زلزله شديد يكشنبه شب مناطق غرب كشورمان هم‌مرز با كشور عراق كه از تهران تا كويت نيز احساس شد، سبب جان‌باختن بيش از 450 نفر از هموطنان و مجروح‌شدن7000 نفر شد.
زلزله 3/7ريشتري ساعت 48/21دقيقه يكشنبه شب حوالي «ازگله» در استان کرمانشاه را لرزاند. شدت اين زمين لرزه به‌حدي بود که در اغلب استان‌هاي کشور احساس شد.
اين زمين لرزه در عمق 8 کيلومتري زمين روي داد و پس از آن پس لرزه‌هايي كه بزرگي برخي از آنها بين 4 تا 5 ريشتر بود، به وقوع پيوست. به دنبال تلفات بالاي اين زمين لرزه، در استان كرمانشاه 3 روز عزاي عمومي اعلام شد.
در پي وقوع زلزله و تلفات و خسارات سنگين آن در استان کرمانشاه، رئيس‌جمهوري طي دستوري به معاون اول خود به وي مأموريت داد تمام امکانات کشور را براي نجات هموطنان گرفتار زير آوارها و همچنين رسيدگي کامل به مصدومان حادثه بسيج کند.
در دستور حجت‌الاسلام والمسلمين روحاني به معاون اول رئيس‌جمهوري آمده است: پيرو دستوراتي که براي بسيج تمام امکانات موجود کشور و به خصوص استان‌هاي همجوار در جهت اقدامات فوري و امدادي براي هموطنان گرفتار زير آوارها، خدمات درماني براي مصدومين و تامين احتياجات لازم هموطنان آسيب ديده به وزير کشور داده شده، ضروري است با توجه به وسعت اين حادثه دردناک که متأسفانه به از دست دادن و يا مصدوميت تعداد زيادي از هموطنان عزيز به ويژه در استان کرمانشاه منجر شد، جنابعالي ضمن مديريت عالي موضوع جهت پشتيباني کامل، مجموعه امکانات دولت و ساير نهادهاي عمومي، نظامي و تشکل‌هاي مردمي را در اين جهت بسيج كنيد.
رئيس‌جمهوري در تماسي تلفني با «"هوشنگ بازوند» استاندار کرمانشاه در جريان گزارش وضع امداد رساني و رسيدگي به زلزله‌زدگان اين استان قرار گرفت و دستورات لازم را صادر کرد.
رئيس‌جمهوري همچنين در پيامي با ابراز همدردي با همه آسيب‌ديدگان و داغديدگان حادثه زلزله در استان‌هاي غربي کشور اضافه كرد: دولت با تمام امکانات خود و به صحنه آوردن توانايي همه دستگاه‌ها در سطح ملي و محلي در کنار آسيب‌ديدگان خواهد بود.
در بخشي از پيام حجت‌الاسلام
والمسلمين دكتر روحاني آمده است: حادثة زلزله در سطح وسيعي از استان‌هاي غربي کشور به ويژه در استان قهرمان پرور کرمانشاه که منجر به جان‌باختن و مجروح‌شدن تعداد زيادي از هموطنان عزيز گرديد، موجب تأثر همگاني و اندوه فراوان شد.
وي در اين پيام افزود: از ابتداي وقوع اين حادثه دردناک و در تماس مستمر با استاندار کرمانشاه و وزير کشور دستورات لازم براي امدادرساني و نجات آسيب ديدگان داده شد، و معاون اول رئيس‌جمهوري نيز ماموريت يافت با نظارت و مديريت عالي، کليه امکانات کشور در بخش‌هاي دولتي، عمومي، نظامي و نهادهاي مردمي را در اين جهت هماهنگ و بسيج نمايد.
رئيس‌جمهوري اضافه کرد: در عين حال لازم است تمام دستگاه‌هاي مسئول و امدادي در اين استان‌ها و استان‌هاي همجوار، با همکاري حداکثري و در اختيار گذاردن همه امکانات موجود، نسبت به امدادرساني، اسکان مناسب و تامين نيازهاي آسيب‌ديدگان اقدام کنند.
معاون اول رئيس‌جمهوري هم در تماس‌هاي تلفني جداگانه با استانداران كرمانشاه، كردستان و ايلام با اطلاع از آخرين ميزان خسارات ناشي از زلزله، بر ضرورت بسيج تمام امكانات استان براي رسيدگي فوري به آسيب‌ديدگان و جبران خسارات تاكيد كرد.
جهانگيري دراين تماس‌ها، ضمن تسليت و ابراز همدردي با خانواده‌هاي جانباختگان اين حادثه و آرزوي شفاي عاجل براي مجروحان، از استانداران استان‌هاي مذکور خواست با به‌كارگيري حداکثر توان، بسيج امکانات و با استفاده تمام ظرفيت استان، کمک به حادثه‌ديدگان و آواربرداري را به صورت ويژه در دستور کار خود قرار دهند و از هيچ گونه تلاش و اقدام در جهت امدادرساني به مصدومان دريغ نورزند. استانداران اين سه استان زلزله زده نيز در اين تماس‌هاي تلفني، گزارشي از آخرين ميزان خسارات وارده و روند امدادرساني و آواربرداري به معاون اول رئيس‌جمهوري ارائه کردند.
معاون اول رئيس‌جمهوري با اشاره به حضور وزيران کشور و بهداشت و درمان و آموزش پزشکي در منطقه اظهارداشت: رئيس‌جمهوري براي بازديد از مناطق زلزله‌زده به اين مناطق سفر خواهد کرد.
وي تاکيد کرد: هيچ دستگاهي در ارسال امکانات مورد نياز که توسط استاندار کرمانشاه اعلام مي‌شود نبايد کوتاهي کند.معاون اول رئيس‌جمهوري گفت: وزير اقتصاد مكلف شد از خزانه، بودجه ويژه‌اي را به استانداري كرمانشاه اختصاص دهد تا براي تامين هزينه‌هاي اوليه مشكلي وجود نداشته باشد. هيچ دستگاهي نبايد از ارائه كمك كوتاهي كند.
رئيس‌جمهوري در گفتگو با رضا اردکانيان وزير نيرو ضمن بررسي و اخذ گزارش از وضع تامين آب و برق مناطق زلزله‌زده، دستورهاي لازم را براي اولويت‌بخشيدن به تامين سريع نيازهاي اين مناطق صادر کرد.
