* دفاع مقدس در گذر تاریخ

* شهادت شهید محسن صدقی بجنوردی (1359ش)
اشاره: شهید محسن صدقی بجنوردی، ۱ فروردین ۱۳۳۶ش در خانواده‌ای مذهبی در شهرستان بجنورد چشم به جهان هستی گشود. پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی ایران، از طریق کمیته انقلاب اسلامی به خدمت مشغول شد. هیچ‌وقت از انجام احکام و فرائض دینی غفلت نمی‌ورزید و در بسیاری از اوقات به ذکر خدا مشغول بود و به قرائت کلام‌الله مجید می‌پرداخت. دائماً زیر لب زمزمه می‌کرد: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ؛ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِینَ»‌ (ای کسانی که ایمان آورده‌اید از صبر و نماز کمک جویید که همانا خداوند با شکیبایان است). محسن اوقات فراغت خود را به قرائت قرآن و مطالعه کتب مختلف مذهبی، علمی، مکانیکی و فرهنگی اختصاص می‌داد. وی در زمستان سال ۱۳۵۸ش به‌عنوان نیروی رسمی وارد جهاد سازندگی شد و در رشته مکانیک که تخصص مورد علاقه‌اش بود شروع به فعالیت کرد. او در جلسات آموزشی و تربیتی جهاد سازندگی فعالانه شرکت می‌کرد و به این جلسات اهمیت زیادی می‌داد. محسن با کار در جهاد سازندگی در زمینه امرار معاش به خانواده‌اش نیز یاری می‌رساند. به‌دنبال آغاز جنگ تحمیلی رژیم بعثی عراق علیه جمهوری اسلامی ایران، در سال ۱۳۵۹ش به جبهه اعزام شد و مدت یک ماه در میادین نبرد حضور داشت. هم‌رزمان محسن می‌گفتند که او تا آخرین نفس جنگید و دائماً می‌گفت که: «آمریکا هیچ غلطی نمی‌تواند بکند.» سرانجام در منطقه سوسنگرد طی نبرد با نیروهای عراقی بر اثر اصابت ترکش خمپاره در تاریخ یازدهم آذرماه سال ۱۳۵۹ هجری شمسی در سن بیست و سه سالگی به شهادت رسید. پیکر شهید محسن صدقی بجنوردی را در زادگاهش شهرستان بجنورد به خاک سپردند.

* 11 آذر در گذر تاریخ
* معرفی هفت تن از فقهای عظام به عنوان مرجع تقلید توسط جامعه مدرسین (1373ش)
اشاره: پس از ارتحال حضرت آیت‏اللَّه العظمی اراکی، به علت عدم وجود مرجع جامع الشرایط علی‏الاطلاق، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در جلسه خود، تعداد هفت نفر از علمای جایزالتقلید و مرجع علی‏التعیین را معرفی نمودند که عبارتند از حضرات آیات عظام: سیدعلی حسینی خامنه‏ای (مقام معظم رهبری)، محمد فاضل لنکرانی، محمدتقی بهجت فومنی، حسین وحید خراسانی، ناصر مکارم شیرازی، میرزا جواد تبریزی و سیدموسی شبیری زنجانی. (حَفَظَهُمُ اللَّه تعالی اَجمَعین).

