به گزارش خبرگزاری فارس از تبریز، هر چند بهتر است برای دیدن زیبایی‌های زنوزق فصل تابستان را انتخاب کنید تا از زردآلوها و سیب‌های خوش‌عطرش بی‌نصیب نمانید، ولی این دلیل نمی‌شود همین روزهای تعطیلات نوروزی پیش رو را از دست بدهید.

روستایى با چهار هزار نفر جمعیت؛ روستایى که به درختان عظیم سپیدار ختم شده و به وسیله همین پوشش سبز و بلند از دیگر جاذبه‌هاى منحصر به‌فرد منطقه جدا شده است.

زنوزق بى‌شک یکى از منحصر به‌فردترین روستاهاى تاریخى و طبیعى ایران است. در این روستا خانه‌هایى دیده مى‌شوند که مربوط به دوره‌هاى صفوى است.

زنوزق در کنار شهر زنوز در 30 کیلومتری شمال غرب مرند واقع است؛ خیابان اصلى «زنوز» به سمت شرق که طى شود دورنماى یکى از زیباترین روستاهاى ایران با حفظ تمام سنت‌ها و آیین‌هاى خود متجلى مى‌شود.

برای رفتن به زنوزق باید از تبریز عبور کنید و همین مسیر را تا شهر مرند ادامه دهید. در همین مسیر در میان باغات پربار و رنگارنگ، روستایی خودنمایی می‌کند که عنوان بزرگترین روستای پلکانی ایران را داراست؛ روستای زنوزق.

اولین چیزی که بعد از ورود به این روستای پلکانی توجه‌تان را جلب می‌کند، سنگفرش مرتب روستا و در و پنجره‌های زیبایی است که با آبی، سبز و قرمز خوشرنگ شده‌اند اما زیباترین منظره روستا به خصوص در تابستان سینی و طبق‌های بزرگ چوبی پر از میوه است که روی بیشتر پشت بام‌ها چیده ‌شده‌اند تا زیرآفتاب خشک شوند. فصل تابستان و بعد از آنکه زردآلوها کاملا رسید، وقت خشک کردن میوه و درست کردن «برگه» آغاز می‌شود.

کوچه‌ها و خانه‌هاى این روستا به طرز عجیبى هویت تاریخى خود را حفظ کرده‌اند؛ شاید اگر هر گردشگرى تنها چند قدم در این کوچه‌ها بردارد و چهره سوخته زنان و کودکان را کنار دیوارهاى کاهگلى ببیند زمان و تاریخ را فراموش کند.

روستایى مملو از درختان گردو، سیب، زردآلو و چشمه‌هایى که صدایشان در تمام منطقه پیچیده است. یکى از شاخصه‌هاى این مکان روستاهاى به هم چسبیده‌اى است که همانند نگینى دورتادور «زنوزق» را فرا گرفته‌اند.

به خاطر همین‌هاست که صنعت نخست مردم این روستا مانند روستاهاى زمهریر و درق تولیدات محصولات سردرختى مانند سیب، زردآلو و گردو است.

با اینکه مردمان زنوزق از لحاظ اقتصادى مردمانی مرفه نیستند، ولی طبیعت و زلالى آن، چنان صفایى به مردمان روستا داده است که کمتر چهره‌اى در این روستا را بدون خنده مى‌توان دید. آبى، سبز، نارنجى و گاه قرمز عمده‌ترین رنگ‌هایى است که در لباس زنان این روستا به چشم مى‌خورد، زنانى سختکوش و خندان.

زنوزق هم کوچه‌های سنگفرش دارد، هم باغ‌های سبز میوه و هم چشمه‌های جوشان از در و پنجره‌های رنگین که انگار بعدا روی روستا چسبانده شده‌اند که بگذریم، آن چیزی که چهره زنوزق را در کوهپایه‌های کوه «قلعه» تماشایی‌تر کرده، صفحات زرد و نارنجی قرمزی است که تابستان‌ها روی بام و حیاط خانه‌ها جای می‌گیرند و جشن رنگ‌ها را در اینجا کامل می‌کنند.

اگر مسیر سنگفرش را تا انتها ادامه دهید به سمت «قلعه» خواهید رفت. البته نباید انتظار دیدن قلعه‌ای با برج و بارو داشته ‌باشید، مسیر شمالی روستا در کوهستان به قلعه‌هایی می‌رسیده که امروز البته چیزی از آنها باقی نمانده. اگرچه احتمالا در انتها، قلعه‌ای نخواهید دید، اما در ارتفاعات بالادست به یک دیواره عمودی می‌رسید که از آنجا روستا زیرپایتان خواهد بود.

