5 آبان در گذر تاریخ

* صمصام السلطنه دستور توقیف روزنامه ها و مدیران آنها را صادر کرد و شهربانی به اجرای دستور پرداخت.
(1291ش)

* مستوفی الممالک
در کادر ولات و حکام تغییرات دامنه داری داد.
(1292ش)

* رحلت عالم بزرگوار و
فقیه جلیل آیت‏الله
«سید احمد زنجانی»
(1352 ش)
اشاره:
آیت‏الله سیداحمد زنجانی در حدود
سال 1269ش (1308ق) در شهرستان زنجان به دنیا آمد و دوره مقدماتی و سطوح را
در زادگاه خود به پایان برد. سپس برای
ادامه تحصیل و تکمیل مبانی علمی خویش راهی حوزه علمیه قم شد و نزدیک به ده سال از محضر پر فیض آیت‏الله شیخ‏عبدالکریم حائری یزدی، مؤسس حوزه علمیه قم، بهره‏ها برد تا به مقام والای اجتهاد دست یافت.
وی پس از رحلت آیت‏الله حائری به
آیت‏الله سیدمحمدحجت کوه‏کمره‏ای پیوست و به دلیل کسالت آیت‏الله حجت، ایشان
امور مربوط به استفتائات دفتر آن مرجع بزرگ و اقامه نماز باشکوه جماعت در مدرسه فیضیه را
انجام می‏داد.
پس از رحلت آیت‏الله حجت، اقامه
نماز جماعت مدرسه فیضیه، رسماً بر عهده
آیت‏الله زنجانی قرار گرفت. آیت‏الله زنجانی
از دهه 1320 با حضرت امام خمینی(ره) آشنا شد و جلسات بحث علمی متعددی
با حضور آن دو بزرگوار تشکیل می‏شد.
این عالم سترگ در طول حیات پر بار علمی خویش علاوه بر سال‏ها تدریس، به تألیف کتب ارزشمندی نائل شد که برخی از آنها بدین قرارند: اربعین، اَفواهُ الرِّجال،
فروقُ الاحکام و بیست کتاب دیگر.
آیت‏الله سید احمد زنجانی سرانجام
پس ازسال‏ها کوشش در راه دین و نشر فقه جعفری در 5 آبان 1352 ش برابر با 29 رمضان 1339 ق
در 83 سالگی دیده از جهان فروبست و پس از مراسم تشییعی باشکوه، در جوار
حضرت معصومه(س) به خاک سپرده شد.

* درگذشت محقق و
دانشمند فرزانه استاد
«سیدجلال ‏الدین محدث ارموی» (1358 ش)
اشاره:
استاد سیدجلال‏الدین محدّث ارموی، مدرس، محقق، مصحّح و ادیب معاصر،
در آذرماه 1283 ش در شهر ارومیه به دنیا آمد. وی پس از اتمام تحصیلات مقدماتی در زادگاه خود و فراگیری ادبیات فارسی، به مشهد رفت و فقه، اصول، ادب، تاریخ و حدیث و رجال را در محضر علمای مشهد فرا گرفت.
این استاد گرانقدر به علت شوق بسیار به مطالعه و نیز تحقیق در زمینه علوم حدیث، در جوانی از طرف آیت‏الله سیدحسین عرب‏باغی، از علمای ارومیه، - با این که سیدجلال‏الدین در صنف روحانیت نبود - لقب محدث گرفت. استاد محدث ارموی پس از پایان تحصیلات به استخدام وزارت فرهنگ درآمد و برای تدریس، راهی تبریز شد.
همچنین وی در سال 1320 ش به هنگام
ورود روس‏ها به آذربایجان، به تهران رفت و ریاست بخش کتب خطی کتابخانه ملی ایران را به عهده گرفت. استاد محدّث ارموی همچنین دکترای الهیات در رشته علوم منقول را اخذ کرد و در دانشکده معقول و منقول تدریس می‏نمود.
علاوه بر آن این مدرس بزرگ، از علما و مراجع، اجازات بسیاری کسب نمود که
اجازه روایت از آقا بزرگ تهرانی و
شیخ محمدعلی معزّی دزفولی از آن جمله است. علامه ارموی بعد از بازنشستگی در 1347، تا پایان عمر به تألیف کتاب مشغول بود.
محدث ارموی دارای کتابخانه‏ای با کتاب‏های خطی نفیس فراوان بود و لذا در شناختن نسخه‏های قدیمی و خطی
بسیار ماهر بود.
او یکی از پرکارترین محققین علوم حدیثی و ادبی عصر اخیر بود و همتی عالی و
پشتکار عجیبی داشت. وی در راه تحقیق، خستگی و مشقت را نمی‏شناخت به طوری که در بعضی موارد، حاشیه و تعلیق او بر
یک کتاب، از اصل متن بیشتر بود.
کتاب‏هایی که وی تصحیح و تحقیق و چاپ نموده است بالغ بر 45 جلد می‏باشد.
کتب عشق و محبت، ایمان و رجعت در 4 جلد و تشریحُ الزَلازل باَحادیثِ الاَفاضل و نیز کشفِ الکُربة در شرح دعای ندبه که حاصل شصت سال کار اوست، از جمله آثار این استادِ محقق می‏باشند.
استاد سیدجلال‏الدین محدث ارموی سرانجام در پنجم آبان 1358 ش برابر با پنجم ذی‏حجه 1399 ق در 75 سالگی
بر اثر سکته قلبی در تهران در گذشت و در جوار آرامگاه شیخ ابوالفتوح رازی واقع در
حرم حضرت عبدالعظیم(ع) در شهر ری
به خاک سپرده شد.
* رحلت آیت ‏الله «سید روح الله خاتمی» نماینده امام و
امام جمعه یزد(1367 ش)
اشاره:
آیت‏الله سیدروح‏الله خاتمی در سال 1258 ش (1324 ق) در اردکان یزد به دنیا آمد.
پس از آن که مقدمات علوم را در زادگاهش فراگرفت، راهی اصفهان شد و در آنجا از محضر استادانی همچون میرزا علی‏آقا شیرازی، سیدمحمد و سیدعلی نجف‏آبادی و حاج‏آقا رحیم ارباب استفاده برد.
آیت‏الله خاتمی همچنین سالیانی در
حوزه علمیه قم در دروس آیت‏الله شیخ عبدالکریم حائری‏یزدی شرکت کرد و به مدارج والای علمی و اخلاقی دست یافت.
وی از آن پس ساکن اردکان شد و به تدریس و ارشاد مردم همت گماشت.
آیت‏الله خاتمی به عنوان روحانی شاخص منطقه، نقش مهمی در حرکت انقلابی مردم بر ضدرژیم پهلوی داشت و مورد توجه خاص حضرت امام‏خمینی واقع بود.
این عالم دینی پس از شهادت آیت‏الله صدوقی، سومین شهید محراب، از طرف حضرت امام، به نمایندگی آن حضرت وامامت جمعه یزد منصوب شد و تا پایان عمر شریف خود، در این سنگر خدمت نمود.
سرانجام آیت‏الله سیدروح‏الله خاتمی، در 5 آبان 1367 برابر با 15 ربیع الأول 1409 در 82 سالگی دار فانی را وداع گفت و پس از تشییعی با شکوه، در زادگاهش
مدفون گردید.