* شهادت «میرزا کوچک خان جنگلی» رهبر قیام مردمی جنگل (1300ش)
اشاره: میرزا یونس معروف به میرزاکوچک خان در سال 1259 ش برابر با 1298 ق در شهر رشت چشم به جهان گشود و بیشتر تحصیلات خود را در شهرهای رشت و تهران گذراند. میرزا در 1286 ش در گیلان به صفوف آزادی خواهان پیوست و برای سرکوبی محمدعلی شاه قاجار، روانه تهران شد. میرزا کوچک‏خان بعدها نهضت جنگل را پایه‏گذاری نمود و در اواخر سال 1294 ش، همزمان با جنگ جهانی اول، چون اوضاع ایران را پریشان و آن را در اشغال بیگانگان می‏دید، با گرایش به اندیشه اتحاد جوامع اسلامی، کمیته‏ای به نام «اتحاد اسلام» را در حوالی تالش تشکیل داد. در سال 1919 م قراردادی میان ایران و انگلیس امضا شد که در صورت اجرا، نفوذ بیشتر انگلیسی‏ها را در ایران به دنبال داشت. انعقاد این قرارداد، زمینه حرکت‏های مخالف دخالت بیگانگان در ایران، از جمله نهضت جنگل را فراهم ساخت. در نهایت قیام مسلحانه میرزا کوچک خان با تعداد اندک یاران با وفایش که مجذوب اندیشه‏های انقلابی و معنوی وی شده بودند در گیلان آغاز گردید و در اندک مدت، از حمایت بی‏دریغ مردم آن سامان برخوردار شد. در این حال، قزاق‏های روسی و نیروهای انگلیسی و قوای دولتی، هر کدام جداگانه و یا متفقاً برای سرکوبی این حرکت، با گروه‏های چریکی جنگل درگیر شدند و این نشان می‏داد که افکار و آرمان‏های سردار جنگل با منافع و مقاصد هیچ کدام وفق نمی‏داد. اگرچه میرزا در ابتدا پیروزی‏های چشمگیری به دست آورد، اما پس از چند درگیری با قوای دولتی، بر اثر توطئه‏های روسیه و انگلیس و بروز تفرقه میان اعضای اصلی نهضت، نیروهای میرزا پراکنده شدند. میرزا هم که به منظور گردآوری نیرو از زادگاهش خارج شده بود، در اثر برف و سرمای شدید در جنگل‏های شمال ایران توان خود را از دست داد. مزدوران رضاخان که در تعقیب او بودند، وی را نیمه جان یافتند و در نهایت یکی از یاران خائن جنگلی، سر میرزا را به نشانه پایان قیام جنگل برای رضاخان به ارمغان بُرد.
* مراسم چهلمین روز شهادت حاج سید مصطفی خمینی از سوی حوزه علمیه قم در مسجد اعظم برپا گردید.(1356ش)
اشاره: عده ای از وعاظ برجسته قم در این مجلس سخنرانی کردند. در این مجلس قطعنامه‌های حوزه علمیه قم توسط محمدجواد حجتی کرمانی قرائت گردید که در آن بازگشت آیت الله خمینی به وطن و آزادی زندانیان سیاسی تأکید گردیده بود.

* درخواست امام خمینی(ره) از سربازان برای فرار از پادگان‏‌ها (1357 ش)
اشاره: در حالی که با آغاز محرم، مبارزه مردم علیه دستگاه جور پهلوی، به اوج خود نزدیک می‏شد و رژیم در حال فروپاشی طاغوت، برای نگاه داشتن خود، دست به هر کاری می‏زد، حضرت امام خمینی(ره) با صدور پیامی عنوان کردند: «.... من از سربازان سراسر کشور خواستارم که از سربازخانه‏ها فرار کنند. این وظیفه‏ای است شرعی که در خدمت ستمکار نباید بود.....». این پیام امام با استقبال وسیع سربازان و نیروهای مسلح قرار گرفت و نیروهای متدین ارتش و قوای انتظامی که حاضر به رویارویی با مردم نبودند، از پادگان‏ها فرار کردند. این عمل باعث پیوستن نیروهای مذهبی ارتش به مردم شد و حرکت انقلاب را شتاب بیشتری داد.

* همه ‏پرسی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (1358 ش)
اشاره: پس از پیروزی انقلاب اسلامی، به منظور اجرای احکام و قوانین الهی، طی انتخاباتی، مجلس خبرگان قانون اساسی تشکیل و به تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران پرداخت. این قانون در 24 آبان 58 به تصویب اکثریت نمایندگان مجلس خبرگان رسید و سرانجام در همه‏پرسی که طی روزهای دهم و یازدهم آذر ماه 1358 انجام گرفت، مردم مسلمان ایران با 5/99 درصد، رأی قاطع و موافق خود را درباره قانون اساسی دادند. حضرت امام خمینی(ره) پس از تنفیذ قانون اساسی فرمودند: قانون اساسی، یکی از ثمرات عظیم، بلکه بزرگ‏ترین ثمره جمهوری اسلامی است.

