معاون پژوهشي پژوهشکده محيط زيست جهاد دانشگاهي عليرغم گرم شدن 0.2 درجه اي کره زمين تا 100 سال آينده گفت: تغييرات اقليمي که با گرم شدن زمين ايجاد مي شود بيشتر در مناطق استوايي و قطب ها ايجاد مي شود ولي در ايران شاهد جابجايي فصول هستيم.
محققان بر اساس واکنش هايي که بين سيليکاتها و گازها در روزهاي آغازين زمين وجود داشته و با توجه به ترکيب کاني هاي موجود آن زمان و مقدار گاز کربنيکي که در سنگ هاي آهکي به تله افتاده است ترکيب اتمسفر اوليه زمين را همانند مريخ و زهره غني از گاز کربنيک ، نيتروژن، کمي بخار آب و آمونياک و متان فرض کرده اند که در اين صورت دماي هوا 400 تا 500 درجه سانتيگراد بوده است ولي با افزايش بخار آب ‌به تدريج از انباشتگي اين اتمسفر سنگين و پر فشار و مملو از CO2 کاسته شد و دماي زمين طي صدها ميليون سال کاهش يافت و بخشي از CO2 به دليل ايجاد رسوب سنگ هاي آهکي در درياها کاهش يافت. از اين رو حالتي متعادل در اتمسفر پديد آمد به نحوي که امکان شکوفايي حيات در 650 ميليون سال قبل در سطح زمين فراهم شد.
از 200 سال قبل با روي آوردن بشر به استفاده از سوخت هاي فسيلي و صنعتي شدن و رشد جوامع شهري در يکصد سال اخير و همچنين ‌استخراج نفت و زغال سنگ و مصرف روز افزون آنها، توليد گازهاي گلخانه اي سرعت سرسام آوري پيدا کرد. اين گازها که ترکيبي از بخار آب، گاز کربنيک،‌ متان، دي اکسيد و نيتروژن است با چنان سرعتي در حال افزايش است که حفظ تعادل آن با انحلال سنگ ها و رسوب آهک در درياها هم امکان پذير نيست.
از اين رو به منظور اندازه گيري دماي هواي کره زمين تحقيقاتي از سال ???? آغاز شده و تاکنون ادامه دارد. طبق داده هاي اين تحقيقات دانشمندان جهان پيش بيني مي کنند تا سال ???? زمين شاهد رکورد بي‌سابقه گرم شدن خواهد بود. همچنين گفته مي شود گرم شدن کره زمين در سال ???? باعث خشکسالي شديد ، گرماي سوزان و طوفان هاي وحشتناک خواهد شد. تعدادي از فاکتورهاي طبيعي چون حرکت هاي قاره اي، آتشفشان ها، گردش هاي اقيانوسي، زاويه شيب زمين، ستاره هاي دنباله دار و سنگهاي آسماني باعث تغيير اقليم مي شوند.
بحراني که به تغيرات آب و هوايي و اقليم کره زمين تعبير مي شود عبارت است از ناپايداري اقليم هاي مختلف کره زمين بر اثر توليد و افزايش گازهاي CO2، متان و ساير گازهاي گلخانه اي که اين بحران اکنون نشانه هاي اوليه آن بروز کرده است. اين دانشمندان علت اصلي اين امر را رشد جمعيت، پيشرفت فناوري و در نتيجه افزايش تقاضاي جامعه براي حامل هاي انرژي مي دانند که در قرن اخير بيش از 4 درصد رشد داشته است.
گرمايش جهاني و تغيير اقليم هر دو بر محيط زيست و زندگي بشر اثر مي گذارند. پيش بيني مي شود که تغييرات اقليم در آينده باعث گرمايش جهاني، بالا رفتن سطح دريا و افزايش حوادث آب و هوايي شود و به نظر مي رسد که اکوسيستم ها به طور ويژه اي از اين تغييرات آسيب ببينند.
طبق برآورد محققين با ازدياد گازهاي گلخانه اي افزايش دماي اتمسفر زمين در پايان قرن بيستم 0.5 درجه بوده است اما با اين روند افزايش گازهاي گلخانه اي، انتظار بر اين است که در پايان قرن بيست و يکم شدت افزايش دما بسيار فاجعه بار و مقدار آن تا 4.5 درجه سانتيگراد باشد که اين تغيير اقليم را در نقاط مختلف کره زمين موجب مي شود.