*پيام تسليت‌ها
مراجع عظام تقليد در پيام‌هايي با تسليت به بازماندگان زلزله دركرمانشاه براي مجروحان شفاي عاجل مسئلت كردند.
رئيس مجلس شوراي اسلامي در پيامي جان‌باختن جمعي از هموطنان را در پي وقوع زلزله در غرب کشور به ملت ايران و خانواده‌هاي حادثه ديدگان تسليت گفت.
درپيام تسليت دكتر لاريجاني آمده است: وقوع حادثه غمبار زمين لرزه در غرب کشور که باعث جان‌باختن و مصدوميت جمعي از مردم عزيز شد موجب تاسف و تاثر گرديد.
ضرورت دارد تمامي مسئولان و دست اندرکاران امداد و نجات اعم از دولتي، ارتش، سپاه و بسيج با فوريت و با تمام توان به ياري آسيب‌ديدگان و در زير آوارماندگان و مصدومان بشتابند و از همه توان خويش براي امدادرساني و کمک به مصدومان و مصيبت‌ديدگان استفاده کنند و به جبران خسارات وارد شده بپردازند.
او در صحن علني مجلس گفت از وزارت کشور، وزارت‌بهداشت و هلال احمر درخواست داريم با سرعت بيشتري امکانات را به آسيب ديدگان زلزله برسانند. تلاش‌هاي زيادي براي رساندن امکانات انجام شده که بايد به آن سرعت داد. دكتر لاريجاني ادامه داد: از مقام معظم رهبري که دستور دادند نيروهاي نظامي به کمک بشتابند، تشکر مي‌کنيم. وي گفت: کميسيون‌هاي عمران و امور داخلي گروهي را براي رسيدگي به وضع مجروحان و آسيب ديدگان به مناطق زلزله‌زده اعزام کنند تا با ارزيابي حجم آسيب‌ها در آينده کمک‌هاي لازم انجام شود.
حجت‌الاسلام و المسلمين حاج سيد حسن خميني يادگار گرامي امام(ره) هم با آسيب‌ديدگان حادثه زلزله غرب کشور ابراز همدردي کرد.
يادگار گرامي امام در صفحه اينستاگرامي خود نوشت: حادثه زلزله در مناطق مختلف کشور که منجر به درگذشت تعدادى از هم وطنانمان شد، تلخ و جانگداز است. خدا به همه آسيب‌ديدگان صبر و مرحمت عطا فرمايد و مصيبت آنها را به لطف و کرامت خويش جبران نمايد.
*تاكيدبر تامين امنيت مناطق
رئيس قوه قضائيه با تسليت و همدردي با داغديدگان حادثه زلزله غرب کشور که موجب جان باختن و مجروح‌شدن شماري از هموطنان عزيز شد، بر لزوم تسريع در رسيدگي به مصدومان و مجروحان تاکيد کرد و گفت: به روساي کل دادگستري استان‌هاي غربي براي تامين امنيت مناطق زلزله‌زده دستور اکيد داده شده است.
آيت‌الله آملي لاريجاني در جلسه مسئولان عالي قضايي، اظهارداشت: خبر زلزله غرب کشور که در ساعات پاياني شب مخابره شد و طي آن عده زيادي از هموطنان عزيز ما جان خود را از دست دادند و عده زيادي نيز مصدوم و مجروح شدند، بسيار تأسف انگيز بود و از خداوند متعال غفران و رحمت براي جانباختگان و شفاي عاجل براي مصدومين و مجروحين مسئلت مي‌کنيم.
رئيس قوه قضائيه با تاکيد بر اينکه مسئولان کشوري و استاني بايد از تمام توان خود براي کمک‌رساني به مجروحان و درمان حادثه‌ديدگان استفاده کنند، افزود: مساله اصلي در کمک‌رساني به مصدومان، توجه به مجروحاني است که احتمال زنده بودن آنها در زير آوار وجود دارد و جبران خسارت مالي در مرحله بعدي اهميت است که دولت محترم به اين مساله رسيدگي خواهد کرد.
او با بيان اينکه امدادرساني و رسيدگي به مجروحان با توجه به برودت هواي مناطق غرب کشور، همت و تلاش همه دستگاه‌هاي اجرايي و نهادهاي خدمت‌رسان را مي‌طلبد، اضافه کرد: در تماس تلفني با روساي کل دادگستري استان‌هاي‌غربي، گزارشي از وضع مناطق زلزله‌زده دريافت شد و مسئولان قضايي استان‌هاي درگير زلزله براي پيگيري مسائل و حل مشکلات موجود در منطقه حضور دارند.
رئيس قوه قضائيه با اشاره به نخستين بررسي‌هاي انجام شده، بيشترين مشکلات موجود را مربوط به سرپل ذهاب و روستاهاي اين منطقه بيان کرد و افزود: اميدواريم با تلاش همه دستگاه‌هاي اجرايي و نهادهاي امدادي، خدمات‌رساني به افرادي که با مشکل مواجه شده‌اند و نياز به کمک دارند به بهترين شکل ممکن انجام و مشکلات مردم حادثه‌ديده برطرف شود.
رئيس دستگاه قضا با بيان اينکه گرچه وظيفه اصلي امدادرساني با دستگاه‌هاي اجرايي بوده اما دستگاه قضايي نيز آماده ارائه هرگونه خدمت به مردم حادثه ديده است، افزود: در خصوص تامين امنيت شهرهاي زلزله‌زده به روساي کل دادگستري استان‌هاي مربوطه تاکيدات ويژه‌اي شده است.
آيت‌الله آملي لاريجاني بار ديگر به داغديدگان حادثه زلزله غرب کشور تسليت گفت و براي مجروحان و مصدومان اين حادثه شفاي عاجل از درگاه خداوند متعال مسئلت کرد.
آيت‌الله جنتي رئيس مجلس خبرگان رهبري هم با صدور پيامي جان‌باختن تعدادي از هموطنان در حادثه زلزله را تسليت گفت.
آيت الله‌هاشمي شاهرودي، رئيس مجمع تشخيص مصلحت نظام در پيامي جان باختن جمعي از هموطنان عزيز در زلزله استان کرمانشاه را تسليت گفت.
دكتر ظريف وزير امور خارجه در پي زلزله شديد درغرب کشور گفت: از درگاه خداوند منان براي کساني که جان خود را ازدست داده اندطلب مغفرت کرده وبراي خانواده‌هاي آنها صبر و اجر مسئلت مي‌نمايم.
