پادشاهان آل بویه قدیمی ترین پادشاهان دفن شده در حائر حسین (ع) هستند. بسیاری از این امیران شیعه در توسعه، بازسازی و تزیین حرم نقش مؤثری داشتند.

کربلای معلی در طول تاریخ، مدفن بسیاری از مشاهیر، پادشاهان و رجال سیاسی ایرانی بوده است، در مطلب زیر به بررسی این افراد می پردازیم:

پادشاهان آل بویه

پادشاهان آل بویه قدیمی ترین پادشاهان دفن شده در حائر حسین هستند. بسیاری از این امیران شیعه در توسعه، بازسازی و تزیین حرم امام حسین(علیه السلام) و دیگر امامان شیعه نقش مؤثری داشتند. چند تن از آنان در داخل بقعه ای در صحن کوچک خاک شده اند. در زمان های پیشین، بقعه ای بر فراز قبر آنان وجود داشت که در میان مردم به بقعه آل بویه شهرت داشت. در 1268 ق عبدالرسول خالصی به دستور رییس اوقاف وقت عراق این بقعه و آثار تاریخی آن را تخریب کرد.

پادشاهان و رجال قاجار

• مظفرالدین شاه قاجار

وی از پادشاهان قاجار است که فرمان مشروطیت را در 1324 ق صادر کرد و در همان سال از دنیا رفت. بر اساس وصیت اش او را در کربلا به خاک سپردند. قبر مظفرالدین شاه داخل رواق فقیهان یا رواق پادشاهان است و روی آن با موزائیک فرش شده است.

• محمد علی شاه

محمد علی شاه فرزند مظفرالدین شاه از پادشاهان دوره قاجار و از مخالفان مشروطه است که به سبب به توپ بستن مجلس شورای ملی شهرت دارد. وی در 1341 ق از دنیا رفت و در کنار قبر پدرش دفن شد. این قبر نیز با موزائیک فرش شده و اثری از خود قبر نیست.

• احمد شاه

احمد شاه فرزند محمد علی شاه و آخرین پادشاه سلسله قاجار است که در دوران وی کودتای 1299 رضا خان به وقوع پیوست. او در 1348 ق از دنیا رفت و در کنار قبر پدرش به خاک سپرده شد. روی قبر وی را با موزائیک فرش کرده اند.

• امیر کبیر

میرزا تقی خان هزاوه ای مشهور به امیر کبیر، صدر اعظم معروف و شهیر عصر ناصرالدین شاه است که به دستور وی در 1298 ق در حمام فین کاشان به قتل رسید و در رواق پادشاهان به خاک سپرده شد. در کنار قبر وی فرزندش ساعد الملک و برادرش میزا حسین خان دفن شده اند.

• سلطان حمزه میرزا صفوی

حمزه میرزا فرزند شاه اسماعیل صفوی از شاعران و ادیبان عصر صفوی بود. وی در 997 ق در اردبیل از دنیا رفت و در داخل حرم امام و در رواق پادشاهان به خاک سپرده شد. حمزه میرزا دیوان شعر و کتابی در سلسله انساب و شرح حال شاعران و عالمان از خود به یادگار گذاشت.

• میرزا شفیع خان مازندرانی صدر اعظم

وی از نخست وزیران یا صدر اعظم های عصر قاجار است که در 1224 ق درگذشت و در رواق پادشاهان دفن شد.

• میرزا موسی وزیر

میرزا موسی خان وزیر طهران از حکم رانان عصر ناصری در ایوانی در سمت جنوبی صحن به خاک سپرده شده است.

• معیر الممالک

دوستعلی خان معیر الممالک، رییس ضراب خانه و امور دارایی عصر ناصری، در داخل رواق دفن است. قبر او در اتاقی کوچک و آینه کاری شده قرار دارد.

• حاجی میرزا آغاسی

از وزیران عصر محمد شاه قاجار است. او را در رواق پادشاهان به خاک سپردند.

• ظل السلطان

ظل السلطان فرزند ناصرالدین شاه و حاکم اصفهان در عصر ناصری و مظفری است. قبر وی در رواق پادشاهان قرار دارد.

• زاهدالدین شاه

شاهزاده هندی، برادر محمد نجف میرزا، به همراه چند تن از شاهزاده های هندی معاصر هند در رواق جنوبی دفن شده و مقبره کوچک آنان با آینه تذهیب شده است. معروف ترین آن شاهزاده ها، غیر از زاهدالدین شاه، سلطان برهان نظام شاه پسر سلطان احمد هندی است که در 961 ق در هند از دنیا رفت.

منبع: عتبات عالیات عراق؛ دکتر اصغر قائدان