* 28 محرم در گذر تاریخ

* تولد حکیم بزرگ میرزا «محمدطاهر تنکابنی» (1280 ق)

* ویران ساختن قسمتی از بغداد توسط سپاه مغول به فرمان «هلاکوخان»(656 ق)

* 2 دسامبر در گذر تاریخ

* وقوع آتش سوزی عظیم و دهشتناک لندن و ویران شدن نیمی از شهر (1666م)

* تاج‏گذاری «ناپلئون بُناپارت» به عنوان امپراتور فرانسه (1804م)
اشاره: پس از کودتای ناپلئون بُناپارت در نهم نوامبر 1799م و به دست گرفتن قدرت، وی در مقام کنسول اول فرانسه، مقدمات امپراتوری خود را فراهم ساخت و به عنوان ناجی انقلاب شهرت یافت. دومین گام ناپلئون برای رسیدن به قدرت مطلقه، تجدیدنظر در قانون اساسی سال 1800م و تصویب قانون جدیدی در ماه اوت سال 1802م بود که مقام او را به عنوان کنسول مادام‏العمر تثبیت می‏نمود و مجالس قانون‏گزاری را عملاً تابع او می‏ساخت. دو سال بعد ناپلئون تصمیم گرفت در قالب عنوان امپراتور فرانسه، رژیم سلطنتی موروثی را به فرانسه باز گرداند. از این‏رو، وی پس از انجام مقدمات کار، این تصمیم را در یک همه‏پرسی از تصویب مردم گذراند. ناپلئون که ایتالیا و مقر حکومت پاپ‏ها را نیز تحت سلطه خود داشت، پاپ را وادار کرد برای حضور در مراسم تاج‏گذاری او به پاریس برود و با دست خود، تاج امپراتوری فرانسه را بر سر او بگذارد. در این مراسم که روز دوم دسامبر 1804م در کلیسای نوتِردام پاریس برگزار شد، ناپلئون تاج‏گذاری کرد و همسر خود را نیز امپراتوریس و ملکه فرانسه خواند. به این ترتیب دوره جمهوری اول فرانسه که از 22 سپتامبر 1792م، پس از الغای رژیم سلطنت، آغاز شده بود به پایان رسید و 26 روز بعد، در 28 دسامبر 1804م این جمهوری رسماً پایان پذیرفت. دوران امپراتوری ده ساله ناپلئون از سال 1804م تا 1814م، دوران فتوحات پی در پی و گسترش قلمرو امپراتوری او در سراسر اروپاست. ناپلئون هر نقطه‏ای را که فتح می‏کرد، یکی از برادران یا بستگان خود را به پادشاهی آن‏جا منصوب می‏نمود و قدرت و محدوده امپراتوری خود را افزایش می‏داد. اما این وضعیت دوام چندانی نیافت و با آغاز شکست‏های ناپلئون، وی پس از خلع از قدرت، به یکی از جزایر تبعید شد.

* فتح بزرگ «ناپلئون بُناپارت» در نبرد تاریخی «اوسْتِرلیتْزْ» (1805م)
اشاره: دوران پادشاهی ناپلئون بُناپارت، اغلب در جنگ و کشورگشایى گذشت و همسایگان فرانسه و حتی کشورهای دوردست‏تر نیز از تهاجم ناپلئون در امان نبودند. در این میانْ انگلستان قدرت‏های وقت اروپا نظیر روسیه، پروس و اتریش را به اتحاد علیه ناپلئون تحریک می‏کرد تا این که در ژوئیه 1805م، انگلیس با این سه کشور ائتلاف ضد فرانسه را تشکیل داد. عکس‏العمل ناپلئون، حمله برق‏آسا به آلمان و اتریش و شکست دادن آنان بود. در نهایت در 28 نوامبر 1805م، قوای فرانسه با نیروهای مشترک روس و اتریش روبرو شد و در دوم دسامبر 1805م جنگ بزرگی در ناحیه اوسْتِرلیتْزْ در اتریش به وقوع پیوست. در این نبرد، قوای ناپلئون فقط 65 هزار نفر بودند ولی قوای روس و اتریش، بالغ بر 85 هزار نفر می‏شدند. با این حال، با آغاز جنگْ هفت هزار نفر از فرانسوی‏ها کشته شدند در حالی که 35 هزار سرباز اتریشی و روسی کشته یا اسیر شده بودند. در نتیجه این پیروزی یکی از بزرگ‏ترین فتوحات ناپلئون رقم خورد و ائتلاف انگلیس، روس‏ها و اتریش نیز در هم ریخت.