وزير نفت با انتشار پيام تسليتي در پي وقوع زلزله در غرب کشور، اعلام کرد: براي کاهش درد آسيب‌ديدگان، به همه نهادهاي زيرمجموعه وزارت نفت، تکليف است که با نهايت کوشش خود به ياري آسيب ديدگان شتافته و خدمات‌رساني در بخش‌هاي مرتبط را نيز به بهترين شكل ممكن دنبال كنند.
* همدردي جهاني
هماهنگ‌کننده ويژه سازمان ملل در ايران جان باختن شماري از هموطنانمان در زمين‌لرزه يكشنبه شب گذشته را به دولت و مردم ايران تسليت گفت.
دبير کل سازمان ملل با ابراز تألم از تلفات جاني و مالي زلزله ايران ـ عراق، امدادرساني محلي را ستود و بر آمادگي سازمان ملل براي کمک رساني تأكيد کرد.
نخست وزير هند هم در پيامي در حساب توييتري خود به بازماندگان قربانيان زلزله ايران و عراق تسليت گفت. نارندا مودي در اين پيام تسليت اعلام کرد: من با افرادي که اعضاي خانواده خود را در زلزله ايران و عراق از دست داده‌اند، ابراز همدردي مي‌کنم.
وي افزود: من همچنين دعا مي‌کنم که مجروحان اين حادثه هر چه زودتر سلامتي خود را بدست آورند.
موگريني مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا، با اعلام همدردي اتحاديه اروپا با خانواده قربانيان زلزله ايران ـ عراق، آمادگي اين اتحاديه براي مشارکت در عمليات امدادرساني را اعلام کرد.
* تسليت پوتين
رئيس‌جمهوري روسيه در پيامي به دكتر حسن روحاني رئيس‌جمهوري اسلامي ايران، کشته شدن صدها نفر در حادثه زمين لرزه در مناطق غرب ايران را به وي تسليت گفت.
پيام تسليت پوتين به روحاني در سايت اينترنتي دفتر مطبوعاتي کاخ کرملين منتشر شد و در آن گفته شده است: رئيس‌جمهوري محترم ايران، تسليت عميق قلبي مرا در مورد قربانيان زياد انساني و خرابي‌هاي قابل توجه بر اثر زمين لرزه شديد در غرب ايران بپذيريد. خواهش مي‌کنم پيام همدردي و پشتيباني مرا به بستگان و نزديکان قربانيان و آرزوي بهبودي هر چه سريع براي مصدومان اين بلاي طبيعي را برسانيد.
وزيرخارجه انگليس جان باختن شماري از مردم ايران و عراق درپي زمين لرزه را تسليت گفت و از آمادگي کشورش براي کمک رساني خبر داد.
رئيس اجرايي افغانستان، با ابراز همدردي و تاسف با رئيس‌جمهوري و ملت ايران، جان باختن شماري از مردم كشورمان را تسليت گفت.
بينالي ييلديريم نخست وزير ترکيه گفت: ترکيه متعهد به حمايت از قربانيان زمين لرزه يکشنبه شب در مرز ايران و عراق است. ييلديريم در بيانيه‌اي اعلام کرد: «ترکيه برادرانه در کنار قربانيان اين زمين لرزه است.»
نخست وزير ترکيه افزود: دولت ترکيه کارواني از کمک‌هاي غذايي و پزشکي را ارسال کرده و بهبود سريع زخمي‌هاي اين حادثه را آرزومند است.
سفير فرانسه در ايران در پيامي به زبان فرانسه و فارسي در صفحه توييتر خود در واکنش به زلزله در ايران و عراق نوشت: سفير فرانسه در ايران همبستگي خود را با خانواده قربانيان و مجروحان حادثه زلزله مرگبار در مرز ايران و عراق و نيز تمامي ايرانيان اعلام مي‌کند و بسيج بخش‌هاي خدمات اورژانس ايران را ارج مي‌نهد.
وزارت امور خارجه پاکستان در بيانيه‌اي با مردم و دولت ايران و عراق ابراز همدردي کرد.
الهام علي اف رئيس‌جمهوري آذربايجان در پيامي، تلفات جاني ناشي از وقوع زلزله شديد در ايران را به دکتر حسن روحاني رئيس‌جمهوري، ملت ايران و بازماندگان قربانيان اين حادثه تسليت گفت.
همچنين صدر اعظم اتريش و بشار اسد رئيس جمهور سوريه با ارسال پيام هايي با دولت ملت ايران ابراز همدردي كرد.
* نظارت جدي
دادستان کل کشور با صدور پيامي با اعلام تسليت به خانواده‌هاي قربانيان زلزله غرب کشور و مردم کشورمان، دادستان‌هاي عمومي و انقلاب مراکز استان‌هاي زلزله‌زده را به پيگيري جدي حل و فصل مشکلات و نظارت بر روند خدمت‌رساني و امدادرساني به مردم مناطق زلزله‌زده مکلف کرد.
وزير كشور نيز قبل از عزيمت به مناطق زلزله زده دركرمانشاه اعلام كرد: امکانات و تجهيزات مورد نياز هرچه سريع‌تر از استان‌هاي مجاور به مناطق زلزله‌زده منتقل شود. تمامي اقلام مورد نياز ازجمله چادر، مواد غذايي و دارو تامين و به اين مناطق ارسال شود. وي از نيروهاي سپاه و ارتش خواست هرچه سريع‌تر بيمارستان صحرايي را ايجاد و در مناطق زلزله‌زده آواربرداري کنند.
رئيس ستاد کل نيروهاي مسلح در پيامي به سازمان‌هاي نيروهاي مسلح دستور داد که همه امکانات خود را براي کمک به حادثه‌ديدگان زلزله بسيج کنند.
فرماندهان ارتش، سپاه پاسداران و نيروي انتظامي به مناطق زلزله‌زده كرمانشاه رفتند تا بر عمليات امدادرساني و ارائه خدمات نظارت كنند.
امير سرلشکر موسوي، فرمانده کل ارتش دستور داد همه امکانات و نيروهاي ارتش در خدمت آسيب ديدگان زلزله قرار بگيرد.
