4 آذر- 21 محرم-25 نوامبر

* دفاع مقدس در گذر تاریخ

* شهادت شهید علی چیت‌ سازیان (1366ش)
اشاره:
شب میلاد امیرالمؤمنین (ع) بود، شهر به یمن ولادت سردار خیبر آذین بسته شده بود، که کودکی زیبا در ۲۰ آذر ۱۳۴۱ش هم‌نام با امام اول شیعیان (ع) چشم به جهان گشود: شهید علی چیت‌سازیان. علی دوران کودکی را در آغوش پرمهر مادر گذراند. نگاه خسته پدر و دستان پینه‌بسته‌اش دل کوچک علی را می‌لرزاند، اما پدر به او آموخته بود که شیعیان امام علی (ع) باید دل دشمن را بلرزانند، از همان زمان او مردی شد به صلابت صخره‌های پرشکوه الوند. هم‌زمان با اوج‌گیری مبارزات انقلاب اسلامی، چیت‌سازیان به جمع سربازان روح‌الله (ره) پیوست. مدتی بعد پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی، جنگ تحمیلی، علی را که ۱۶ سال بیش‌تر نداشت به جبهه‌های جنوب کشاند. او در عملیات‌هایی نظیر والفجر ۲ و نصر ۴ شرکت نمود و چندین مرتبه مجروح شد. سرانجام فرمانده اطلاعات و عملیات لشگر ۳۲ انصارالحسین (ع) در تاریخ چهارم آذرماه سال ۱۳۶۶ هجری شمسی در منطقه ماووت در عملیات نصر ۸، سه ماه پس از شهادت برادرش، در سن بیست و پنج سالگی به آروزی دیرینه‌ خود رسید. فاتح قله‌های پرفراز و نشیب جهاد اکبر پس از سال‌ها مبارزه و ایثار، بر اثر انفجار مین، عاشقانه به دیدار سیدالشهدا (ع) شتافت. پیکر پاک شهید علی چیت‌سازیان در شهر همدان تشییع و به خاک سپرده شد.

* 4 آذر در گذر تاریخ

* رحلت آیت ‏اللَّه «سیداحمد فقیه امامی» از علماء اصفهان (1372 ش)
اشاره:
آیت‏اللَّه سیداحمد فقیه امامی اصفهانی در سال 1312ش در اصفهان به دنیا آمد. وی پس از اتمام مقدمات در زادگاه خود راهی قم شد و از حضرات آیات سید محمد باقر سلطانی طباطبایی، سید حسین بروجردی، امام خمینی(ره) و علامه طباطبایی بهره جست. آیت‏اللَّه امامی سپس در اصفهان به تدریس روی آورد و سالیانی طولانی به پرورش طلاب علوم دینی همت گماشت. از جمله خدمات ایشان تأسیس کتابخانه عظیم الزهرا(س) در اصفهان با بیش از 60 هزار جلد کتاب می‏باشد. همچنین آیات معجزه آسای قرآن، بشر و رسالت او، چرا جمهوری اسلامی و روش رهبران انقلابی ما، از جمله تالیفات ایشان است. این عالم ربانی سرانجام در 4 آذر 1372ش در 60 سالگی دارفانی را وداع گفت و پس از تشییعی با شکوه، در اصفهان به خاک سپرده شد.