* اعلام سیاست استعماری امریکا معروف به «دکترین مونْروئه» (1823م)
اشاره: با روی کار آمدن جانز مونْروئه، به عنوان پنجمین رئیس جمهور ایالات متحده امریکا، این کشور خود را از جانب روسیه در خطر می‏دید و از اتحاد دولت‏های غربی با روسیه تزاری وحشت داشت. نگرانی دیگر امریکا در این زمان، ترس از عواقب اوضاع آشفته و هرج و مرج مکزیک در جنوب امریکا بود. این تحولات که با موجی از بی‏ثباتی سیاسی در کشورهای امریکای مرکزی توام بود، در همسایگی ایالات متحده به وقوع می‏پیوست و امریکا را به واکنش بر می‏انگیخت. به ویژه آن که دولت‏مردان امریکا، خواب تصرف قسمت‏های مهمی از نواحی شمالی مکزیک را می‏دیدند و برای اشغال این نواحی، نقشه می‏کشیدند. در همین اوضاع و احوال بود که جانز مونْروئه، رئیس جمهور وقت امریکا در پیام سالانه خود در دوم دسامبر 1823م، خواهان عدم دخالت کشورهای اروپایى در منطقه گردید. هرچند این پیام که بعدها به دکترین مونروئه شهرت یافت در ظاهر برای حفظ استقلال کشورهای قاره امریکا عنوان گردید اما در حقیقت تحمیل قیمومیت نامشروع امریکا بر کشورهای امریکای مرکزی و جنوبی بوده است. هم‏چنین تمام معاهدات و قراردادهایى که در سال‏های بعد میان امریکا با این دولت‏ها یا میان خود این دولت‏ها با یک‏دیگر به امضا می‏رسید، الزاماً در جهت منافع ایالات متحده امریکا و در راستای دکترین مونروئه قرار داشت. دکترین مونروئه که اشاره صریحی به دولت‏های غربی دارد، تلاشی جدّی برای دورنگاه داشتن قدرت‏ها و سیاست‏های مسلط آن روز از تحولات امریکای لاتین از یک‏سو و مشروعیت بخشیدن به قیمومیت کاخ سفید بر کشورهای این منطقه از جانب دیگر بود. دکترین مونروئه امروزه پس از گذشت بیش از یک‏صد و هشتاد سال هنوز از اعتبار و قوت برخوردار است و در دوره‏هایِ بعدی زمام‏داری در امریکا، پدیدآورنده حوادث متعدد و بی‏شماری بود.

* پایان عصر جمهوری دوم فرانسه و آغاز امپراتوری «ناپلئون سوم» (1852م)
اشاره: لویى ناپلئون، برادرزاده ناپلئون بُناپارت از جوانی درصدد بود که جانشین عموی امپراتور خود شود. وی در ابتدا خواهان سلطنت بود اما چون مردم در جریان انقلاب سال 1848 در فرانسه، خواهان استقرار جمهوری بودند، از سودای سلطنت دست برداشت و خود را نامزد مقام ریاست جمهوری کرد. جذبه نام ناپلئون بُناپارت به پیروزی لویى ناپلئون در نخستین انتخابات ریاست جمهوری فرانسه در دسامبر 1848م کمک کرد و لویى ناپلئون کلیه رقیبان قدرت‏مند و معروف خود را در این انتخابات شکست داد. وی در سه سال اول ریاست جمهوری خود در چهارچوب قانون اساسی جمهوری دوم فرانسه حکومت کرد و از حدود اختیارات قانونی خود پا فراتر نگذاشت، ولی انتقاداتی که در مطبوعات و مجلس ملی فرانسه از روش او در حکومت آغاز شده بود وسوسه قدرت مطلقه را در او بیدار کرد. از این رو در دوم دسامبر سال 1851م با یک کودتا بر اختیارات خود در مقام ریاست جمهوری افزود و صداهای مخالف را، خاموش کرد. درست یک سال بعد، در روز دوم دسامبر 1852م، لویى ناپلئون، الغاء رژیم جمهوری و استقرار مجدد رژیم سلطنتی را اعلام داشت و خود را امپراتور فرانسه خواند. لویى ناپلئون برای بهره‏برداری بیشتر از جذبه نام ناپلئون، خود را ناپلئون سوم لقب داد ولی بعد از انتشار شعر هجوآمیزی از طرف ویکتور هوگو، نویسنده و شاعر معروف فرانسوی درباره او تحت عنوان ناپلئون کوچولو، در میان مردم فرانسه بیشتر به این لقب شهرت داشت. حکومت 22 ساله ناپلئون سوم که در چهار سال اول آن عنوان ریاست جمهوری و در 18 سال باقی‏مانده، عنوان امپراتوری داشت، سرانجام با شکست مفتضحانه نیروهای فرانسه در جنگ‏های فرانسه و پروس در سال 1870م به پایان رسید. ناپلئون سوم در این جنگ اسیر شد و دو سال آخر عمر خود را در حال تبعید در انگلستان سپری نمود.