سخنگوي ارتش اعلام كرد: تجهيزات و نفرات مستقر ارتش در غرب کشور با دستور فرمانده کل ارتش در اختيار زلزله‌زدگان قرار گرفت. پادگان‌هاي الله‌اکبر و ابوذر و بالگردهاي هوانيروز ارتش هم در اختيار مردم و ستاد مديريت بحران قرار دارد. اورژانس‌‌هاي ارتش در منطقه و 2 بيمارستان صحرايي نيز در اختيار مردم قرار گرفته است.
سردار شريف سخنگوي سپاه پاسداران هم گفت: يگان‌هاي سپاه در کرمانشاه و ايلام و بيمارستان‌هاي صحرايي سپاه در منطقه به مجروحان کمک مي‌کنند و فعاليت‌ها در اين زمينه از زمان زلزله آغاز شد. فرمانده قرارگاه خاتم الانبياء(ص) سپاه دستور ويژه دادند که با وزارت راه براي بازگشايي راه‌هاي روستايي همکاري‌هاي لازم انجام شود.
امير سرتيپ حيدري، فرمانده نيروي زميني ارتش هم گفت: به محض وقوع زلزله يگان‌هاي نيروي زميني به محل اعزام شدند. پادگان سر پل ذهاب تخليه و به عنوان بيمارستان در حال خدمات رساني است و بيمارستان سر پل ذهاب قادر به پذيرش بيمار نبود. منطقه در کنترل است و 4 تيپ به منطقه اعزام شده است. جانشين فرمانده نيروي زميني ارتش گفت: با تصميم ستاد بحران کشور مسئوليت امدادرساني به زلزله‌زدگان سر پل‌ذهاب به نيروي زميني ارتش واگذار شد.
سردار عبداللهي فرمانده قرارگاه سازندگي خاتم‌الانبياء(ص) افزود: پس از وقوع زلزله نيروها و ماشين آلات کارگاه‌هاي مستقر در استان‌هاي ايلام و کرمانشاه به مناطق زلزله زده گسيل شدند.
بر اثر زلزله 3/7 ريشتري غرب کشور استوار دوم شريف نوروزي از پرسنل هنگ مرزي قصرشيرين در استان کرمانشاه هنگام انجام وظيفه در برجک دارخور گروهان قلعه سفيد جان خود را از دست داد.
عضو هيأت مديره شرکت فرودگاه‌ها و ناوبري هوايي کشورگفت: به‌رغم زلزله شديدي که در غرب کشور به وقوع پيوسته است، همه فرودگاه‌هاي غرب کشور باز و مشغول عمليات هستند.
با دستور وزير بهداشت، دانشگاه‌هاي علوم پزشکي کشور موظف شدند نسبت به اعزام کادر درماني متخصص، تجهيزات پزشکي، آمبولانس و تأمين خون مورد نياز براي مراکز درماني مناطق زلزله زده استان کرمانشاه در سريعترين زمان ممکن اقدام کنند.
وزير راه و شهرسازي گفت: پس از عمليات امدادرساني، بنياد مسکن براي ترميم و بازسازي منازل در مناطق زلزله زده وارد عمل مي‌شود.
آخوندي اضافه كرد: پس از زلزله کرمانشاه، بخش اعظم راه‌ها بازگشايي شده و امکان تردد فراهم است.
البته ممکن است در برخي راه‌هاي روستايي هنوز مشکلاتي وجود داشته باشد.
* آسيب‌هاي گسترده
رئيس سازمان مديريت بحران کشور با حضور در مناطق زلزله زده سرپل ذهاب گفت: بيشترين تخريب‌هاي ناشي از زلزله در استان کرمانشاه به ترتيب مربوط به سرپل ذهاب، قصرشيرين و بخش ازگله از توابع شهرستان ثلاث باباجاني است.
اسماعيل نجار افزود: اولويت ما ارائه خدمات امداد و نجات براي حادثه ديدگان سرپل ذهاب است و در اين راستا از همه ظرفيت و امکانات استفاده مي‌کنيم.
وي ادامه داد: در نخستين ساعات وقوع زمين لرزه، بسياري از مردم با همراهي و مشارکت يکديگر مصدومان را به مراکز درماني انتقال دادند و به محض روشن شدن هوا، روند امداد رساني به حادثه ديدگان با کمک نيروهاي امدادي، نظامي و انتظامي شتاب بيشتري يافت.
به گفته او، بالگردهاي جمعيت هلال احمر و ارتش جمهوري اسلامي در کمترين زمان ممکن با حضور در مناطق زلزله زده نسبت به انتقال مصدومان به مراکز درماني استان کرمانشاه اقدام کردند.
نجار اضافه کرد: دستگاه‌هاي اجرايي به محض وقوع اين حادثه به ارائه خدمات لازم اهتمام داشتند و خدمات مناسبي در بخش‌هاي مخابرات، برق، آب آشاميدني ارائه شد و تلاش براي اتصال مجدد برق و آب آشاميدني برخي مناطق زلزله زده ادامه دارد همچنين تعدادي چادر نيز بين زلزله زدگان توزيع شده است.
رئيس سازمان مديريت بحران کشور از بسيج همه امکانات و ظرفيت‌هاي موجود در کشور براي امداد رساني به مصدومان حادثه زلزله سرپل ذهاب خبرداد و گفت: ستاد مديريت بحران در نخسيتن ساعات وقوع زلزله در استان کرمانشاه تشکيل شد تا روند امداد رساني به مصدومان و ارائه کمک‌هاي امدادي را مورد بررسي قرار دهد.
وي از تشکيل ستاد مديريت بحران در وزارت کشور و به رياست وزيركشور خبر داد و گفت: در پي وقوع اين زمين لرزه، شماري از مسئولان ارشد کشوري در سرپل ذهاب حضور يافته‌اند تا از نزديک به بررسي مشکلات مردم زلزله زده و خسارت ديده بپردازند.
نجار از حضور پررنگ ارتش، بسيج و سپاه در مناطق زلزله زده سرپل ذهاب خبر داد و گفت: نيروي انتظامي در برقراري امنيت در مناطق زلزله زده مطلوب عمل کرده است.
وي گفت: از شمار واحدهاي مسکوني تخريب شده بر اثر اين زمين لرزه آمار دقيقي در دست نيست اما کار آوار برداري و بيرون کشيدن افراد يا اجسادي که احتمالا زيرآوار مانده‌اند به سرعت در حال انجام است.
