آیت الله ردایی گفت: به ریشه یا بنیان شناسی مسئله نژادپرستی از منظر قرآن کریم و امیرالمؤمنین (ع) اگر بخواهیم نگاه کنیم منشأ آن خودکامگی است. ریشه نژادپرستی، خودپرستی فردی یا گروهی است.

به گزارش خبرنگار مهر، در پی کشته شدن مرد سیاهپوستی که قربانی خشونت نژادپرستانه پلیس امریکا شد، ایالت‌های مختلف امریکا شاهد اعتراضات گسترده‌ای بود. نژادپرستی از جمله مسائل ریشه دار و تاریخی جامعه امریکاست که از بدو تأسیس این کشور و با قتل عام سرخ پوست‌ها و همچنین در دوران برده داری نمود داشته است و به نظر می‌رسد همچنان این معضل در جامعه امریکایی قربانی می‌گیرد.

آیت الله حسین ردایی پیرامون ریشه‌های نژادپرستی در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: یکی از بحث‌هایی که امروز مطرح هست و البته به نظر ما اصلاً مختص به امروز نیست بلکه در طول تاریخ مورد ابتلاء بوده، به خصوص در میان توده مردم چه از جهت جغرافیا چه دین یا آداب و رسوم و چه نسل و نسب، مسئله تعصبات غلط است که همواره در جهان در میان مردم کم و بیش رایج بوده است. البته در برخی عصرها بیشتر و در برخی از عصرها مقداری با قوانینی یا ادعای قوانینی که به صورت مدرنیته جاری شده و هست.

این استاد حوزه و دانشگاه افزود: مسئله تعصبات قبیله‌ای، نژادی یا نژادپرستی همواره وجود داشته است. در قرآن کریم و به خصوص روایات و فرمایشات امیرالمؤمنین (ع) در نهج‌البلاغه که بحث‌های خوبی در این زمینه دارند، به این موضوع پرداخته شده است. به ریشه یا بنیان شناسی مسئله نژادپرستی از منظر قرآن کریم و امیرالمؤمنین (ع) اگر بخواهیم نگاه کنیم منشأ آن خودکامگی است. یعنی آنجایی است که انسان دچار خودفریفتگی و خودکامگی شود.

به ریشه یا بنیان شناسی مسئله نژادپرستی از منظر قرآن کریم و امیرالمؤمنین (ع) اگر بخواهیم نگاه کنیم منشأ آن خودکامگی است. یعنی آنجایی است که انسان دچار خودفریفتگی و خودکامگی شود

وی ادامه داد: کلماتی در قرآن مثل تکبر، استکبار، تکابر، مکابره و امثال ذلک مربوط به ریشه‌های نژادپرستی است. درباره ریشه نژادپرستی می‌توان از خودپرستی فردی یا گروهی و یا خودپرستی حکومتی یا حتی خودکامگی مذهبی و دینی یاد کرد. اینها می‌تواند منشأ اصلی مسئله نژادپرستی باشد. امروز هر سه بُعد خودکامگی در دولت‌ها یا گروه‌های خودفریفته یا خودباور یا گروه‌هایی که گردن فرازی و برتری‌جویی می‌کنند را مشاهده می‌کنیم. خودبزرگ‌انگاری و گردن‌کشی دارند که اینها همان استکبار و تکبر این هاست و منشأ تکبر هم خودکامگی است.

آیت الله حسین ردایی اضافه کرد: یکی از بیاناتی که ابن ابی الحدید از امیرالمؤمنین (ع) ذیل نامه ۵۳ در نهج البلاغه آورده‌اند این است که: «وَ لَا تَقُولَنَّ إِنِّی مُؤَمَّرٌ آمُرُ فَأُطَاع». یعنی چه کسی در سایه حکومت باشد و مسئولیتی داشته باشد یا حتی کسانی که به عنوان فعالان بدون مسئولیت باشند و احساس می‌کنند بزرگ شدند و بزرگ‌تر هستند و یا بزرگ بینی دارند، حضرت علی (ع) درباره آنها فرمودند: «وَ لَا تَقُولَنَّ إِنِّی مُؤَمَّر». یعنی هرگز نپندارید و این طور گمان نکنید که در موقعیتی هستید که باید امر کنید، «فَأُطَاع» و مورد اطاعت واقع شوید. این فرمایش به ریشه‌یابی خودکامگی می‌پردازد.

