حداكثر در 20 درصد بيماران دچار فشارخون، بيماري خاصي كه عامل فشارخون باشد يافت مي‌شود و در بقيه موارد هيچ علت مشخص و قابل درماني براي اين بيماري پيدا نمي‌شود. در اين موارد فشارخون را بنيادي يا اساسي مي‌ناميم و فقط با روش‌هاي دارويي و غيردارويي آن را كاهش مي‌دهيم.
در اين مبحث به چند بيماري كه باعث بالا رفتن فشارخون مي‌شوند ، اشاره مي‌شود:
پركاري تيروئيد از عوامل فشارخون است كه باعث تندشدن ضربان قلب و بالا رفتن فشارخون مي‌شود. با درمان بيماري تيروئيد فشارخون اين بيماران هم كنترل مي‌شود. زيادي كورتيزون در بدن و خوردن كورتون به مدت طولاني نيز از عوامل فشارخون هستند.
يكي ديگر از بيماري‌هاي مهم عامل فشارخون تنگي رگ‌هاي كليه‌هاست، اين بيماري باعث فشارخون شديد مي‌شود كه بسختي و با مصرف چند نوع دارو قابل كنترل است. بنابراين وقتي فشارخون شديد است و به دارو جواب نمي‌دهد بايد با آنژيوگرافي رگ‌هاي كليه وجود تنگي در اين رگ‌ها را بررسي كنيم.
يكي از بيماري‌هاي عامل فشارخون توموري به نام فئوكروموسيتوم است كه در غده فوق كليه تشكيل مي‌شود. به دليل رهاشدن ناگهاني آدرنالين اين بيماران كه در حالت عادي مشكلي ندارند، ناگهان دچار حملات شديد تپش قلب، عرق‌كردن و فشارخون شديد مي‌شوند. راه درمان اين بيماري جراحي و درآوردن تومور است.
همان‌گونه كه گفته شد در بيشتر موارد فشارخون يك بيماري اوليه و بنيادي است و نمي‌توان عامل خاصي برايش يافت و تنها راه درمان آن تغيير روش زندگي و دارو درماني است. روش صحيح زندگي شامل تغذيه صحيح يعني خوردن ميوه، سبزي و غذاهاي دريايي فراوان، فعاليت ورزشي روزانه و جلوگيري از افزايش وزن است كه باعث مي‌شود درصد زيادي از افراد به فشارخون مبتلا نشوند و البته در شروع بيماري فشارخون نيز با همين تمهيدات مي‌توان جلوي پيشرفت بيماري را گرفت. مصرف صحيح نمك نيز يكي از راه‌هاي كنترل فشارخون است زيرا درصد زيادي از مبتلايان به فشارخون با كم كردن نمك مصرفي مي‌توانند تاحد زيادي فشارخونشان را كاهش دهند. براي اين منظور اول بايد غذاها با نمك كمتري پخته شوند. دوم از مصرف غذاهاي شور مثل ترشيجات، خيارشور و... اجتناب شود و سوم برسر سفره از نمكدان استفاده نشود.
متاسفانه بيشتر بيماران مبتلا به فشارخون خيلي دير متوجه بيماري مي‌شوند كه در آن زمان نمي‌توان صرفا با تغيير روش زندگي فشارخون را كنترل كرد و شروع درمان دارويي اجتناب‌ناپذير خواهد بود. البته در اين مرحله نيز تغذيه مناسب و ورزش در كنترل بيماران و نياز كمتر به دارو مفيد خواهد بود. انواع داروهاي مورد استفاده در فشارخون هفته آينده مورد بحث قرار خواهد گرفت.
دكتر رضا كريمي
متخصص بيماري‌هاي داخلي
جام جم