نجار با بيان اين‌كه شمار تلفات انساني ناشي از وقوع زلزله در سرپل ذهاب متفاوت است، افزود: احتمال افزايش تلفات انساني با توجه به وسعت زمين لرزه و حجم خرابي‌ها در حال افزايش است.
وي با اشاره به حضور فرمانده ارتش جمهوري اسلامي در مناطق زلزله زده، گفت: تمام امکانات ارتش جمهوري اسلامي در خدمت مردم سرپل ذهاب و ساير مناطق زلزله زده است.
رئيس سازمان مديريت بحران کشور اعلام کرد: زلزله زدگان به اقلامي چون چادر، پتو، آب آشاميدني و مواد غذايي نياز مبرم دارند که همه تلاش خود را براي تأمين اين مايحتاج در کمترين زمان بکار بسته‌ايم.
به گزارش خبرنگار ما در كرمانشاه، فرمانده انتظامي استان کرمانشاه گفت: امنيت کامل در نقاط زلزله زده استان کرمانشاه حکمفرماست و جاي هيچ گونه نگراني وجود ندارد.
سخنگوي ناجا هم از آمادگي پليس براي ارائه هرگونه خدمات امنيتي، انتظامي، و ترافيکي به آسيب ديدگان زلزله اخير در استان‌هاي مرزي کشور خبرداد.
سردار منتظرالمهدي با ابراز همدردي با آسيب ديدگان حادثه زلزله در استان‌هاي مرزي کشورمان اعلام كرد: پليس با بسيج عوامل انتظامي خود در استان‌هاي آسيب ديده از زلزله در محل حاضر است و با اعزام 2 گردان نيرو مشتمل از تيم‌هاي پليس‌هاي تخصصي و همچنين چند فروند بالگرد به همراه تجهيزات و امکانات لازم از تهران به کمک هموطنان عزيز شتافتند و تا آخرين لحظه در کنار آنان خواهند بود.
* تشكيل نشست ستاد بحران
نشست ستاد بحران كشور در سرپل‌ذهاب با حضور وزراي بهداشت و كشور و فرمانده ناجا و بنياد مسكن، مديريت كشور، مديرعامل جمعيت هلال‌احمر كشور، استاندار و جمعي از مديران استان كرمانشاه برگزار شد، در اين نشست وزيركشور بر ارائه خدمات همه‌جانبه به زلزله‌زدگان تاكيد كرد.
رحماني فضلي افزود: امنيت مناطق زلزله‌زده شده و همچنين نظارت و كنترل بر عبور و مرور مناطق حادثه‌ديده بايد با دقت انجام شود.
وي ادامه داد: محموله‌هاي بيشتري از آب، غذا و چادر بين مردم توزيع خواهد شد سردار حسين اشتري فرمانده ناجا نيز با ارائه گزارشي از خدمت‌رساني پليس به نقاط زلزله‌زده گفت: نيروي انتظامي از همه توان خود در برقراري نظم و امنيت، تسهيل و جريان ترافيك محورهاي مواصلاتي و ارائه خدمات‌درماني استفاده كرده است.
سرپرست اورژانس كشور هم گفت: عمليات جستجو و نجات در مناطق زلزله‌زده پايان يافته و بحث اسكان، تغذيه و گرمايش زلزله‌زدگان دنبال مي‌شود و 70 درصد برق سرپل‌ذهاب وصل شده است.
بنياد مستضعفان تامين 100هزار تن سيمان براي بازسازي مناطق زلزله‌زده را متقبل شد.
* نياز به چادر و غذا
امير سرلشكر، موسوي فرمانده كل ارتش گفت: عمق فاجعه بسيار زياد است.
وي افزود: تقريباً چيزي اينجا سالم نمانده. با روشن شدن هوا يك پل هوايي بين كرمانشاه و سرپل ذهاب ايجاد كرديم و بيش از 600 مجروح را از راه زمين و هوا به كرمانشاه انتقال داديم.
او ادامه داد: شهر را به چهار بخش تقسيم و چهار تيپ را مأمور آواربرداري سرپل كرده‌ايم. نياز فراوان به غذا و آب و چادر وجود دارد و هرچه در انبارها داشتيم توزيع كرديم و منتظريم از تهران اقلام بيشتري برسد.
* امدادرساني مديريت شهري تهران
رئيس شوراي شهر تهران از آمادگي مديريت شهري براي امدادرساني به هموطنان زلزله زده خبر داد.
محسن‌هاشمي، در رابطه با نقش شهرداري تهران در کمک‌رساني به زلزله زدگان غرب کشور گفت: تلاش داريم که نقش بخش امداد رساني و مديريت بحران شهرداري تهران با توجه به توانمندي و امکانات آن در حوادث غيرمترقبه افزايش يابد تا بتوانيم به هموطنانمان ياري برسانيم.
وي گفت: ستاد مديريت بحران تهران پس از وقوع زلزله در غرب کشور فعال شده است و شهرداري تهران نيز با توجه به وظايف و امکانات خود در اين ستاد نقش موثري ايفا مي‌کند.
هاشمي افزود: دکترنجفي، شهردار تهران در نخستين ساعات صبح ديروز براي پيگيري موضوع کمک‌رساني به هموطنانمان در ستاد مديريت بحران حاضر شد و شوراي شهر تهران نيز به صورت ويژه‌اي اين موضوع را دنبال مي‌کند.
محمدعلي نجفي آمادگي شهرداري تهران به منظور ارائه هرگونه همکاري و کمک به مناطق آسيب ديده را اعلام کرد.
او در پيام تويئتري با اعلام آمادگي شهرداري براي کمک رساني به مناطق آسيب‌ديده ناشي از زلزله نوشت: «شهردار تهران طي تماس‌هاي جداگانه‌اي با استاندار کرمانشاه، شهردار کرمانشاه، شهردار سرپل ذهاب و شهردار قصر شيرين در جريان خسارت‌هاي ناشي از زلزله قرار گرفت و آمادگي شهرداري تهران را براي هرگونه همکاري و کمک به مناطق آسيب ديده اعلام کرد».
* استفاده از امكانات ورزشي
وزير ورزش به مديران کل ورزش و جوانان کرمانشاه و ايلام دستور داد: تمام مکان‌ها و سالن‌هاي ورزشي 2 استان براي اسکان موقت حادثه ديدگان زلزله در اختيار ستاد مديريت بحران قرار گيرد و همه امکانات مورد نياز و در خواست ستاد براي ياري به هموطنان آسيب ديده و خانواده‌هاي آنان فراهم شود.