درباره ریشه نژادپرستی می‌توان از خودپرستی فردی یا گروهی و یا خودپرستی حکومتی یا حتی خودکامگی مذهبی و دینی یاد کرد. اینها می‌تواند منشأ اصلی مسئله نژادپرستی باشد

وی سپس گفت: یکی دیگر از بحث‌های مهمی که در بررسی ریشه‌ای خودکامگی یا نژادپرستی وجود دارد، این است که خودکامگی گاهی به بهانه نژاد است، گاهی به بهانه علو و برتری مذهبی است و گاهی به زر، زور و امثال ذلک مربوط است. حضرت امیر (ع) منشأ آن را اختیال می‌دانند. اختیال به معنای خیال کردن است. یعنی به انسان در خیال و مخیله خود احساس بزرگی دست دهد و این مسئله منشأ غرور و خودبزرگ انگاری می‌شود.

آیت الله حسین ردایی اظهار داشت: چرا خیال می‌گوئیم چون مسئله خودکامگی و نژادپرستی یک مسئله موهوم و خیالی است. دلیلش این است که افراد احساس می‌کنند قدرت دارند و دیگران عبدشان هستند و باید اطاعت شان کنند. در نگاه قرآن کریم منشأ خودکامگی توهم بزرگ منشی و خیال گردن فرازی است، لذا جامعه یا حکومتی که دچار و گرفتار خودبزرگ بینی می‌شود این یک خودبزرگ انگاری خیالی است. امیرالمؤمنین (ع) در اینجا نکته حکمت آمیزی دارند. گرچه خطاب شان به حاکمان و فرمانروایانی است که خود حضرت معین کرده‌اند اما یک درسی برای همه قدرتمندان و حکمرانان و کارگزاران حکومت هاست.

وی خاطرنشان کرد: می‌فرمایند هر وقتی احساس کردید سلطنت و حکومت برای شما ابهتی آورده و هر گاه خیال کردید و در مخیله شما آمد که بزرگ شدید و دیگران باید از شما اطاعت کنند و خضوع کنند و تابع فرامین شما باشند، «فَانْظُرْ إِلَی عِظَمِ مُلْکِ اللَّهِ فَوْقَک»، آنجا با عقلانیت خود به عظمت پادشاهی خدای سبحان توجه کنید که فوق تمام قدرت هاست. «فَانْظُرْ إِلَی عِظَمِ مُلْکِ اللَّهِ فَوْقَکَ وَ قُدْرَتِهِ مِنْکَ عَلَی مَا لَا تَقْدِرُ عَلَیْهِ مِنْ نَفْسِک»، هم به عظمت پادشاهی خدای سبحان و هم قدرت او که بر آن چیزهایی قادر است که انسان هرگز قدرت آن را ندارد و نخواهد داشت.

هر وقتی احساس کردید سلطنت و حکومت برای شما ابهتی آورده و هر گاه خیال کردید و در مخیله شما آمد که بزرگ شدید و دیگران باید از شما اطاعت کنند و خضوع کنند و تابع فرامین شما باشند، «فَانْظُرْ إِلَی عِظَمِ مُلْکِ اللَّهِ فَوْقَک»، آنجا با عقلانیت خود به عظمت پادشاهی خدای سبحان توجه کنید که فوق تمام قدرت هاست