از سیب، زردآلو و عسل که هر کدام به عنوان یک شاخصه برای این روستا محسوب می‌شود که بگذریم، کوه‌ها و تفرجگاه‌های مستعد فراوانی در حاشیه این روستا وجود دارد که هر کدام به تنهایی در ایام مختلفی از سال پذیرای گردشگران خارجی و داخلی است.

برای سوغاتی‌ هم انواع خشکبار در دسترس شماست؛ قیسی، برگه زردآلو و لواشک. تمام اینها بسته به نوع و مرغوبیتشان قیمت متفاوتی دارند که البته برای خرید آنها باید چانه هم زد.

این همه باغ و درخت، باعث شده علاوه بر خشکبار، فرصت چشیدن عسل نابی را هم داشته باشید که محصول بی نظیر زنبورهای روستاست؛ باغداران روستا اغلب زنبورداری هم می‌کنند و این مسئله باعث شده عسل به یکی از تولیدات اصلی روستا تبدیل شود.

از طرفی گلیم، جاجیم‌ و جوراب‌های دست‌بافت هم برای خرید هست. چون مغازه یا فروشگاهی برای نمایش آنها نیست، باید از زنان روستا بخواهید تا اگر دست‌بافتی در خانه دارند، نشانتان دهند. البته زنان زنوزق آنها را برای فروش نمی‌بافند و برای مصارف شخصی و از سر ذوق است.

کوه‌های سلدرم، سد زنوز و توپوگرافی اطرافش، باغ زیبای امینی، چشمه‌های آب معدنی فراوان و دشت‌هایی در ارتفاع 2 هزار متری از سطح دریا که اردیبهشت آنها همانند تکه‌ای جدا شده از بهشت است.

رمه‌هاى گوسفند نیز در گوشه و کنار دشت‌هاى اطراف روستا دیده مى‌شوند که براى مردم این روستا به منزله ثروتى عظیم است.

از طرفی هم در نزدیکی زنوزق «سد زنوز» وجود دارد که پرآب و دیدنی است. اگر طالب دیدن این سد و زیبایی‌های اطراف آن هستید، می‌توانید جاده قلعه را تا تندیس «شهیدفهمیده» طی کنید، بعد به سمت راست بپیچید. چند دقیقه بعد سد را خواهید دید که حاشیه‌ای سرسبز و دیدگاهی زیبا دارد.

با اینکه بسیاری از کارشناسان معتقدند؛ ثبت این روستا در فهرست یونسکو سال‌هاست به تأخیر افتاده است اما شاید این تأخیر به سود «زنوزق» تمام شده باشد. در حال حاضر کمتر روستایی در ایران وجود دارد که تمام بافت‌ها، سنت‌ها و پوشش‌های قدیمی خود را حفظ کرده باشد.

بنابر برخی از نظرات در خصوص نام روستا که به نظر صحیح می‌رسد، به دلیل قرارگیری در ارتفاعات شهر «زنوز»، ابتدا نام آن «زنوز داغ» بوده که به علت تکثر استفاده در ترکی آذربایجانی به «زون‌ زاغ» تبدیل شده و در زبان فارسی به «زنوزق» اشتهار یافته است.

متاسفانه گمنامى این روستا به واسطه عدم معرفى مناسب از سوى کارشناسان باعث شده است فعالیت‌هاى متمرکز براى ارتقاى وضعیت این روستا در مباحث گردشگرى بسیار کمرنگ و کم‌اثر باشد به طورى که این روستا علاوه بر میزبانى گردشگرى نامتمرکز حتى به جز موارد نادر مورد بازدید جدى مسئولان قرار نگرفته است.

«زنوزق» روستایی است که مجموعه عوامل طبیعی و تاریخی آن می‌تواند آن را به یکی از ممتازترین روستاها در مباحث فرهنگی و گردشگری تبدیل کند؛ امری که تا به حال محقق نشده است اما آنچه مشهود است مجموعه جاذبه‌های طبیعی و تاریخی که در این روستا و مناطق اطراف آن وجود دارد یکی از نادرترین ظرفیت‌های گردشگری ایران است.

 

 

 

************************

نگارنده: سحر فکردار