سال 1389 از طرف مقام معظم رهبري، سال «همت مضاعف، كار مضاعف» نامگذاري شده است.
از سويي ديگر در دهه‌ي چهارم انقلاب اسلامی، يعني دهه‌ي «پيشرفت و عدالت» قرار داريم. براي دستيابي به پيشرفت همراه با عدالت لازم است كه يك كار و تلاش جمعي و ملي داشته باشيم و اين حاصل نمي‌شود مگر با يك همت و پشتكار ملي. همت زمينه‌ساز كار و تلاش مضاعف است.
برای اجرای این شعار لازم است به سطوح مختلف توجه داشته باشیم. جامعه‌شناسان براي اينكه يك پديده را در سطح يك ملت-کشور بررسي كنند به سه سطح توجه مي‌كنند. اين سه سطح عبارتند از: سطح نظام، سطح فرايند و سطح سياستگذاري. سطح نظام معطوف به اهداف بلند مدت، سطح فرايند معطوف به اهداف ميان مدت و سطح سياستگذاري معطوف به اهداف كوتاه مدت و اجرايي است. در سطح نظام سياست‌هاي كلان و در سطح سياستگذاري اهداف خرد تعيين مي‌شوند. نامگذاري سال 89 به سال «همت مضاعف و كار مضاعف» در واقع مشخص كننده اين است كه در سطح نظام هدف بلند همت و تلاش مضاعف جهت دستیابی به اهداف چشم انداز 20 ساله و رساندن ایران به جایگاه برتر در سطح منطقه خاورمیانه در زمینه‌های مختلف اقتصادی، فرهنگی، علمی، امنیتی و.. تعيين شده است. با این شعار، نظام جمهوري اسلامي ايران اراده كرده است كه سياست‌هاي خودش را بر اين استوار كند كه شتاب مضاعفي به برنامه‌ها و دستورالعملهاي خودش بدهد؛ در نتيجه لازم است كه در سطوح پائين‌تر اين برنامه‌ها عملی‌تر و اجرايي‌تر شود و در بدنه اجرايي نظام نيز اين برنامه‌ها و دستورالعمل‌ها به صورت كاربردي و ملموس نمايان شوند. لذا در سطح فرايند دستگاههاي دولتي و غيردولتي بايد به صورت بخشي اما هماهنگ، اهداف میان مدت خود، یعنی برنامه پنج ساله پنجم و راهكارهاي اجرايي آنرا به صورت كاربردي‌تر مشخص نمايند. در سطح سياستگذاري يعني اينكه كليه بخش‌هاي جزئي و خرد نظام و حتي اشخاص بايد يك شتاب مضاعفي به برنامه‌ها و كارهاي خودشان بدهند.
وزارت علوم در راستای رسالت علمی و فرهنگی خود براي دستيابي به اين هدف عالي لازم است برنامه‌ها و دستورالعمل‌هایی در سطوح مختلف سازماني كلان (ستاد)، سازمانی اجرايي (صف) و افراد زیرمجموعه (كارمند، استاد و دانشجو) تدوين و پيگيري نمايد. در سطح سازماني كلان بايد تلاش شود از كليه برنامه‌هايي كه باعث اتلاف در هزينه و زمان مي‌شود جلوگيري كرد و همه اراده‌هاي افراد به سمتي سوق داده شود كه زمينه كار و تلاش بيشتر براي توليد دانش بومي و ارتقاء فرهنگی جامعه فراهم‌تر گردد. در سطح سازماني اجرايي (دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها و پارکهای فناوری) بايد تلاش شود هر چه بيشتر اراده‌ها به سمتي معطوف گردند كه رسالت واقعي دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها يعني آموزش، پژوهش، رشد فرهنگی و جامعه‌پذیری فرهنگی بهتر محقق گردند. يعني از هرگونه پژوهش و آموزش غيرضروري جلوگيري شود و جهت آموزش و پژوهش به سمت دانش‌محوري، آموزش‌محوري، كاربردي كردن دانش، ارتقای سطح فرهنگ دینی دانشجویان و اساتید، مسئله محوري با رويكرد بومي و... سوق داده شود. در سطح افراد زیر مجموعه (كارمند، استاد و دانشجو) بايد تلاش شود كه اين فرهنگ علوي نهادينه شود كه «تفريحي بالاتر از كار نيست»، يعني همه افراد از ظرفيتها و توانائيهاي شخصي، نهادي و سازماني خود و سازمان مرتبط استفاده نمايند تا بتواند توليد، بهره‌وري و كار مضاعف صورت گيرد.
در اين راستا آن‌چه كه بيشتر از هر فعاليت ديگري به چشم مي‌آيد و معطوف به توليد دانش و بهره‌وري و توسعه فرهنگ ایرانی-اسلامی مي‌شود تلاش دانشجو و استاد است. استادان و دانشجويان به عنوان نخبگان فكري، علمي و فرهنگی كشور بايد هم در بخش نظري و هم در بخش عملي تلاش نمايند كه اين شعار را به شعور و فرهنگ عمومي جامعه تبديل نمايند. اگر شعار به شعور و فرهنگ تبديل نشود مقصود آن حاصل نمي‌شود. لذا بايد در بخش نظري از طريق برگزاري همايش‌ها، سخنراني‌ها، تحقيقات و توليد مقالات و... «همت مضاعف» كه بيشتر نظري و ارادي است تبيين و نهادينه شود. در حوزه عملي نيز هر كدام از دانشجويان و استادان بايد تلاش نمايند از ظرفيتها و زمان‌هاي مختلف آموزشي، پژوهشي و فرهنگی دانشگاه‌ها برای «كار مضاعف» استفاده نموده و بر ظرفیتهای علمی، پژوهشی و فرهنگی کشور بیفزایند. البته همت مضاعف و کار مضاعف دو جنبه کمی و کیفی دارد. یعنی علاوه بر افزایش ساعات کار مطلوب باید به کیفیت کار نیز توجه شود و کار به سمتی هدایت شود که حداکثر بهره‌وری و مطلوبیت از کار اخذ گردد. دانشجویان با مطالعه و تحقیق بیشتر و کیفی‌تر و اساتید با آموزش بهتر و دانش گسترده‌تر و نیز هدایت و مشاوره علمی مناسب‌تر در راستای منافع ملی و با انگیزه الهی و مردمی می‌توانند گامهای مؤثری در این زمینه بردارند. این حرکت ملی زمانی به ثمر خواهد رسید که دانشگاه ایرانی-اسلامی بر اساس وظیفه سازمانی، یعنی پرورش استاد و دانشجوی دیندار و به تعبیر حضرت امام(ره)، «کارخانه انسان سازی» خود پیشگام بوده و همت و کار مضاعف را به فرهنگ عمومی مردم به‌خصوص نخبگان علمی و فکری جامعه تبدیل نماید.
رشید جعفرپور؛ دانشجوی دکتری علوم سیاسی
منتشر شده در شماره 33 نشريه نامه فرهنگي