آیت الله حسین ردایی افزود: بنابراین منشأ نژادپرستی به خودکامگی و خودبزرگی فردی، جمعی، گروهی و حکومتی مربوط است. وقتی در قرآن کریم نگاه می‌کنیم همین مسئله را در جاهای مختلف ذکر کرده است. من یک نمونه را اشاره کنم و آن اینکه این خودبزرگ بینی و خودبزرگ انگاری به معنای خودکامگی که برای نژادپرستی منشأ می‌شود، در ابعاد مختلف است که یکی از آن ابعاد مسئله بزرگ بینی یا بزرگ انگاری مذهبی و دینی است. این مسئله در دین یهود در میان یهودیان که خودشان را پیروان انبیا می‌دانند و همچنین شاید یک مرتبه ضعیف‌تر در میان مسیحیت و نصارا این ویژگی وجود دارد که اینها دچار خود فریفتگی و یک خود بزرگ انگاری جهانی شده‌اند.

وی همچنین عنوان کرد: این مسئله در گذشته هم بوده در طول تاریخ در زمان پیامبران گذشته و پیامبر اسلام (ص) و صدر اسلام هم بود و امروز هم هست. یعنی یک ویژگی نوظهور برای یهود یا نصارا نیست، بلکه به نظر می‌آید این ویژگی جز ذات و سرشت این‌ها شده و نسل در نسل این مسئله به عنوان یک امر موروثی در میان یهودیان و نصارا قرار گرفته که این‌ها خودشان را برتر از سایر نژادها می‌دانند. هم از نظر آفریدگی و خلقت و هم از نظر تربیت، دینداری و نژاد به شکلی که آن‌ها معنا می‌کنند.

آیت الله حسین ردایی سپس گفت: لذا قرآن دارد که هیچ وقت یهود و نصارا از حق پیروی نخواهند کرد و تابع اسلام نخواهند شد و همراه پیامبر (ص) هم نخواهند شد، مگر اینکه آنها بخواهند شما پیرو آنها شوید. یعنی ویژگی ذاتی آنها این است که مسلمانان و سایر جامعه بشری تسلیم و مطیع آن‌ها باشد که شاید آن موقع دست از فتنه‌ها و قتل‌ها و آزارها دست بردارد. آن هم در صورتی که تسلیم محض آن‌ها باشند. لذا قرآن به پیامبر (ص) می‌فرماید: «وَ لَن تَرضی عَنکَ الیَهودُ وَ لَا النَّصاری حَتّی تَتَّبِعَ مِلَّتَهُم». در تعبیر «حَتّی تَتَّبِعَ مِلَّتَهُم» ملت به معنای مردم و جامعه بشری نیست، بلکه به معنای فکر و اندیشه است. یعنی همان نگاهی که آنها دارند و آنها می‌خواهند که شما تابع آنها شوید.

وی ادامه داد: «وَ لَن تَرضی عَنکَ الیَهودُ وَ لَا النَّصاری حَتّی تَتَّبِعَ مِلَّتَهُم» یعنی تا زمانی که شما تابع افکار آنها شوید و منش آنها را بپسندید و از آنها اطاعت کنید. امروز هم در جامعه جهانی همین است. یعنی تمام گرفتاری‌های مسلمین و سایر بلادی که در مسیر و اندیشه استقلال طلبی فعالیت‌های اقتصادی، غیر اقتصادی و سیاسی هستند، توسط غرب به عنوان سردمدار و شاخصه‌اش آمریکای مستکبر با فکر یهودیانی که اینها را تشویق و هدایت و برایشان برنامه ریزی می‌کنند ایجاد می‌شود. فکر آنها عبارت است از تابع سازی دیگران نسبت به خودشان و خودسالار بینی و خود بزرگ انگاری، از نظر دین و مذهب و سیاست و اقتدار حکومتی جامعه جهانی.

آیت الله حسین ردایی اظهار داشت: امروز این نکات باید بیشتر در جامعه جهانی بیان شود. به واسطه جراید و حتی به واسطه هنر و رسانه به معنای عام می‌توان به دنیا و به خصوص به اهل خرد و جوان‌های دنیا این نگاه را منتقل کرد. اگر جوان‌ها با این مسائل آشنا شوند، قطعاً آن عقلانیت دینی و حتی عقلانیت به معنای حریت ذاتی آنها را بیدار خواهد کرد. مردم ولو اینکه در سایه مذهب و دین هم نباشند و به خصوص جوانان هوشیار و بیدار خواهند شد و در مقابل این نگاه خود بزرگ انگاری جهانی که یک خیالی است که در مخیله یهود در طول تاریخ جا گرفته است خواهند ایستاد.

