همشهری آنلاین-مهدی تهرانی:برخی از بهترین و ماندگار ترین فیلم‌های تاریخ سینما مانند اثر به یادماندنی "رستگاری‌ در شاوشنک" تماما؛ یا به نحوی به ژانر فرار تعلق دارند. این مهم اهمیت این گونه‌ی سینمایی را می‌رساند.

گونه‌ي فرار در سينما اگرچه مي‌تواند يك ژانر مستقل نيز در نظر گرفته نشود اما بسبب جذابيت‌هاي ذاتي و محبوبيت فزاينده؛ و همچنين دارا بودن قواعد خاص؛ به وجه مستقل نيز نعريف مي‌شود.

قواعد ژانر در گونه‌ي فرار ساده است. عناصر داستان در اين ژانر مي‌توانند از يك تا صد؛ متغيير داشته باشند. اما در صورت كلي داستان در ژانر فرار مربوط به گريز شخصي است از حبسي كه خواسته يا ناخواسته گريبان‌گيرش شده است.

ژانر فرار به‌شدت با ژانرهاي حادثه‌اي؛  پليسي؛ جنايي مرتبط است و برخي فيلم‌ها اگرچه داستان اصلي را در ژانر فرار روايت مي‌كنند اما كلا در ژانر تركيبي قرار مي‌گيرند.

بر اين اساس گستره توليد در ژانر فرار مي‌تواند داستان را به سمت وسوي درام اجتماعي؛ ملودارم؛ كمدي؛ روانشناسانه و حتي ترسناك هدايت كند.

پيشينه ژانر فرار در سينما به سالهاي دور مي‌رسد. اقتباس‌هاي سينمايي؛ نيز فراوان ساخته شده‌است. و در اين ميان سينما بازهم وام دار ادبيات اينچنيني بوده است.

شايد شاخص ترين فيلم در اين باره؛ "پاپيون" ساخته‌ي فرانكلين‌شافنر با حضور استيو مك كوئين و داستين هافمن محصول 1973 است. اين فيلم اقتباسي است از رمان پاپيون نوشته‌ي هنري كرير.‌‌‌كتاب زندگينامه‌ي واقعي نويسنده از دوران حبس طولاني مدت و فرار او است.

برخي حوادث اجنماعي و تاريخي و جغرافيايي كلان نيز در رشد ژانر فرار در سينما اثر‌گذاري فراواني داشته‌اند. براي مثال جنگ جهاني دوم يكي از مهمترين اين حوادث به شمار مي‌آيد. به‌نحويكه طي سالهاي 1940 تا كنون در باره فرار اسراي متفقين از بازداشتگاه‌هاي نازي‌ها صدها فيلم توليد شده است.

برخي آثار در ژانر فرار كه به ديگر گونه‌ها نيز تنه مي‌زنند؛ داستانك‌هاي ويژه‌اي در لوكيشن محدود محبس و همچنين فرآيندهاي پس از فرار  ارائه مي دهند. چنين فيلم‌هايي حقيقتا اگر داستان كاملي داشته باشند بهترين آثار اين ژانر را تشكيل مي‌دهند.

رستگاري در شاوشنك The Shawshank Redemption  حقيقتا بهترين مثال در اين رابطه است. درام اجتماعي فرانك دارابونت محصول 1994 ( با حضور مورگان فريمن و تيم رابينز) در باره حسابداري است كه 19 سال تمام در زندان سر ميكند اما در تمام اين سالها مشغول حفر‌تونلي براي فرار بوده است.

آثار شاخص در اين ژانر مي‌توانند بيان كمدي نيز داشته باشند؛ پول را بردار و فرار كن محصول 1967 ساخته‌ي وودي آلن و يا حبس ابد ساخته تد‌ دمي نمونه‌هايي از اين نوع توليد هستند.

برخي آثار نيز به لحاظ لوكيشن و داستان به ژانر فرار تشابهاتي نشان مي‌دهند. فيلم‌هايي مانند مسير سبز ساخته فرانك دارابونت با حضور تام هنكس محصول 1999 و يا شاتر‌آيلند ساخته مارتين اسكورسيزي هردو در محيط محبس روايت مي‌شوند اما فرار جزيي كوچك از كل داستان را تشكيل مي‌دهند.