* 2 محرم در گذر تاریخ

* ورود کاروان
اباعبدالله الحسین (ع)
به سرزمین کربلا (61 ق)
اشاره:
پس از آن که والی مدینه، امام حسین(ع) را برای بیعت با یزید تحت فشار قرار داد،
آن حضرت به مکه رفت و پس از مدتی، در روز ترویه یعنی هشتم ذی‏حجّه‏ی سال 60 قمری از مکه معظمه به سوی عراق مهاجرت فرمود.
در اوائل ماه محرم سال 61 قمری، لشکریان عبیدالله بن زیاد به فرماندهی
حُرّ بن یزید ریاحی با آن حضرت مواجه شده و مانع پیش‏روی آن حضرت به سوی کوفه شدند.
گرچه حرّ بن یزید، مأموریت داشت با
امام حسین(ع) برخورد شدید نماید ولیکن رفتار وی با امام بر رِفق و مدارا بود.
از این رو حرّ و لشکریانش در نماز جماعت امام حسین(ع) شرکت می‏کردند و به
خطبه‏های دلنشین وی گوش جان می‏سپردند و این دو سپاه چند روز بدون هیچ‏گونه مشکلی در کنار هم بودند.
امّا عبیدالله بن زیاد که در جنگ با
اباعبدالله الحسین(ع) اصرار فراوان داشت، نامه‏ای به حرّ بن یزید نوشت و وی را مأمور سخت‏گیری بر امام حسین(ع) نمود.
حرّ بن یزید نیز طبق فرمان، راه را بر
امام حسین(ع) و یارانش مسدود نمود و آنان را به سوی منطقه‏ی خشک و بی‏حاصلی
به نام کربلا هدایت کرد و در آن‏جا آنان را در محاصره‏ی خویش قرار داد.
قافله‏ی امام حسین(ع) چون به سرزمین کربلا رسیدند، آن حضرت پرسید: این زمین چه نام دارد؟ عرض کردند: کربلا. آن حضرت تا
نام کربلا را شنید، فرمود: اَللّهمَّ اِنّی اَعوُذُ بِکَ مِنَ الْکَرْبِ وَ الْبَلاءِ.
و سپس فرمود: این، موضع کَرْب و بَلا و
محلّ محنت و عِنا است. فرود آئید که این‏جا منزل و محل خیمه‏های ما است و این زمین، جای ریختن خون ما است و در این مکان قبرهای ما واقع خواهد شد.
جدّم رسول خدا (ص) مرا به این امور خبر داد. به ناچار، آن حضرت و یاران و اصحابش در روز پنج‏شنبه دوم محرم‏الحرام سال 61 قمری در آن سرزمین فرود آمدند و حرّ بن یزید نیز با سپاهیانش در مقابل آن حضرت، خیمه زدند.

* درگذشت فقیه بزرگ شیعه «ابوالحسین مسعود بن عیسی» معروف به «شیخ ورام» (605 ق)
اشاره:
ابوالحسین مسعود بن عیسی معروف به
شیخ وَرّام بن ابی فِراس المالکی الاَشتری، از اولادِ مالک بن حَرَثِ اشترِ نخعی - از اصحاب امیرالمؤمنین امام علی(ع) - می‏باشد.
ایشان، جدِّ مادری عالم بزرگ اسلام،
سید بن طاووس و ابن ادریس حِلّی است.
امام فخر رازی، از شاگردان او به شمار می‏رود و کتاب الف: مسئله فی المواسعه و المضایقه و تنبیهُ الخاطر و نَزْهَةُ النّاظِر
در اخلاق معروف به مجموعه‏ی وَرّام نیز از این فقیه بزرگوار شیعی است.

* 27 اکتبر در گذر تاریخ

* کشف سرزمین «کوبا» توسط «کریستف کُلُمْبْ»
دریانورد ایتالیایی (1492م)

* آغاز جمهوری چهارم فرانسه پس از جنگ جهانی دوم (1946م)

* کودتای ژنرال «محمد ایوب ‏خان» در پاکستان (1958م)

* روز ملی و استقلال «ترکمنستان» از اتحاد
جماهیر شوروی سابق (1991م)