دکتر مهدي زارع، استاد زلزله شناسي هم با بيان اين‌كه زمين لرزه از تهران تا بغداد و از باکو تا کويت حس شده است، افزود: 150 ميليون نفر در منطقه فلات ايران و
بين النهرين اين زلزله را حس کرده‌اند.
وي ادامه داد: کانون زمين لرزه درست روي خط مرزي ايران و عراق، ميان سرپل ذهاب و حلبچه بوده است و اين زلزله هيچ تأثيري در فعال شدن گسل‌هاي تهران ندارد.
يساق، مدير کنترل ملي پتروشيمي هم گفت: به پالايشگاه‌ها و خطوط انتقال نفت آسيبي نرسيده است.
* 16كشته دردالاهو
فرماندار دالاهو در استان کرمانشاه از کشته شدن 16 نفر، مجروح شدن بيش از 100 نفر و تخريب صد درصدي چند روستا در اين شهرستان خبر داد.
مراد علي تاتار افزود: پس از وقوع زلزله بلافاصله امداد رساني در دستور دستگاه‌هاي اجرايي و مديريت بحران شهرستان قرار گرفت و آواربرداري، جا به جايي کشته‌ها و مجروحان به بيمارستان انجام شد.
مدير بخش زلزله مرکز تحقيقات راه، مسکن و شهرسازي گفت: وقوع زلزله مشابه در منطقه ازگله کرمانشاه در ساير مناطق کشور منتفي است، اما حداکثر تا 3 ماه آينده پس لرزه‌هاي زيادي با مقياس کوچک و متوسط در اين منطقه رخ خواهد داد.
علي بيت اللهي افزود: وقوع اين زلزله به بزرگي 3/7 ريشتر در «ايالت لرزه زمين ساختي زاگرس» با زلزله خيزي بالا نادر بود، زيرا اين منطقه همواره شاهد زلزله‌هاي کوچک و متوسط بوده است.
دبير کارگروه ملي زلزله يادآور شد: پس از وقوع اين زلزله بزرگ تاکنون پس لرزه‌هاي متعددي در اين منطقه رخ داده و به تدريج از بزرگي اين پس لرزه‌ها کاسته خواهد شد.
مدير بخش زلزله مرکز تحقيقات راه، مسکن و شهرسازي اظهارداشت: به احتمال زياد با وقوع اين زلزله مهيب تنش نهفته در زمين اين منطقه آزاد شده و احتمال وقوع زلزله مشابه ديگري در اين منطقه منتفي شده است، زيرا انرژي زمين در اين منطقه آزاد شده است.
بروز اين زلزله سبب تعطيلي مدارس در استان‌هاي زلزله زده شد. ديروزتمامي مدارس شهر و روستاهاي شهرستان سنندج، سقز، بانه، مريوان، سروآباد و بيجارتعطيل بود. درايلام نيز دانش آموزان به مدرسه نرفتند.
زلزله‌اي به بزرگي 8/3ريشتر بامداد ديروز «کلمه» در بخش بوشکان شهرستان دشتستان استان بوشهر را تکان داد.
بنا بر اعلام مرکز لرزه نگاري کشوري اين زمين لرزه ساعت 3 و 15 دقيقه بامدادديروز در عمق 10 کيلومتري زمين رخ داده است.
سردار امان اللهي فرمانده انتظامي استان کرمانشاه گفت: هرگونه اسباب کشي در اين استان ممنوع بوده و در صورت نياز بايد از کلانتري محل مجوز کسب شود.
* آسيب به آثارتاريخي
مديرکل ميراث فرهنگي استان کرمانشاه از آسيب به بناهاي تاريخي دژ منيژه، قلعه يزدگرد، عمارت خسرو، کاروانسراي شاه عباسي و چهارقاپي در 3 شهرستان قصرشيرين، سرپل ذهاب و دالاهو خبرداد و افزود: بيستون سالم است.
مديرعامل شرکت ملي گاز ايران از غير فعال بودن پالايشگاه گاز ايلام به دلايل ايمني خبر داد و گفت: گاز مناطق زلزله زده قطع است.
بيشترين آمار تلفات زلزله سر پل ذهاب مربوط به ريزش يک مجتمع مسکوني بزرگ و تخريب بيمارستان اين شهر است.
زمين لرزه در استان کهگيلويه و بويراحمد خسارتي نداشت. هيچگونه خبري مبني براعلام خسارت زمين لرزه در مناطق مختلف کهگيلويه و بويراحمد ارسال نشده است.
* آمار زلزله استان سليمانيه عراق
منابع رسمي در منطقه کردستان عراق اعلام کردند: براثر زلزله استان سليمانيه عراق 11 نفر در 2 منطقه کلار و دربنديخان اين استان کشته و 130 نفر زخمي شدند.
مديرعامل شرکت پخش فرآورده‌‌هاي نفتي گفت: از نخستين ساعات وقوع زلزله در مناطق غربي کشور، تدابير ويژه براي تأمين سوخت انجام شده است و اوضاع در زمينه سوخت رساني به حالت نسبتا عادي بازگشته است.
سيدمحمدرضا موسوي خواه افزود: در قصرشيرين 4 جايگاه دچار حادثه شد که همگي به مدار بازگشته‌اند.
وي اضافه کرد: 3 جايگاه سيار 18 هزار ليتري توزيع بنزين در قصر شيرين مستقر شده است.
مديرعامل شرکت پخش فرآورد‌هاي نفتي گفت: 15 تانکر بنزين و نفت سفيد بلافاصله پس از وقوع زلزله از استان همدان به کرمانشاه اعزام شد و بر اساس اعلام مديران منطقه با کمبود سوخت مواجه نيستيم.
موسوي خواه با اشاره به تشکيل اتاق بحران در شرکت پخش فرآورد‌هاي نفتي افزود: خوشبختانه به تأسيسات اصلي توزيع سوخت آسيب وارد نيامده است.
وي درباره دليل ازدحام در مقابل جايگاه‌هاي سوخت گفت: به دليل التهاب اوليه و برودت هواي منطقه، مردم با ترک منازل خود، بهترين مکان براي گذراندن شب را خودرو‌هاي خود انتخاب مي‌کنند و همين مسأله باعث ازدحام در جايگاه‌هاي سوخت شده بود که در برخي جايگاه‌ها صف مراجعان به بيش از يک کيلومتر مي‌رسيد، اما شرايط بهتر شده و جريان سوخت رساني در حال انجام است.
