابي؟

 نه چـنان گـناهـکارم، که به دشمنم سپاري         تو بدست خـويش فرماي، اگـر کني عـذابي

دل هـمچـو سنگـت اي دوست، به آب چـشم سعـدي عـجب است اگـر نگـردد، که بگـردد آسيابي

برو اي گـداي مسکين و دري دگـر طلب کن     که هـزار بار گـفتي و نيامدت جـوابي

 

 سعدی از نگاه اروپاييان

 از حدود 300 سال پيش که خاورشناسان اروپايي با ادبيات مشرق زمين آشنا شده اند با اشتياق فراوان به ترجمه اين آثار پرداخته اند از جمله اين آثار کتاب گلستان سعدی است. «گارسين دتاسی» خاورشناس غربی می گويد: «سعدی از مهمترين نويسندگان ايرانی است که نزد عموم مردم اروپا شهرت دارد.» بد نيست بدانيم که ويکتور هوگو نويسنده مشهور فرانسوی يکی از نويسندگان اروپايي است که از داستان های سعدی تاثير پذيرفته است.

 

درگذشت «مارك تواين» نويسنده و منتقد اِمريكايي در سال1744ميلادي

«مارك تواين» نويسنده و منتقد اِمريكايي در سال1744ميلادي در75سالگي درگذشت. او برخلاف ميل پدرش كه وكيل دعاوي بود به مشاغلي غيرازوكالت پرداخت. وي مدتي هم به قايق راني برروي رودخانه مي سي سي پي پرداخت. مارك تواين درآثارخود اوضاع اجتماعي آن زمان اِمريكا را درنظرخوانندگان مجسّم مي كرد و ازنابسامانيها انتقاد مي كرد. «تام ساير و شاهزاده و گدا» ازآثارمارك تواين بشمارمي روند.

 

درگذشت اقبال لاهوري در سال 1873 ميلادي

اقبال لاهوري شاعر بلند آوازه پاكستاني از اهالي پنجاب هندوستان مي باشد كه در 22 فوريه  1873 ميلادي مطابق با 1289 ه.ق و 1252 شمسي در شهر سيالكوت پاكستان بدنيا آمد. علّامه محمد اقبال لاهوري مسلمان آگاه، متفكرو شاعرپارسي گوي پاكستان دارفاني را وداع گفت. اقبال لاهوري تحصيلات عالي را درآلمان و انگلستان به پايان رساند. اقبال لاهوري ازدوران نوجواني سرودن شعررا آغازكرد و نخستين قطعه شعراو ناله يتيم نام داشت. علّامه اقبال شاعري متعهد بود و دروطنش براي آگاه كردن هموطنان خويش و متحد ساختن آنان و ديگرمسلمانان جهان تلاش بسياركرد ازاين رو ازپيشروان و اصلاح طلبان بزرگ ديني درهند، و ازبانيان استقلال پاكستان محسوب مي شود. آثار و كتابهاي اقبال عبارتند از: 1- كتاب اسرار رموز، 2- زبور عجم، 3- پيام مشرق، 4- جاويد نامه، 5-پس چه بايد كرد؟، 6- مسافر، 7- ارمغان حجاز. 8-  سيرفلسفه درايران, 9- اسرارخودي.  ايشان از 25 مارس 1938 ناراحتيهاي جسمانيش شدت گرفت و با وجود معالجات پي گير دوستانش در 21 آوريل 1938 برابر با اول ارديبهشت 1317 در سن شصت و چهار سالگي به درود حيات گفت.