30 آذر در گذر تاریخ

* سرنگوني سلسله ساساني با قتل يزدگرد سوم (21 ش)
اشاره:
بسپاه اسلام با آن كه نفرات و تجهيزات بسيار كمتري از ارتش ايران داشت، اما به خاطر روحيه بالا و ايمان محكم، در نبردهاي پياپي كه چند سال طول كشيد، ارتش ساساني را شكست داد كه آخرين آنها، جنگ نهاوند بود. با سقوط سلسله ساسانيان، ايرانيان كه از ظلم و فساد پادشاهان ناراضي بودند، به خاطر ارزش‏ها و اصول متعالي اسلام همچون يگانه‏پرستي، عدالت و برابري، به اين دين گراييدند و به تدريج، خود، در گسترش آن كوشيدند.
* ارسال پيمان سه جانبه بين ايران و شوروي و انگلستان به مجلس شوراي ملي (1320 ش)
اشاره:
مهم‏ترين اقدام كابينه محمد علي فروغي پس از روي كار آمدن محمدرضا پهلوي و درگير و دار جنگ جهاني دوم و حضور متفقين در ايران، امضاي پيمان بين دولت ايران و دولت‏هاي اتحاد جماهير شوروي و انگلستان بود كه متن آن طي ماده واحده‏اي در 30 آذر 1320 تقديم مجلس شد. در اين پيمان احترام به حاكميت ايران از طرف دولت‏هاي روس و انگليس، قراردادن تسهيلات لازم در اختيار شوروي و بريتانيا در دوران جنگ از طرف ايران و نگاهداري نيروهاي نظامي متفقين در ايراني تا هر زمان و... عنوان شده بود. اين پيمان هر چند به ظاهر ضرري به حال ايران نداشت ولي حضور طولاني مدت اين نيروها در ايران و نيز ضربات ناشي از جنگ و تحميل هزينه‏هاي طاقت‏فرسا، بر مردم كشور بسيار گران آمد و فقر و فلاكت بيشتري نصيب مردم محروم نمود. بعد از جنگ، نيروهاي شوروي علي رغم تعهد جهت خروج فوري، در اين كار، بسيار تعلُّل كردند كه پس از شكايت دولت ايران به سازمان‏هاي بين‏المللي، اين نيروها، حاضر به تخليه ايران شدند.
* توافق شوروي براي ارسال تسليحات پيشرفته به عراق در جريان جنگ تحميلي (1364ش)
اشاره:
گسترش مناسبات همه جانبه عراق و شوروي سابق در جريان جنگ تحميلي، اين امكان را فراهم ساخت تا روس‏ها اهداف جديد سياست خارجي خود را در منطقه و در برابر ايران پي‏گيري كرده و در مقابل، عراقي‏ها نيز با برخورداري از حمايت سياسي - نظامي شوروي، تجهيزات نظامي و كمك‏هاي مستشاري دريافت كنند. بر اين اساس بود كه روس‏ها علاوه بر ارسال سلاح به عراق، با ارزيابي از ضعف‏هاي ساختاري ارتش آن كشور در وضعيت دفاع و حمله، در توسعه نيروهاي مسلح عراق و طرح ريزي استراتژي تهاجمي عراق نيز نقش فعال و محوري داشتند. كمك‏هاي شوروي سابق به عراق در اين مرحله در مقايسه با كمك ساير كشورها بسيار برجسته‏تر و نمايان‏تر بود و تا اندازه‏اي، تأثيرات سرنوشت‏سازي بر روند تحولات جنگ داشت. اين كمك‏ها تا اندازه‏اي بود كه شوروي در حدود شصت درصد از تجهيزات نظامي عراق را تامين مي‏كرد.
* شب يلدا،
طولاني‏ ترين شبِ سال
اشاره:
شب یَلدا یا شب چلّه بلندترین شب سال در نیم‌کره شمالی زمین است. این شب به زمان بین غروب آفتاب از ۳۰ آذر (آخرین روز پاییز) تا طلوع آفتاب در اول ماه دی (نخستین روز زمستان) اطلاق می‌شود. ایرانیان و بسیاری از دیگر اقوام شب یلدا را جشن می‌گیرند. این شب در نیم‌کره شمالی با انقلاب زمستانی مصادف است و به همین دلیل از آن زمان به بعد طول روز بیش‌تر و طول شب کوتاه‌تر می‌شود. یلدا و جشن‌هایی که در این شب برگزار می‌شود، یک سنت باستانی است. مردم روزگاران دور و گذشته، که کشاورزی، بنیان زندگی آنان را تشکیل می‌داد و در طول سال با سپری شدن فصل‌ها و تضادهای طبیعی خوی داشتند، بر اثر تجربه و گذشت زمان توانستند کارها و فعالیت‌های خود را با گردش خورشید و تغییر فصول و بلندی و کوتاهی روز و شب و جهت و حرکت و قرار ستارگان تنظیم کنند.