مديرعامل شرکت پخش فرآورده‌‌هاي نفتي ادامه داد: بيش از 800 هزار ليتر بنزين فقط در استان کرمانشاه توزيع شده است.
مديرعامل بيمه ايران در دستوري ويژه از مديران ستادي ذيربط و مديران اين شرکت در استان‌هاي غربي کشور خواست اقدامات و رسيدگي فوري به مشکلات آسيب ديدگان زير پوشش زلزله را در دستور کار قرار دهند.
دادستان عمومي و انقلاب ايلام گفت: ساختمان دادسراي ايلام بر اثر زلزله ترک‌هاي جزيي برداشته و ساير ساختمان‌هاي ايلام نيز از جمله 2 زندان مرکزي و دالاب ايلام هم دچار مشکل حاد و تخريب نشده‌اند.
به گزارش روابط عمومي دادستاني کل کشور، حشمت‌الله شريفي با تسليت به خانواده قربانيان زلزله غرب کشور و مردم ايران و با تأكيد بر هماهنگي اعضاي ستاد بحران استان ايلام در رسيدگي به وضع پس از وقوع زلزله گفت: اخبار مربوط به آخرين وضع خسارت‌هاي احتمالي در سطح استان از سوي مراجع ذي ربط اعلام مي‌شود اما در مجموع نظارت خوبي نيز بر روند امور وجود دارد و مشکل حادي وجود ندارد.
دادستان عمومي و انقلاب کرمانشاه گفت: دادسراي عمومي و انقلاب کرمانشاه بر نحوه ارائه خدمات در مناطق زلزله زده اين استان از حيث حفظ و رعايت حقوق عمومي نظارت دارد.
محمد حسين صادقي با تسليت و ابراز همدردي با خانواده‌هاي داغدار اين واقعه و ابراز امتنان از پيام تسليت تسکين بخش مقام معظم رهبري گفت:در پي وقوع زلزله بلافاصله کميسيون امنيت و انتظامات حوادث غير مترقبه استانداري کرمانشاه با حضور اعضا، از جمله معاون دادستان عمومي و انقلاب مرکز استان تشکيل و مقرر شد با بسيج تمامي امکانات استان و در صورت لزوم استان‌هاي مجاور، کار کمک رساني به مصدومان، آوار برداري، انتقال مجروحان به مراکز درماني و اسکان موقت زلزله زدگان و در کنار آن برقراري نظم و امنيت و تشديد حفاظت‌هاي انتظامي از منازل آسيب ديده و اماکن دولتي انجام شود.
زلزله در شهرستان گيلانغرب سبب ايجاد خسارت و تخريب ده‌ها واحد مسکوني، تجاري و دامي در سطح شهر و روستا شد.
فرهاد همتي سرپرست فرمانداري گيلانغرب با اشاره به مجروح شدن شماري ازشهروندان گفت: واحدهاي خسارت ديده بين 30 تا 100 درصد تخريب شده‌اند و آب آشاميدني شهر گيلانغرب به دليل کدورت بالاي چشمه سراب ناشي از شدت زلزله قطع شده و تمهيدات لازم براي آبرساني سيار و توزيع آب بسته بندي شده اتخاذ شده است.
سرپرست فرمانداري شهرستان شوش گفت: بر اثر زمين لرزه يکشنبه شب چند واحد مسکوني در شهر شوش آسيب ديد اما اين آسيب ديدگي جزيي است و نياز به بررسي دارد.
اين زمين لرزه موجب وحشت مردم شهرهاي دزفول، شوش، انديمشک و گتوند شد به طوري‌که برخي شهروندان ساعاتي از شب را در بيرون از منازل سپري کردند.
در زمين لرزه خانمي 57 ساله بر اثر سقوط از پله دچار آسيب ديدگي شد که در بيمارستان نظام مافي تحت درمان بوده و حال عمومي وي خوب است.
بخشدار شاوور شوش هم گفت: در زمين لرزه يکشنبه شب که اين بخش در شهرستان شوش را نيز تکان داد ديوار شرکت تعاوني روستايي اتحاد به طور کامل تخريب شد.
بخشدار دوآب صمصامي شهرستان کوهرنگ استان چهارمحال و بختياري از تخريب يک واحد مسکوني و آسيب ديدگي جزيي 40 واحد مسکوني در مناطق روستايي اين بخش براثر وقوع زلزله خبر داد.
رئيس مرکز اطلاعات و کنترل ترافيک راهور ناجا از ترافيک سنگين در کرند غرب به قصرشيرين و دالاهو به سرپل‌ذهاب و انسداد محورهاي فرعي و روستايي مريوان، قصرشيرين و سرپل‌ذهاب خبر داد و از هموطنان خواست از مراجعه به اين مناطق خودداري کنند و اجازه دهند که خودرو‌هاي امدادي بتوانند با سرعت بيشتري در اين محور‌ها تردد کنند.
رئيس اورژانس کشور گفت: تمامي مصدومان شهرستان سرپل ذهاب از طريق اورژانس زميني يا هوايي به بيمارستان‌هاي کرمانشاه منتقل شدند.
پيرحسين کوليوند افزود: شرايط در منطقه به ثبات رسيده است و بالگردهاي اورژانس هوايي و هلال احمر در منطقه مستقر هستند.
اداره روابط عمومي آموزش و پرورش استان کرمانشاه اعلام کرد: به دليل خطرات ناشي از وقوع زلزله، امروز هم تمامي مدارس دوره‌هاي تحصيلي استان تعطيل است.
انتقال مصدومان به تهران
عباسي مدير روابط عمومي اورژانس تهران گفت: عصر ديروز 100نفر از مصدومان زلزله با يك پرواز به تهران منتقل شدند كه اين مجروحان بلافاصله براي درمان به بيمارستان‌هاي امام خميني(ره) سينا، شريعتي، لقمان تهران و مدني استان البرز منتقل شدند.
سرهنگ آمويي معاون اجتماعي فرماندهي انتظامي استان كرمانشاه هم به خبرنگار ما گفت: عوامل انتظامي دراستان درآمادگي صددرصدي هستند. نيروهاي كمكي به شهرهاي سرپل ذهاب، دالاهو و ثلاث باباجاني و قصرشيرين اعزام شده‌اند.