وی همچنین گفت: ان‌شاءالله در آستانه ظهور و حرکت جهانی این آگاهی بخشی‌ها انجام بشود که لازمه و مقدمه هر گونه حرکت، روشنگری، عقلانیت جهانی و آمادگی انتظار، اطلاع رسانی و معرفت بخشی در منشأ خودکامگی و نژاد پرستی غرب هست که در سایه یهود و نصارا پدید آمده است. اینکه الآن کردارها و عملکردهای زشت و ناپسند و جنگیدن با مردم خودشان را می‌بینیم نشان دهنده آن جهتی است که عرض کردم. یعنی اینها با همه مردم، چه مردمی که از نژاد خودشان نیستند یا حتی مردمی که از نژادشان باشند، اما ممکن است روزی از تبعیت فکر و اندیشه آنها بیرون آیند، با آنها هم همین طور رفتار می‌کنند.

آیت الله حسین ردایی افزود: مسئله نژادپرستی فقط نژاد فیزیکی نیست. اینجا نژاد همان فکر و اندیشه هاست. حالا اگر در هر کسی به عنوان مخالف اینها ظهور پیدا کند اینها به عنوان یک مبارزه تلقی می‌کنند و امروز هم می‌بینیم ارتش آمریکا وارد میدان شده است. معترضان را کسانی می‌بینند که در مقابل بزرگ بینی اینها، خودشان را بزرگ می‌بینند، تلقی اینها این است. فکر می‌کنند اینها احساس بزرگی در مقابل بزرگی ما دارند و لذا باید با قدرت اینها را سرکوب کرد و از بین برد. این است که دارند این طور وحشیانه سرکوب انجام می‌دهند. منشأ این رفتارها اندیشه غلط و اختیالی استکباری و خود بزرگ انگاری است که دارند. امیدواریم با عقلانیت جامعه جهانی و تلاش جوانان جامعه جهانی ان‌شاءالله از خودکامگی شان فرونشان شوند و ان‌شاءالله در مقابل حق سرتسلیم فرود بیاورند به برکت ظهور آخرین منجی عالم.

وی اضافه کرد: نگاه داروینیستی هم گرچه در رویه این‌ها وجود دارد و گروه‌ها یا کسانی که دارای این فکر و رویه سرمایه داری هستند و این مکتب را بپذیرند مورد حمایت قرار می‌گیرند ولی به نظر من ریشه اصلی این نیست. یعنی آن نگاه سرمایه داری جنبه اقتصادی این خودبزرگ بینی‌ها است. این نگاه را دارند که هر کسی دارای این نگاه سرمایه داری بود و این فکر را داشت می‌تواند از دیگران سواری بگیرد و بر آنها سوار باشد و به همان نگاه سرمایه داری بیشتر افزون کنند، اینها هست اما این معلول است و علت نیست. نگاه سرمایه‌داری منحصر به سیاه پوست و سفیدپوست و منحصر به برخی از جوامع یا مردم یک جغرافیا نیست.

آیت الله حسین ردایی عنوان کرد: ممکن است در غرب باشد یا حتی در شرق هم این نگاه وجود داشته باشد. ولی مهم این است که آنچه اینها معتقدند حالا چه نگاه سرمایه داری و چه نگاه خودبزرگ بینی یا حتی برتری خواهی که منشأ آن حب ذات و حب جاه ذاتی است، اینها ذات خود را برتر می‌دانند. یعنی برتری خواهی ذاتی است. این برتری خواهی ذاتی وقتی در کسانی وجود داشت آن وقت هر کسی با این نگاه مخالفت کند باید از بین برود. مثل این است که در گذشته و در دوران جاهلیت ارباب و عبد وجود داشت و اگر عبد مخالفت با ارباب می‌کرد اگر ارباب او را می‌کشت حق داشت چون مالکش بود.