* انهدام ساختمان بانک استقراضی روس به دست مردم تهران (1284 ش)
اشاره:
به دنبال تاسیس بانک شاهنشاهی ایران توسط انگلیسی‏ها، روس‏ها نیز کوشیدند امتیاز تاسیس بانک را به دست آورند. آنان پس از کسب امتیاز تاسیس بانک استقراضی درصدد برآمدند ساختمانی برای انجام امور بانکی بنا کنند. از این رو، زمین موقوفه و متروکه‏ای جنب یک امامزاده و مدرسه را که گورستانی نیز در آن قرار داشت و به تازگی، دولت از دفن مردگان در آن جلوگیری می‏کرد، برای این کار مناسب دیدند. روس‏ها در اثنای کار، استخوان‏ها و اجساد تازه مردگان را کشف کردند ولی با بی‏اعتنایی آنها را در چاهی ریختند. به دنبال آن، یکی از روحانیان در حین سخنرانی در ماه مبارک رمضان، مردم را به بازداشتن کار ساخت بانک تحریک کرد تا این‏که در ادامه این شورش، کارکنان امامزاده و طلاب علوم دینی به همراه مردم به ساختمان یورش برده و بنای نیمه ساز آن را با خاک یکسان نمودند. حادثه انهدام بانک روس، پس از واقعه مربوط به موسیو نوژ بلژیکی و اهانت او به روحانیان شیعه و نیز تنبیه تجار تهران به دست حاکم شهر، از تحولات مهمی بود که سرانجام به رویداد مشروطیت در ایران انجامید.
* رحلت حکیم و فیلسوف برجسته «محمدهادی فرزانه» معروف به «حکیم فرزانه» (1344ش)
اشاره:
حکیم و فیلسوف عالی‏قدر، شیخ محمدهادی فرزانه معروف به حکیم فرزانه، در سال 1263ش (1302ق) در شهرضای اصفهان به دنیا آمد. وی مقدمات علوم اسلامی و معارف دینی را در زادگاه خود سپری کرد و سپس برای تکمیل تحصیلات خویش، راهی اصفهان گردید. حکیم فرزانه در اصفهان در محضر استادان بزرگی همچون حضرات آیات: سید محمدباقر دُرچه‏ای، ملاعبدالکریم گزی و میرزا نصراللَّه حکیم و... حاضر شد و پس از سالیانی در شمار حکما و علمای زمان قرار گرفت. ایشان از میان رشته‏های گوناگون علمی، بیشتر به حکمت و فلسفه تمایل داشت و در راه کسب معلومات در این زمینه، زحمات فراوانی را بر خود هموار نمود به طوری که در اواخر عمر، او را در زمره حکمای بزرگ قلمداد می‏کردند. حکیم فرزانه از آن پس در زادگاه خود، شهرضا، به تدریس حکمت و فلسفه پرداخت و شاگردان فرهیخته‏ای تربیت نمود. زندگی ایشان در کمال سادگی و قناعت بود و زر و زیور دنیا، او را نفریفت. مرغ جان این فیلسوف فاضل سرانجام در چهارم آذر 1344ش برابر با اول شعبان 1385ق در 81 سالگی از قفس تن رهایی یافت و پیکرش، رخ در نقاب خاک پوشید.

* درگذشت «جبار باغچه ‏بان» بانی مدارس استثنایی در ایران (1345 ش)
اشاره:
جبار باغچه‏بان در سال 1264 ش در قفقاز به دنیا آمد و پس از اتمام تحصیلات، در یک مدرسه در ایروان به تدریس مشغول شد. تدریس او، باعث شکفتن استعدادهای نهفته‏اش گردید و پس از مدتی با تجارب فراوان و برنامه‏های خوب به ایران آمد و در سال 1303 شمسی اولین کودکستان ایرانی را به نام «باغچه اطفال» در تبریز تأسیس کرد. در همان سال سه کودک ناشنوا نیز در این مدرسه ثبت‏نام کردند و این آغازی بود برای تلاش باغچه‏بان تا بتواند سخن گفتن را به این کودکان بیاموزد. او برای تعلیم خواندن و نوشتن برای کودکان و نوسوادان، روش تعلیم الفبا را که امروزه در سراسر کشور رایج است به وجود آورد. او همچنین اولین مدرسه کودکان ناشنوا را در سال 1312 در تهران تأسیس کرد. جبار باغچه‏بان برای هموار کردن راه زبان آموزی کودکان ناشنوا راهی را انتخاب کرد که در سراسر جهان با نام الفبای گویای باغچه‏بان به عنوان مترقی‏ترین روش شناخته شده است. باتلاش این مبتکر پرتلاش بود که ناشنوایان کشور نیز توانستند با دنیای اطراف خود و انسان‏های دیگر تماس برقرار کنند. همچنین اختراع تلفنی برای استفاده کر و لال‏ها و تاسیس مکتب نسوان برای آموزش دختران نیز از دیگر ابتکارات اوست.وی همچنین در سال 1322 جمعیت حمایت از کودکان کرولال را تأسیس کرد و کتاب‏هایی از قبیل اسرار تعلیم و تربیت، الفبای آسان، برنامه کار آموزگار، زندگانی کودکان و رباعیات باغچه‏بان را به نگارش درآورد. سرانجام وی در 4 آذر سال 1345ش در 81 سالگی در تهران دار فانی را وداع گفت.

* ارتحال فقیه و مجتهد بزرگوار آیت ‏اللَّه «میرزا احمد سرایی» (1360ش)
اشاره:
آیت‏اللَّه میرزا احمد سرایی در سال 1290ش (1329ق) در قریه سرای تبریز در خانواده‏ای متدین به دنیا آمد و مقدمات علوم را از 14 سالگی از علمای تبریز فرا گرفت. سپس به قم رفت و در حلقه درس حضرات آیات سید شهاب‏الدین مرعشی نجفی و میرزا جوادآقا ملکی تبریزی، به تقویت بنیه علمی خویش همت گماشت. میرزا احمد سرایی از آن پس راهی نجف گردید و از محضر عالمان نامداری همچون سید عبدالهادی شیرازی، سید محسن حکیم، سیدمحمود شاهرودی و میرزا باقر زنجانی بهره‏ها برد تا به مدارج عالیه علمی و اجتهاد دست یافت. این فقیه بزرگوار از آن پس به وطن بازگشت و به تدریس و ترویج دین و تبلیغ احکام پرداخت. ایشان علاوه بر اهتمام در ساخت بناهای عام المنفعه، به بحث، مناظره و مجادله حسنه با منحرفین اعتقادی، مسافرت به ممالک مختلف اسلامی برای تبلیغ و ارشاد و تربیت مبلغ و طلاب علوم دینی مشغول بود. این عالم ربانی سرانجام در چهارم آذر 1360ش برابر با 27 محرم 1402ق در هفتاد سالگی درگذشت.