افزايش 2 دهم درجه اي دماي جهاني
دکتر فريبرز جمالزاده معاون پژوهشي پژوهشکده محيط زيست جهاد دانشگاهي در گفتگو با خبرنگار مهر با انتقاد از محدود بودن تحقيقات در دانشگاه ها و مراکز تحقيقاتي در زمينه گرمايش زمين گفت: در حالي که کشورهاي دنيا از 15 سال پيش مطالعات جدي و جهاني در زمينه CO2 (در اکسيد کربن) را آغاز کردند و تا امروزه نيز پيگيري مي شود در مراکز اقليم شناسي و تحقيقاتي ما سابقه اي از آن در دست نيست. اين امر شروع تحقيقات در اين زمينه را با مشکل مواجه مي سازد.
وي با اشاره به مشکلات ناشي از نبود اين اطلاعات در مراکز پژوهشي اقليم شناسي يادآور شد: در حال حاضر مطالعاتي در سطح دانشگاهها در زمينه ميزان CO2 آغاز شده است که داده هاي اين تحقيقات مي تواند نيازهاي اوليه تحقيقات گسترده در اين زمينه را فراهم کند.
جمالزاده به گرماي اخير ايران اشاره و خاطرنشان کرد: هفته گذشته به عنوان گرم ترين روزها معرفي شد در حالي که اين اولين بار نبود بلکه ايران در سال 1336 تجربه اين گرما را داشته است.
معاون پژوهشي پژوهشکده محيط زيست جهاد دانشگاهي با تاکيد بر اينکه آنچه که نوسانات و تغيير آب و هوايي را براي ما ملموس تر کرده جابجايي فصلي بوده است به مهر گفت: طبق مطالعات دانشمندان جهاني قرار است در طول 100 سال آينده دو دهم درجه زمين گرمتر شود و اين امر به معني افزوده تر شدن مقدار کربن در اتمسفر و جابجايي اقليمي است.

تاثير فلات ايران از تغييرات جهاني اقليم
جمالزاده به اثرات تغييرات اقليمي در کشور اشاره کرد و افزود: اقليم ايران نيز از تغييرات آب و هوايي جهاني بي تاثير نخواهد بود. تغيير و جابجايي فصول از نشانه هاي تاثيرپذيري اقليم ايران از اين تغييرات جهاني است.
وي اضافه کرد: زماني که در يک دوره 50 ساله الگوي تغيير دمايي يکساني تکرار شود کليه امور کشاورزي، سفر و فعاليتهاي عمراني بر اساس الگوي آب و هوايي مشابه برنامه ريزي مي شود که با تغيير اقليم، مشکلات عديده اي را براي برنامه ريزان و مسئولان کشور ايجاد مي کند.
معاون پژوهشي پژوهشکده محيط زيست جهاد دانشگاهي به افزايش دماي جهاني تا سال 2015 اشاره کرد و گفت: تغييرات درجه حرارتي بيشتر در بخش هاي استوايي و قطب هاي شمال و جنوب مشاهده مي شود و ايران به دليل واقع شدن در نواحي معتدل کره زمين، تغييرات زيادي را تجربه نخواهد کرد.
اين محقق يادآور شد: با تغييرات اقليم جهاني، قطب شمال و جنوب و مناطق استوايي شديدترين تغييرات را خواهند داشت.

گرمايش زمين پديده محلي نيست
جمالزاده با تاکيد بر اينکه مطالعه در زمينه گرمايش زمين ، بحث جهاني است نه منطقه اي به مهر گفت: مطالعات جهاني جامعي در زمينه گاز سمي CFC (گاز فرئون که به نام تجاري کلروفلوروکربن شناخته مي شود) کارخانه هاي يخچال سازي در دستور کار است که در اين زمينه سرمايه گذاري هاي زيادي شد.
معاون پژوهشي پژوهشکده محيط زيست جهاد دانشگاهي تاکيد کرد: اگر قرار است همگام با دنيا باشيم لازم است ضمن تکميل و توسعه داده ها در زمينه تغييرات آب و هوايي، تحقيقات خود در زمينه کنترل منابع، بهينه سازي مصرف سوخت و تغيير الگوي مصرف را قالب گروه هاي جهاني دنبال کنيم.
وي همکاري با گروه هاي تحقيقات جهاني را در راستاي جلوگيري از افزايش دو دهم درصدي دماي جهاني دانست.
معاون پژوهشي پژوهشکده محيط زيست جهاد دانشگاهي با اشاره به لزوم ساماندهي اطلاعات موجود در حوزه اقليم شناسي يادآور شد: هشدارهاي تغيير آب و هوايي باعث شد تا در سالهاي اخير تلاشهايي در زمينه توسعه ايستگاههاي هوا شناسي انجام شود.
جمالزاده از تدوين نقشه CO2 (دي اکسيد کربن) در کشور خبر داد و يادآور شد: با توجه به نقش CO2 در ايجاد تغييرات اقليمي، مطالعاتي در زمينه تغييرات دي اکسيدکربن در استان هاي مختلف در حال انجام است تا با استفاده از نتايج آن نقشه تغييرات ميزان CO2 در استان هاي مختلف تدوين شود.

مهر