هوس تركاندن ترقه، اكليل و سرنج يا حتي بدتر منفجر كردن نارنجك و قوطي‌هاي پر از باروت در شب چهارشنبه‌ آخر سال در مغز خيلي‌ها رژه مي‌رود؛ انگار انفجار مهيب و شعله‌ور شدن آتش با صداهايي كه لرزه بر اندام و اعصاب مي‌اندازد بعضي‌ها را محو خودش مي‌كند.
اما محو آتش و دود و باروت و انفجار شدن هميشه ختم به خير نمي‌شود چون آنهايي كه طعم نقص عضو، درد، سوختگي و معلوليت را چشيده‌اند خوب مي‌دانند كه پايان اين ضيافت چقدر تلخ است.
شايد آن 450 نفري كه به خاطر صدمه به چشم‌هايشان در 2 سال گذشته راهي بيمارستان فارابي تهران شدند يا آن يك‌هزار و 58 دانش‌آموز و دانشجويي كه در سال 84 به خاطر استفاده از مواد آتش‌زا مصدوم شدند بهترين شاهد براي تلخي تفريحات خطرناك چهارشنبه‌سوري باشند.
شايد ماجراجويان باور نكنند، اما گزارش‌هاي مراكز درماني نشان مي‌دهد دست‌ها و چشم‌ها به ترتيب در معرض بيشترين آسيب‌ها هستند كه در برخي موارد شدت جراحات، اين دو عضو را كاملا از بين مي‌برد و معلوليت‌هايي را به‌جا‌مي‌گذارد كه قابل برگشت نيست.
دكتر محمود جباروند، رئيس بيمارستان چشم‌پزشكي فارابي در مورد آسيب‌هاي وارده به چشم در چهارشنبه‌سوري به جام‌جم مي‌گويد: آسيب‌هاي چشمي در اين شب يا مربوط به تركش‌هاي انفجار يا مربوط به موج انفجار است. تركش‌هاي انفجار سبب مي‌شود تا سطح بيروني چشم، قرنيه يا شبكيه دچار پارگي شود و موج انفجار نيز خونريزي‌هاي داخلي و پارگي بافت‌ها را به دنبال دارد كه به خاطر وجود آتش در حين استفاده از مواد محترقه، سوختگي پلك و سطح چشم‌ها نيز ايجاد مي‌شود.
او جبران اين نواقص را بسيار سخت و در برخي موارد غيرممكن و منتهي به تخليه چشم مي‌داند و مي‌گويد: يكي از بدترين اتفاقات اين است كه تركش‌هاي مواد منفجره چشم را سوراخ كرده و موجب آسيب به عصب چشم مي‌شود كه در چنين شرايطي و حتي در اوضاع مشابه توصيه مي‌شود كه مصدومان از هرگونه دستكاري چشم‌ها پرهيز كنند و با قرار دادن يك محافظ روي چشم به سرعت به مراكز درماني مراجعه كنند. رئيس بيمارستان فارابي به آمار سال گذشته مصدومان ارجاعي به اين بيمارستان اشاره مي‌كند و توضيح مي‌دهد: پارسال حدود 145 نفر به بيمارستان فارابي مراجعه كردند كه حدود 28 نفر از آنها بستري شدند و تحت عمل جراحي قرار گرفتند كه اين 28 نفر از 20 تا 70 درصد بينايي‌شان را از دست دادند.
جباروند با ارائه اين آمار تمام جوانان و نوجوانان را به پرهيز از استفاده از مواد پرخطر توصيه مي‌كند و اين باور را كه با عينك‌هاي محافظي كه نيروهاي‌ انتظامي و امدادي استفاده مي‌كنند مي‌توان در مقابل انفجارها از چشم‌ها محافظت كرد، مردود دانست.

توصيه‌ها پس از مصدوميت
اما به هر حال آتش‌بازي و ترتيب دادن يك انفجار بزرگ اتفاقي است كه با وجود هشدارهاي مكرر هنوز هم خيلي از مردم را جذب خود مي‌كند و آسيب‌هاي چشمي را ناگريز مي‌سازد. به همين جهت وزارت بهداشت توصيه‌هايي دارد كه پس از وقوع حادثه بايد حتما به آنها عمل كرد.
كارشناسان اين وزارتخانه تاكيد مي‌كنند كه در صورت آسيب‌ديدن چشم‌ها يا پلك‌ها بايد از ماليدن آنها خودداري كرد و در اولين فرصت راهي مركز درماني شد زيرا در برخي مواقع آسيب‌هاي چشمي در مراحل نخست علايم زيادي ندارند ولي مي‌توانند حوادث ناگواري را براي چشم ايجاد كنند.اين در حالي است كه چشم آسيب‌ديده را بايد با يك محافظ مثل ليوان‌هاي يكبار مصرف يا مقوايي كه به شكل مخروط درآمده پوشاند و از قرار دادن دستمال، پنبه يا گاز روي آن خودداري كرد.
همچنين در اين موارد نبايد از هيچ‌گونه پماد يا قطره چشمي استفاده كرد و يا حتي چشم‌ها را شست. از مصرف آسپيرين، ايبوپروفن و موارد مشابه تا رسيدن به اورژانس چشم‌پزشكي نيز بايد خودداري كرد و از خوراندن مواد غذايي به بيمار به علت نياز به انجام عمل جراحي پرهيز كرد.

مريم خباز/ گروه سلامت