* درگذشت استاد «محمود کریمی» استاد آواز ایران(1363ش)
اشاره:
محمود کریمی در موسیقی ایران شخصیت بی نظیر و استثنایی است؛ او سالها به تدریس ردیف آوازی موسیقی ایران پرداخت و هنوز هم ردیف آوازیش، بهترین ردیف برای آموزش آواز و مرجع خوانندگان است. جایگاه محمود کریمی از این نظریگانه است که شاید در موسیقی ایرانی برای اولین بار بوده، کسی که خواننده حرفه‌ای نیست (محمود کریمی کنسرت رسمی نداشته) اینگونه مورد تایید و حتی مرجع موسیقیدانان قرار گیرد .
* 21 محرم در گذر تاریخ

* درگذشت «ابونعیم احمد بن عبداللَّه اصفهانی» محدث بزرگ مسلمان (402 ق)
اشاره:
احمد بن عبداللَّه بن احمد بن اسحاق معروف به ابونعیم اصفهانی از محدثینی به شمار می‏آید که فقه و تصوف را با حدیث توأم ساخت. برخی او را اهل تسنن دانسته‏اند. اما به نظر شیخ بهایی و میرمحمدحسین خاتون آبادی، نه تنها او شیعی مذهب بلکه از خُلّصین شیعه بود و از شدت تقیه، تشیع خود را از مخالفین شیعه کتمان نموده است. شاهد این مطلب تألیفات او می‏باشد. «تاریخ اصفهان» و «دلائل النبوة» ازجمله آثار اوست.

* رحلت عالم و فقیه بزرگ اسلام «حسن‏بن‏ یوسف» معروف به «علامه ‏حلی» (726 ق)
اشاره:
حسن بن یوسف بن علی بن مطهر معروف به علامه حلی در 29 رمضان 648 ق در شهر حلّه در عراق به دنیا آمد. سال‏های آغازین حیات وی مقارن با حملات وحشیانه‏ی مغولان به سرزمین‏های اسلامی بود که با تدبیر چند تن از علما از جمله پدرش، حله ازطوفان حملات مغول در امان ماند و در همان جا به رشد و نمو و تحصیلات خود ادامه داد. وی از محضر شیخ مفید، محقق حلی، خواجه نصیرالدین طوسی، سیدبن طاووس و اساتید بزرگ دیگر استفاده کرد و در علم به درخششی عظیم دست یافت و عنوان «آیت اللَّه» گرفت. علامه حلی با ارایه‏ی تصویری صحیح از تشیع، اُلجایتو، حاکم مغولیِ ایران، معروف به سلطان محمد خدابنده را به این مذهب مجذوب کرد و باعث نشر مذهب اهل بیت(ع) در سراسر ایران گردید. شاگردان و آثار قلمی علامه بسیار زیاد و گسترده می‏باشند. فرزند نابغه‏اش معروف به فخرُالمُحققین، قطب الدین رازی، علی بن احمد حلی و ابن مُعَیَّه از جمله شاگردان و مُنتهی المطلب فی تحقیقِ المَذهب و تَبصِرَةُ المُتعلّمین در فقه، نهایة الوصول الی عِلم الاصول در اصول، نهایَةُ المَرام در کلام، جامِعُ الاخبار در حدیث، کَشفُ المَقال فی مَعرفةِ الرِّجال در رجال، القول الوَجیز فی تفسیر الکتابِ العزیز در تفسیر و شرح حکمة الاشراق در فلسفه و عرفان و ده‏ها اثر دیگر از زمره‏ی آثار این عالم خستگی‏ناپذیر می‏باشند. سرانجام علامه حلی در 78 سالگی وفات یافت و در حرم مطهر امام علی(ع) مدفون گشت.

* 25 نوامبر در گذر تاریخ

* تخلیه و خروج نیروهای استعماری انگلستان از سرزمین امریکا (1783م)

* تولد «لوپه وگا» ادیب و نویسنده شهیر اسپانیایی (1562م)

* تولد «سر ویلیام هِرْشل» منجم آلمانی و کاشف سیاره اورانوس (1738م) (ر.ک: 25 اوت)

* به آب انداختن اولین کشتی بخار توسط «رابرت فولْتون» امریکایی در پاریس (1803م)

* کودتای ژنرال «موبوتو سه سه سکو» در کشور افریقایی کنگو (1965م)

* روز ملّی و استقلال «سورینام» از استعمار هلند (1975م)

* درگذشت واسیلی الکسیف ، اسطوره وزنه برداری (2011م)