* ساخت اولین پیل هسته‏ای جهان توسط «انریکو فرمی» و آغاز عصر اتم (1942م)
اشاره: در پی تحقیقات شبانه روزی و طاقت‏فرسای انریکو فرمی، دانشمند ایتالیایى الاصلِ آمریکایى، اولین پیل هسته‏ای جهان در دوم دسامبر 1942م ساخته شد. پیل یکی از منابع جریان برق است که بر اثر فعل و انفعالات شیمیایى، تولید جریان می‏کند. با استفاده از این موضوع، پیل هسته‏ای وسیله‏ای است که برای تولید انرژی هسته‏ای به صورت حرارت، تولید مواد شکافت‏پذیر و تولید نوتْرون‏ها به کار می‏برد. هم‏چنین ماده‏ای که از شکافت هسته‏ای در رآکتور به کار می‏رود، سوخت هسته‏ای نام دارد. در این پیل، شکافت اتم‏ها باعث تولید فعل و انفعال زنجیره‏ای وسیعی گردیده و انرژی حرارتی فوق‏العاده‏ای ایجاد می‏کند. ساخت این پیل هسته‏ای اولین قدم برای ساختن بمب هسته‏ای بود و با شکافتن اتم و آزاد کردن نیروی اتم، جهان علم قدم به عصر اتم نهاد. با ساخت اولین بمب هسته‏ای و به کارگیری آن علیه هیروشیما و ناکازاکی، به بهانه پایان دادن به تراژدی جنگ جهانی دوم، استفاده ضدبشری از این کشف مهم آغاز شد.

* تقسیم شبه‏ جزیره کره به دو قسمت شمالی و جنوبی (1945م)

* آغاز قیام «فیدل کاسترو» انقلابی کوبایی علیه «باتیستا» دیکتاتور این کشور (1956م)
اشاره: فیدل کاسترو چریک کوبایى، به منظور مبارزه با دیکتاتوری وابسته باتیستا، به اتفاق عده‏ای از هم‏رزمانش، در سال 1953م قیام مسلحانه خود را برای آزادی کوبا با حمله به یک پادگان نظامی آغاز کردند. اما سربازان باتیستا این قیام را به شدت سرکوب کردند و کاسترو دستگیر و زندانی گردید. مدتی بعد کاسترو تبعید شد ولی او، گروهی دیگر را گرد آورد و به کوبا بازگشت وی در روز دوم دسامبر 1956 به اتفاق 80 نفر از طرفداران خود، وارد یکی از سواحل کوبا شد، اما همه آن‏ها به جز 12 نفر، کشته و یا توسط رژیم باتیستا دستگیر شدند. پس از آن کاسترو، فعالیت تبلیغی شدیدی علیه حکومت مرکزی به راه انداخت و در مناطق کوهستانی کوبا به نبرد با این رژیم امریکایى پرداخت. سرانجام در سال 1958 کاسترو دستور حمله به مواضع نظامی و حساس پایتخت و سایر شهرهای کوبا را صادر کرد. در نتیجه این حملات، بسیاری از مناطق حساس به تصرف انقلابیون درآمد و باتیستا مجبور شد به پایگاه نظامی امریکا در کوبا پناهنده و سپس از کشور فرار کند. در نهایت، فیدل کاسترو در فوریه 1959م به نخست وزیری و در سال 1976م به ریاست جمهوری کوبا برگزیده شد.(ر.ک: 17 فوریه)

* روز جهانی لغو بردگی
اشاره: همه ساله چنین روزی به عنوان روز لغو نظام بردگی در جهان گرامی داشته می شود. اگر چه مفاهیم قبلی بردگی مثل استعمار کهنه و یا نظام برده داری بر چیده شده اما مفاهیمی چون استعمار نوین به وجود آمده است. روابط کارگر و کارفرما در عصر جدید، وجود شرکت‌های چندملیتی، وجود کشورهای شمال و جنوب، بازار بودن کشورهای جنوب برای کشورهای شمال و... همگی از مسئله ای حکایت می کنند که به آن، بردگی درنظام جدید اطلاق می شود.

* روز ملی و استقلال «امارات متحده عربی» و خروج از تحت الحمایگی انگلستان (1971م)