بيماري‌هاي انسدادي مزمن ريه يكي از بيماري‌هاي شايع ناشي از برخورد ريه با عواملي است كه در گذر زمان تغييرات در بافت ريه و مجاري هوايي ايجاد كرده و با تنگي مجاري به صورت دائم همراه هستند.شايع‌ترين محرك در اين بيماران سيگار است.
كار در معادن ذغال‌سنگ و برخورد با بسياري از مواد شيميايي به مدت طولاني نيز مي‌تواند عاملي براي بروز اين بيماري باشد.
مبتلايان عموما تا بروز علائمي كه به دليل تغييرات غيرقابل برگشت در ريه همراه است، بي‌علامت هستند. علائم بيماران سرفه‌هاي خلط‌دار است كه مي‌تواند براي ماه‌ها ادامه يابد. گاهي اين سرفه آنقدر براي بيماران عادي شده كه با آن تطابق كرده و جزيي از طبيعت خود مي‌دانند.
به واسطه تغييرات ايجاد شده در ريه بيماران، پذيرش ريه كاهش يافته و قلب براي پمپ خون به درون ريه نيازمند صرف انرژي زياد است. كم‌كم مقاومت موجود بر سر راه قلب براي پمپ خون منجر به نارسايي در سمت راست قلب مي‌شود. كم‌كم قلب توانايي پذيرش خون را از دست مي‌دهد و خون سياهرگي در اندام‌ها تجمع يافته و با تورم اندامي و افزايش وزن همراه مي‌شود.
تاييد بيماري بايد توسط دستگاه اسپيرومتري كه انسداد راه‌هاي هوايي را بررسي مي‌كند انجام گيرد. پس از تاييد، اولين اقدام قطع سيگار يا عامل محيطي مولد بيماري و شروع درمان دارويي است. در دستور دارويي اين بيماران از اسپري‌هاي متفاوت استفاده مي‌شود.
برخلاف بيماران آسمي اين بيماران نيازمند دريافت روزانه و مرتب از اسپري‌ها هستند و نبايد درمان معطوف به شدت يافتن علائم شود.
يكي از علل بروز حملات يا عدم پاسخ بيماران به داروها، روش غيرصحيح استفاده از اسپري‌هاست. براي اين كار مي‌توان از مخزن‌هاي مخصوصي براي اسپري كردن دارو در آن و سپس تنفس در درون مخزن استفاده كرد.
در اين روش ابتدا مخزن كه داراي 2 سر دهاني و سر مخصوص اسپري است را درون دهان قرار مي‌دهيم. سپس اسپري را در بخش ديگر قرار داده و اقدام به اسپري مي‌كنيم. در حين اسپري كردن بيمار از طريق دهان نفس مي‌كشد. قبل از اقدام به اسپري بايد آن را چند مرتبه تكان داد. اگر مخزن در اختيار نيست مي‌توان اسپري را در چند ميلي‌متري دهان قرار داده و در حين دم اقدام به انجام اسپري كرد.
در اين روش بعد از هر اسپري لازم است بيمار براي حداقل 5 ثانيه نفس خود را نگه دارد تا ميزان بيشتري از دارو جذب شود.
در صورت بروز تغيير در رنگ، بو يا ميزان خلط خروجي با احتمال بروز عفونت، بروز تنگي نفس يا درد قفسه سينه‌اي كه با تنفس تغيير كند، ورم در اندام‌هاي تحتاني، خواب‌آلودگي، افزايش وزن در حالي كه رژيم غذايي معمول دارد (به دليل تجمع آب اضافي در بدن) بيمار بايد توسط پزشك معاينه شود.
در موارد شدت يافتن تنگي نفس تنها افزودن به دفعات مصرف اسپري كفايت نمي‌كند و بايد بررسي بيشتر انجام شود. در حملات مي‌توان تا رسيدن به بيمارستان از اسپري سالبوتامول 2 پاف هر يك ساعت و از اسپري ايپراتروپيوم بروميد 2 پاف هر 2 ساعت بهره گرفت.
دكتر بهروز هاشمي
جام جم آنلاين