تحميل ولايتعهدی به حضرت امام رضا(ع) توسط مأمون عباسي(201 ق)

دشمني خاندان اُمَوي و عباسي با اهل‏بيت از ديرباز وجود داشت. هر كدام از اين خاندان جور به نوبه‏ي خود آزار و اذيت فراواني به اهل بيت و آل علي(ع) روا داشتند و حتي از به شهادت رساندن امام معصوم ابا نمي‏كردند. وقتي مامون بر مسند قدرت نشست، از نفوذ امام رضا(ع) در ميان مردم آگاه بود و چون مي‏خواست هم امام را تحت نظر داشته باشد و هم خود را فردي دوستدار اهل بيت نشان دهد تا اقبال عمومي را به خود جلب كند، دستور داد تا امام رضا(ع) را از مدينه به خراسان آوردند و با اصرار فراوان ولايتعهدي خود را به امام، واگذار كرد. سرانجام روز دوشنبه هفتم ماه رمضان سال 201 ق، منشور ولايتعهدي به خط مأمون نگاشته شد و در پشت همان ورقه، حضرت علي ابن موسي الرضا(ع) نيز با ذكر مقدمه‏اي پر از اشاره و ايماء، قبولي خود را اعلام فرمود؛ ولي يادآوري كرد كه اين امر به انجام نمي‏رسد. آن‏گاه در كنار همان مكتوب، بزرگان و فرماندهان كشوري و لشكري، اين عهدنامه را گواهي نمودند. از اين پس به امام، الرضا من آل محمد(ص) مي‏گفتند يعني كسي كه از آل محمد به وي (مامون) راضي شده است. مامون دختر خود، ام‏حبيب را به ازدواج آن حضرت درآورد و شعار عباسيان راكه لباس سياه بود، تبديل به شعار علويان و لباس سبز نمود. بررسي اوضاع و شرايط سياسي زمان مأمون نشان مي‏دهد كه وي با يك سلسله دشواري‏ها و مشكلات سياسي روبرو شده بود و براي رهايي از اين بن‏بست‏ها تلاش مي‏كرد. او سرانجام به منظور حل اين مشكلات، يك سياست چند بعدي در پيش گرفت كه همان طرح وليعهدي امام رضا(ع) بود.