مسئله وجود نيترات در آب تهران و چالش هايي که طرح اين موضوع از سوي وزير بهداشت ايجاد کرد ما را بر آن داشت در گزارشي به تعريف نيترات و استانداردهاي جهاني آب هاي آشاميدني و در نهايت مشکلات ناشي از غيراستاندارد بودن آن بپردازيم.
به گزارش مهر ، وزير بهداشت، درمان و آموزش پزشکي صراحتا تاکيد کرد که ميزان نيترات آب تهران در برخي نقاط بالاتر از حد استاندارد است و به همين دليل به زنان باردار و کودکان شيرخوار توصيه مي‌کنيم از آب بطري استفاده کنند و آب لوله کشي نخورند.
دکتر مرضيه وحيد دستجردي در مورد گزارش وزير نيرو از وضعيت آب تهران گفت: گزارش وزير نيرو در مورد آب تهران را از طريق رسانه‌ها شنيده‌ام. ميزان نيترات آب در برخي از نقاط تهران بالاتر از استاندارد است که وزارت نيرو تلاش مي کند اين آب را با آبهايي که نيترات کمتري دارند رقيق کند.
وي اضافه کرد: براي جلوگيري از عوارض مصرف آب شرب با نيترات بالا به خانم هاي باردار و کودکان شيرخوار توصيه مي‌کنيم از آب بطري استفاده کنند و آب لوله کشي نخورند.
‌دکتر دستجردي تاكيد كرد: گزارش وزارت نيرو در مورد آب تهران قبلاً به وزارت بهداشت اعلام شده بود.
موضوع آب هاي آلوده با تکذيب استاندار تهران و وزير نيرو به يک مسئله چالش برانگيز تبديل شد اما وزير بهداشت روز گذشته در اظهار نظر متفاوتي اعلام کرد که آب تهران اصلا آلودگي ندارد!
با توجه به تاثير قابل توجه آب آشاميدني بر سلامت شهروندان در گزارشي ابتدا به تعريف نيترات، سپس به اهميت آن در مواد غذايي، سطح استاندارد براي جلوگيري از بروز مشکلات در آبهاي معدني و آشاميدني معمولي و مشکلاتي که غير استاندارد بودن آب مي تواند داشته باشد مي پردازيم.

نيترات چيست؟
نيترات ترکيبي از نيتروژن (N) و اکسيژن (O) است. گياهان از نيتروژن براي سنتز پروتيئنهاي لازم براي رشد خود استفاده مي کنند و اين ماده را با جذب مستقيم از زمين و به شکل نيترات يا در ترکيب با ساير مواد به دست مي آورند.
نيتراتي که در زمين هاي کشاورزي به عنوان کود ريخته مي شود سبب افزايش اين ماده در خاک و آبهاي جاري مي شود. از طريق آبهاي جاري و غذاها، نيترات به بدن انسان وارد مي شود. اين ماده به طور کلي بي ضرر است اما افزايش سطح آن در مواد غذايي و آب آشاميدني موجب مي شود که به ترکيبات ديگري چون نيتريت و نيتروسامين تبديل شود که اين ترکيبات سمي براي سلامت بدن خطرناکند.

نيترات در گياهان
تمرکز اين ماده در گياهان به فاکتورهاي متنوعي بستگي دارند. به طوري که گياهاني در زمينهاي کشاورزي کشت مي شوند نسبت به گياهان گلخانه اي نيترات کمتري دارند.
همچنين ميزان نيترات در سبزيجات تابستاني کمتر از سبزيجات زمستاني است. گياهاني که پس از غروب آفتاب جمع آوري مي شوند نسبت به گياهاني که در صبح برداشت مي شوند نيترات کمتري دارند.
گياهان نيترات را در اندازه هاي مختلف جمع آوري مي کنند و بنابراين گياهان با ميزان کم، متوسط و بالاي نيترات وجود دارند.
گياهان با نتيرات بالا: کاهو، شاهي، کلم قرمز، اسفناج، کاهو پيچ، ريشه خردل و ريواس
گياهان با نيترات متوسط: کلم، کاسني، رازيانه، کلم پيچ، کرفس، کلم سفيد و کدو سبز
گياهان با نيترات کم: بادمجان، لوبيا سبز، گل کلم، کلم بروکلي، کلم بروکسل، نخود، خيار، سيب زميني، هويج، فلفل، قارچ، پياز و گوجه فرنگي.

اهميت نيترات در مواد غذايي
سطح نتيرات يک پارامتر بسيار مهم به خصوص در رژيم غذايي نوزادان و کودکان است. نيترات ها موادي هستند که به طور طبيعي تمرکز آنها در حداقل است و بنابراين خطرناک نيستند اما سطح بيش از حد اين ترکيب نيتروژن دار مي تواند مانعي جدي در انتقال اکسيژن در خون باشد و نتايج خطرناکي را به خصوص براي نوزادان داشته باشد.
به همين دليل در توليد آبهاي معدني دو استاندارد دوز نيترات در نظر گرفته مي شود:
45 ميلي گرم / ليتر در آبهاي معدني معمولي
10 ميلي گرم / ليتر در آبهاي معدني ويژه مصرف کودکان
توصيه مي شود که ميزان نيترات موجود در آب مورد مصرف کودکان نبايد بالاتر از 25 ميلي گرم / ليتر باشد.
نيترات در آب آشاميدني و تاثير بر سلامت انسان
نيترات يکي از موادي است که به وفور در آب زيرزميني مناطق روستايي پيدا مي شود. نوشيدن زياد آب با نيترات زياد مي تواند سبب بروز بيماري «متاهموگلين» يا «بيماري کودکان آبي» شود.

نيترات و سازمان جهاني بهداشت
پس از اجلاس سازمان جهاني بهداشت سال 1970 در ژنو استانداردهاي آب آشاميدني تعيين و خطرات ناشي از حضور نيترات بيش از اين استانداردها به شرح زير اعلام شد.

ماده
نيترات (NO3)
سطح استاندارد براي جلوگيري از بروز مشکلات در آبهاي معدني و آشاميدني معمولي
توصيه شده: زير 50 ميلي گرم/ ليتر
قابل قبول: از 50 تا 100 ميلي گرم/ ليتر
خطرناک: بالاتر از 100 ميلي گرم/ ليتر
مشکلاتي که مي توانند بروز يابند
متاهموگلوبين کودکي اگر اين آب توسط کودکان مصرف شود
توليد ترکيبات سمي نيتريت و نيتروسامين در بزرگسالان و کودکان
با توجه به اهميت رعايت استانداردهاي جهاني در آب آشاميدني و تاثير مستقيم آن بر سلامت شهروندان به نظر مي رسد مسئولان کشور بايد واقعيت موجود در اين زمينه را اعلام کنند و در صورت آلوده بودن آبهاي آشاميدني راهکاري براي رفع آلودگي ها اجرا کنند.