وي ادامه داد: واحدهاي گشت پليس پيشگيري براي جلوگيري از سرقت و 30واحد پليس راه براي تسهيل در رفت و آمد درمناطق زلزله زده فعال شده اند.همچنين 20واحد خاص براي منطقه سرپل ذهاب پيش‌بيني شده كه وارد عمل شده‌اند.
ديروز يك نوزاد در بيمارستان تخريب شده سرپل ذهاب به دنيا آمد.
طبق آخرين گزارش شمار قربانيان زلزله مهيب 407نفر و زخمي‌ها 6700 اعلام شد.
* اعزام ارزياب
مديرکل روابط عمومي بنياد مسکن انقلاب اسلامي گفت: 50 کارشناس بنياد مسکن کار از امروز ارزيابي خسارت واحدهاي مسکوني مناطق زلزله‌زده استان کرمانشاه را آغاز مي‌کنند.
معاون سازمان دانشجويان وزارت علوم گفت: هيچ مشکلي براي دانشجويان استان‌هاي کردستان، کرمانشاه، ايلام، همدان و آذربايجان غربي بر اثر وقوع زمين لرزه اتفاق نيفتاده و تمامي دانشجويان در سلامت کامل هستند.
وزيربهداشت با اشاره به تأمين کامل تجهيزات پزشکي، بانک خون، دارو و خدمات بهداشتي اعلام کرد:150 اتوبوس آمبولانس و آمبولانس به محل حادثه اعزام شده است و20 بالگرد نيز مسئوليت حمل مجروحان را برعهده دارد.
دكتر سيدحسن‌هاشمي در بازديد از مرکز مديريت عمليات بحران وزارت بهداشت (EOC) در خصوص تمهيدات انجام شده براي اعزام تيم‌هاي بهداشتي درماني به محل حادثه، گفت: نيروهاي درماني از تهران و ساير شهرستان‌ها به مناطق زلزله‌زده اعزام شدند. در اين حادثه بيمارستان‌هاي بعضي از شهرها آسيب ديده و به همين دليل خدمت‌رساني با مشکل روبرو شده است.
وي تأكيد کرد: کار آواربرداري سخت‌تر از کارهاي درماني است، اما به نسبتي که کار آنها پيش برود خدمات بهداشتي و درماني هم ارائه خواهد شد.
وزير بهداشت همچنين در پيامي درگذشت جمعي از هموطنان در حادثه زلزله را به ملت شريف ايران تسليت گفت.
وزراي بهداشت و كشور ديروز براي بازديد ميداني از وضع مناطق زلزله‌زده وارد کرمانشاه شدند وهاشمي در منطقه زلزله‌زده سرپل ذهاب از روند مداواي مجروحان ديدن كرد.
* پايان آواربرداري
فرمانده سپاه پاسداران گفت: مشکلاتي که مردم زلزله‌زده با آن مواجهند در زمينه كمبود چادر، آب و غذا است.
سرلشکر جعفري، افزود: کار آواربرداري زلزله کرمانشاه ديشب به پايان رسيدو جستجو‌ها هم پايان يافت.
وي ادامه داد: شهرها و روستاها براي کمک‌رساني بين سپاه و ارتش تقسيم شده است و به دليل اينکه ارتش در سر پل ذهاب پادگان ابوذر را دارد به مجروحان سرپل ذهاب خدمات‌رساني خواهد کرد و سپاه مسئوليت خدمات رساني به روستاها را بر عهده دارد.
فرمانده سپاه پاسداران گفت: کار امدادرساني در حال انجام است و مشکلات در حوزه کمبود چادر، آب و تغذيه است که اين مشکلات در حال رفع است.
* خدمات مددكاري
وزير تعاون، کار و رفاه اجتماعي هم از مديرعامل سازمان تأمين اجتماعي و رئيس سازمان بهزيستي خواست به آسيب‌ديدگان اين زلزله خدمات بهداشتي، درماني و مددکاري ارائه دهند.
علي ربيعي با صدور دستوري به مديرعامل سازمان تأمين اجتماعي تأكيد کرد: همه خدمات و امکانات بهداشتي و درماني زير مجموعه اين سازمان با فوريت نسبت به بستري و مداواي حادثه ديدگان اقدام کرده و همه مساعي خود را براي کمک‌رساني به هموطنان آسيب‌ديده در 2 استان ايلام و کرمانشاه و ساير استان‌هاي خسارت‌ديده به کار گيرند.
رضا اردکانيان که فرماندهي عمليات امدادرساني به وضع تأمين آب و برق مناطق زلزله‌زده را شخصا به عهده دارد، گفت: تاسيسات برق‌رساني سرپل ذهاب به دليل نزديکي به کانون زلزله، آسيب فراواني ديده است؛ البته در اين منطقه هيچگونه مشکلي از نظر حضور پست‌هاي امداد برق نداريم و رفع خسارت‌ها و برقراري دوباره جريان برق در اين منطقه با سرعت در حال پيگيري است.
* اعزام مجروحان به تهران و همدان
قائم مقام مديرعامل شرکت فرودگاه‌ها و ناوبري هوايي ايران گفت: در فرودگاه مهرآباد يک بخش اختصاصي براي متمرکز شدن هواپيما‌ها و بالگرد‌ها اختصاص داده شده است.
حسين اسفندياري تأكيد کرد:70 مجروح از فرودگاه کرمانشاه به تهران اعزام شدند. برخي از مجروحان نيز دربيمارستان بعثت همدان بستري شدند. دادستان عمومي و انقلاب کرمانشاه گفت: با افراد فرصت طلب و سودجويي که احيانا بخواهند بازار سياه در عرضه و فروش بليت هواپيما يا اتوبوس به مقصد کرمانشاه ايجاد کنند برخورد قانوني مي‌شود.
* هشدار پزشکي قانوني
مديرکل مديريت بحران سازمان پزشکي قانوني کشور از اولياي جانباختگان زلزله کرمانشاه خواست از تدفين بدون جواز دفن خودداري کنند.
دکتر مهرداد علي بخشي از اولياي متوفيات حادثه زلزله اخير درخواست کرده تا براي حفظ حقوق قانوني جانباختگان و بازماندگان، از تدفين بدون صدور جواز دفن پزشکي قانوني جدا خودداري کنند.
مديركل آموزش و پرورش كرمانشاه هم گفت:بيش از 50 درصد مدارس سرپل ذهاب تخريب شده و قابل استفاده نيست.