محمد بن محمد بن نُعْمان معروف به شيخ مفيد در روستاي عُكبَرا در نزديكي بغداد متولدشد. پدر مفيد شغل معلمي داشت و بدين جهت فرزندش به لقب ابن معلم مشهور بوده است. در كودكي به همراه پدر به بغداد آمد و فراگيري علم را نزد ابوعبداللَّه حسين بن علي معروف به جُعَل، آغاز كرد. سپس نزد ابوسَريا به علمآموزي پرداخت. ابنشهرآشوب لقب مفيد را به اشارهي امام عصر(عج) ميداند. هرچند برخي براينباورند كه اين لقب توسط اهلسنت به او داده شده است. او كلام را درنزد مظفر بن محمد ابوالجيش خراساني و حسين بن علي بصري و علي بن عيسي رماني از مشايخ معتزله آموخته است. سيدمرتضي و سيد رضي از شاگردان مشهور شيخ مفيد ميباشند. همچنين دهها اثر ارزشمند در رشتههاي كلام و عقايد، فقه، اخلاق اسلامي، امامت و فلسفهي سياسي در اسلام از شيخ مفيد به جاي مانده است. شيخ مفيد در سال ۴۱۳ ق در هفتاد و هفت سالگي در بغداد درگذشت.