جام جم آنلاين: زايمان زودرس يكي از مواردي است كه باعث نگراني خانم‌هاي باردار و به خصوص مادران جوان مي‌شود. اما برخلاف تصور عموم كه هر زايماني را قبل از اتمام 9 ماه بارداري زودرس مي‌نامند، تنها چنانچه زايمان قبل از هفته 37 بارداري رخ دهد، مي‌توان آن را زودرس ناميد.
دكتر نيلا طبسي، جراح و متخصص زنان و زايمان در اين‌باره به جام‌جم ميگويد: «زايمان زودرس به معني شروع دردهاي زايمان به صورت غيرطبيعي در زماني غير از زمان زايمان واقعي است؛ يعني اگر زايمان قبل از سه هفته پاياني زمان بارداري اتفاق بيفتد، به آن زايمان زودرس اطلاق مي‌شود.»
وي مي‌افزايد: «در كشور ما با توجه به امكانات و مراقبت‌هايي كه در رابطه با نوزادان انجام مي‌شود، با شروع اين دردها قبل از 32 هفتگي به راحتي نمي‌توانيم جان بچه را حفظ كنيم، اما پس از اين مدت، با وجود اين‌كه باز هم درصد مرگ جنين بالاست، اما مي‌توان براي زنده نگهداشتن او تلاش كرد.»
علل موثر در بروز زايمان زودرس
وي با اشاره به علل مختلف ايجاد دردهاي زايماني پيش از موقع ميگويد: «يكي از مهم‌ترين علل ايجاد اين دردها عفونت‌هايي است كه در دوره بارداري رخ مي‌دهد، به‌خصوص عفونت‌هايي كه از راه واژن منتقل مي‌شوند. اين موارد مي‌تواند مشكلاتي مانند تولد نوزاد نارس را براي مادر و جنين ايجاد كند.»
دكتر طبسي در مورد ديگر علل زايمان زودرس توضيح مي‌دهد: «از ديگر عواملي كه ممكن است باعث زايمان زودرس شود، افزايش درصد عضلات دهانه است كه به‌صورت ژنتيكي براي برخي مادران پيش مي‌آيد. دهانه‌رحم بيش از 90 درصد از بافت‌هاي الاستيك تشكيل شده، بافت‌هايي مقاوم كه تقريباً تنها 10 درصد آن عضله است. با‌وجود چنين شرايطي است كه دهانه رحم در مقابل وزن جنين حفظ مي‌شود، اما در شرايطي كه درصد عضلات زياد باشد با افزايش وزن جنين، توانايي حفظ آن وجود نداشته و همين مساله باعث خروج زودهنگام جنين مي‌شود.
به گفته دكتر طبسي، اين گروه از مادران، سابقه سقط جنين حدود 5 يا 6 ماهگي را دارند و البته در زايمان‌هاي بعدي سقط زودتر نيز اتفاق خواهد افتاد. در اين شرايط، پزشك متخصص مي‌تواند با دوختن دهانه رحم، به صورت مصنوعي استحكام دهانه رحم را افزايش داده و احتمال بروز مشكل را كاهش دهد.
زايمان طبيعي يا سزارين
وي با اشاره به اهميت زايمان طبيعي مادر در شرايط زايمان زودرس توضيح مي‌دهد: «چنانچه ناچار به انجام زايمان زودرس باشيم، اگر بچه به صورت طبيعي و با دردهاي زايمان طبيعي متولد شود، شانس زنده‌‌ماندن او افزايش مي‌يابد. در روند زايمان طبيعي، انقباضات رحمي باعث ترشح موادي مي‌شوند كه باعث تكامل ريه جنين شده و شانس حيات او را بالا مي‌برد. به همين دليل در اين شرايط زايمان طبيعي به نفع مادر و جنين خواهد بود.»
دردهاي زايمان زودرس
دكتر طبسي با اشاره به دردهاي زايماني مي‌افزايد: «دردهاي زايمان زودرس، درست مانند دردهاي زايمان است، ولي مشكلي كه ممكن است ايجاد شود اين است كه مادر تا زماني كه نزديك زايمان است دردي احساس نمي‌كند. اين حالت مي‌تواند براي مادر و جنين بسيار خطرناك باشد چون ممكن است مادر هنگامي درد را حس كند كه زماني به خروج بچه نمانده است. البته اگر بتوانيم در مراحل اول، شروع دردهاي زايماني را تشخيص دهيم، با استفاده از داروهايي مي‌توان زايمان را تا حدود 48 ساعت نيز به تاخير انداخت.»
دكتر طبسي با اشاره به اهميت توجه به دردهاي ريتميك (دردهايي با فواصل منظم) مي‌افزايد: «همه مادران از نيمه دوم دوره بارداري به بعد دردهاي پراكنده‌اي در قسمت رحم و لگن احساس مي‌كنند. البته اين دردها حالت و انواع متفاوتي هم خواهد داشت، اما مهم‌ترين دردهايي كه هر مادري بايد به آن توجه كند، دردهاي ريتميك است. به اين معني كه به عنوان مثال هر 10 دقيقه درد حس شده و دوباره آرام مي‌شود، دوباره 10 دقيقه بعد و همين طور فاصله اين دردها نيز كمتر مي‌شود. با احساس چنين دردهايي است كه مادر بايد سريع به پزشك مراجعه كند.»
وي به مادراني كه در يك بارداري زايمان زودرس را تجربه كرده‌اند، توصيه مي‌كند: «اگر مادري در يك زايمان دردهاي زايمان زودرس را تجربه كرده باشد، احتمال تكرار آن در بارداري‌هاي بعدي خيلي زياد است. يعني در زايمان‌هاي بعد به احتمال 80 يا 90 درصد اين اتفاق خواهد افتاد و حتي دفعات بعد ممكن است زمان آن زودتر نيز باشد، به همين دليل اين مادران بايد دقت بيشتري داشته باشند.»
علل افزايش دهنده خطر
وي در مورد علل افزايش‌دهنده خطر يادآور مي‌شود: «بيماري زمينه‌اي مادر، سن كمتر از 18 سال و بالاي 35سال مادر، مادراني كه مجبور به ادامه فعاليت خود در شغل‌هاي سنگين هستند و ساعات زياد كار مادران همراه با فعاليت سنگين ممكن است باعث شروع اين روند شود. بارداري‌هاي بيش از يك‌قلويي يا افزايش آب اطراف جنين كه باعث افزايش حجم رحم بيش از سن بارداري مي‌شود نيز ممكن است باعث بروز اين مشكل شود. البته اگر اين افراد از ابتدا تحت مراقبت‌هاي دقيق بارداري باشند، مي‌توانند احتمال بروز مشكلات را كاهش دهند.»
دكتر طبسي باز هم تاكيد مي‌كند تنها دردهايي كه براي مادران خيلي مهم بوده و به مراجعه سريع و اورژانسي به مراكز درماني نياز دارد، دردها و انقباضاتي با فواصل زماني منظم است.
نيلوفر اسعدي‌بيگي
گروه سلامت