وی در ادامه گفت: منشأ آن این است که دیگران باید بنده و برده‌ای در جهت سرمایه‌های کسانی باشند که خودشان را صاحبان این مکتب و رویه می‌دانند. این دقیقاً به همان رویه بر می‌گردد که اربابان دوران جاهلیت داشتند. یعنی نوکرانی که داشتند مانند مال برایشان بودند و سرمایه اینها محسوب می‌شدند و بر آن سلطه داشتند و هر وقت می‌خواستند آن را از بین می‌بردند، می‌توانستند بفروشند یا نگه دارند. اگر عبد یا مطیعی تمرد و مخالفتی می‌کرد آن مولا و ارباب حق داشت که او را از بین ببرد و کسی هم نمی‌توانست اعتراض کند. این نگاه همان نگاه برتری خواهی ذاتی است که در ذات یهود و نصارا از نگاه قرآن کریم وجود دارد.

آیت الله حسین ردایی خاطرنشان کرد: درست است که امروز نگاه غرب به سیاه پوستان این نگاهی است که می‌بینیم اما کلیت ندارد. یعنی من معتقدم همین سیاه پوستان اگر روزی منافع آمریکا و غرب را در همان جهت سرمایه داری و خودبزرگ انگاری یهود و نصارا تأمین کنند، نه تنها اینها را ذلیل نمی‌کنند و از بین نمی‌برند، بلکه عزت هم برایشان قائل می‌شوند. چرا؟ چون تابع اینها هستند. مگر رئیس جمهور آمریکا در دوره قبل سیاه پوست نبود؟ مگر دوره قبل تر وزیر امور خارجه شأن سیاه پوست نبود؟ مهم این است که فکر این سیاه پوستانی که در بالاترین نقطه حکومتی هم آمدند این بود که تابع فکر یهود و نصارا قرار گرفتند و چون تابع این فکر بودند لذا هیچ مشکلی برایشان ایجاد نکردند.

وی سپس اظهار کرد: قرآن کریم و امیرالمؤمنین (ع) می‌خواهند بفرمایند منشأ این مسئله آن تصویر اندیشه این هاست. اندیشه اینها خراب است. اینها خود بزرگ انگاری دارند و گویا قدرت عالم اینها هستند. همان نگاهی که فرعون داشت. در فرمایشات مقام معظم رهبری هم امروز می‌بینیم که به عنوان فرعونیان امروز از اینها یاد می‌کنند. امام هم مکرر این تعبیر را استفاده می‌کرد. چون فرعون و نمرود هم در زمان خود همین نگاه را داشتند که همه مردم باید تابع فکر و منافع این‌ها و رفتار اینها باشند. امروز غرب و استکبار نیز همین را می‌خواهد.

آیت الله حسین ردایی سپس گفت: امروز چون سیاه پوست‌ها در مقابل اندیشه‌های اینها و ضعف‌های اینها و در مقابل بی خردی اینها ایستاده‌اند، مورد تهاجم قرار گرفته‌اند. والا اگر همین سیاه پوست اگر بیاید از نظر فکر سرمایه داری و عزت دهی، منافع یهود را دنبال کنند دیگر مورد این ظلم‌ها و آزارها قرار نمی‌گیرند. پس منشأ نژاد پرستی ظاهری آن فکر نژادی و اندیشه نژادی است. یعنی هر کسی تابع فکر اینها باشد او را در نژاد خود می‌دانند. این نکته مهمی است.

وی در پایان گفت: رسانه‌های ما می‌توانند عقلانیت و حریت جوانان را بیدار کنند. به خصوص می‌توان جوانان را در کشورهای غربی و اروپایی بیدار کرد. این تلاش‌ها می‌تواند زمینه ساز برای انتظار معرفتی باشد و ان‌شاءالله در منتظران حرکت‌هایی را رقم بزند.