30 آبان -17 محرم -21 نوامبر

* 30 آبان دفاع مقدس

* شهادت شهید غلامحسین لطفی (1363ش)
اشاره:
شهید غلامحسین لطفی در شانزدهمین روز از اولین ماه بهار سال ۱۳۳۸ش در شهر تهران، در خانواده‌ای متدین و مذهبی پا به عرصه هستی نهاد. دوران کودکی را در جوار آغوش امن خانواده سپری کرد و با فرارسیدن هفتمین بهار زندگی، جهت آموختن علم و دانش راهی دبستان شد و تحصیلات خود را تا اخذ مدرک سیکل ادامه داد. با اوج‌‏گیری مبارزات انقلابی مردم بر علیه رژیم پهلوی، در صف مبارزان روح ‌‏الله (ره) قرار گرفت و با پخش اعلامیه و شعارنویسی و حضور فعال در راهپیمائی‌ها در براندازی نظام شاهنشاهی کوشید. غلامحسین سپس به خدمت سربازی رفت و بنا به امر امام خمینی (ره) مبنی بر فرار سربازان از پادگان‌ها، او نیز سر تسلیم در مقابل این فرمان فرود آورد و از پادگان نیروی هوائی همدان فرار کرد و به جمع مردم مبارز پیوست. غلامحسین پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی در آبان‌‏ماه سال ۱۳۵۸ش ازدواج کرد. وی با آغاز جنگ تحمیلی رژیم بعثی عراق علیه نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران، جهت دفاع از مرز و بوم میهن، از طریق سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به گیلانغرب اعزام شد. غلامحسین در گرماگرم تجاوزات دشمن، لحظه‌ای میدان نبرد را ترک نگفت و با حضور فعالانه خود در عملیات‌های متعددی از جمله والفجر مقدماتی، والفجر ۱ و مسلم بن عقیل شرکت کرد. لطفی در خط پدافندی شیاکوه در سال ۱۳۶۰ش از ناحیه پا دچار مجروحیت شد و مدتی نیز در بیمارستان امام خمینی (ره) بستری گردید. سرانجام، در تاریخ سی‌‏ام آبان‌‏ماه سال ۱۳۶۳ هجری شمسی (مصادف با شب ۲۸ صفر) در میدان مین خط پدافندی گردان کمیل در ارتفاعات شاخ‌‏ شمیران عراق بر اثر انفجار مین به درجه رفیع شهادت نائل گردید. مزار این شهید گران‌‏قدر در بهشت ‌زهرا (س)، قطعه ۲۷، ردیف ۸۷، شماره ۱ قرار دارد. از شهید غلامحسین لطفی، دو فرزند به یادگار مانده است.

* 30 آبان در گذر تاریخ

* تصویب لایحه واگذاری امتیاز نفت شمال به شرکت آمریکایی»استاندارد اویل»(1300 ش)
اشاره:
دولت، درزمان صدارت احمد قوام‏السلطنه لایحه‏ای تنظیم کرد که بر اساس آن، امتیاز استفاده از نفت شمال ایران به شرکت معروف آمریکایی با نام «استاندارد اویل» واگذار می‏شد. بر اساس توافق بین دولت و مجلس، این لایحه به طور محرمانه به تصویب رسید تا شوروی و انگلیس در آن مداخله نکنند. علت واگذاری امتیاز نفت شمال گذشته از منافع مالی، برای ایجاد توازن در سیاست خارجی بود و دولت ایران میل داشت کشور سومی نیز در ایران دست به فعالیت های اقتصادی بزند. دو روز پس از تصویب این لایحه، سر و صدای دولت شوروی بلند شد و طی یادداشت‏هایی به وزرات خارجه ایران، اعتراض شدیداللَّحن خود را که در حقیقت، حکم اولتیماتوم داشت، تسلیم کرد. متعاقب اعتراض دولت شوروی، دولت انگلستان نیز یادداشتی تسلیم دولت ایران نموده و به این امر اعتراض کرد. شوروی ضمن اعتراض خود، خواهان اجرای معاهده سابق نفت خود با ایران شد ولی از آنجا که این امر، خلاف قانون اساسی صورت گرفته بود، نمایندگان مجلس شورای ملی در برابر اعتراض شوروی و انگلیس ایستادند و به اولتیماتوم آنها توجهی نکردند.
* مرگ «عبدالحسین فرمانفرما» سیاستمدار دوران قاجار و پهلوی (1318 ش)
اشاره:
عبدالحسین فرمانفرما ملقب به نصرت‏الدوله، سالار لشکر و فرمانفرما، برادرزاده محمدشاه قاجار و پسرعموی ناصرالدین در حدود سال 1232ش (1273ق) در تهران به دنیا آمد و پس از پایان دروس دارالفنون به خدمت نظام درآمد. وی در مقام نظامی ترقی نمود به طوری که در سفر ناصرالدین شاه به اروپا، ریاست گارد حفاظت از شاه را بر عهده گرفت و پس از بازگشت از اروپا، با لقب فرمانفرما، به حکمرانی کرمان و بلوچستان منصوب شد. فرمانفرما از آن پس‏بارها در مقام‏های گوناگون جابجا شد تا اینکه در دولتی کوتاه، صدارت یافت، ولی پس از کودتای اسفند 1299، در زمره رجالی بود که به بند و زنجیر گرفتار آمد و در تمام دوران حکومت سه ماهه سیدضیاءالدین طباطبایی، در زندان به سر برد. پس از کنار رفتن سیدضیاء و آزادی فرمانفرما، کاری به وی واگذار نشد و فقط در مراسم و جشن‏های دربار شرکت می‏کرد. فرمانفرما، علی رغم نزدیکی زیادی که به رضاخان داشت، در زمان حکومت او، دارای پست دولتی نگردید و به عنوان رجل سیاسی که چهل سال در این عرصه فعالیت داشت، مطرح بود. فرمانفرما جمعاً ده بار استاندار و حاکم ولایت‏های گوناگون، نه بار وزیر و دو بار رییس دولت شد. وی مردی پرکار و مستبد بود، درکارها، بیشتر حیله را به کار می‏بست و در هنگام ضرورت، چاپلوسی می‏نمود. در سیاست خارجی معتقد به همکاری با انگلیس‏ها بود و مطامع آنان را دنبال می‏کرد. زندگانی فرمانفرمای شبیه یک وزارتخانه کوچک بود. به علت املاک وسیعی که در تهران و شهرستان‏ها تدارک دیده بود، مباشرینی از طرف وی، آنها را اداره می‏کردند و او در سال‏های آخر عمر، به این کارها مشغول بود. او برای نگاه داشتن ثروت هنگفت خود، با توجه به تغییرات زمان، منعطف می‏شد چنانکه پس از تغییر رژیم استبداد به مشروطه و بعد از تزلزل قاجار و استقرار پهلوی، به این خوی انعطاف‏پذیر، متوسل می‏گردید. فرمانفرما سرانجام در سی‏ام آبان 1318 ش در 86 سالگی در گذشت و در شهر ری مدفون گردید.

* وفات آیت ‏الله تبریزی؛ از مراجع تقلید شیع (1385ش)
اشاره:
آیت‏الله میرزاجواد تبریزی در سال ۱۳۰۵ش در شهر تبریز در میان خانواده‌ای مذهبی چشم به جهان گشود. تحصیلات علوم جدید را تا پایان سال دوم دبیرستان در‌‌ همان شهر به پایان رساند تا این‏که عشق و علاقه فراوان به مکتب اهل بیت علیهم‏السلام و روحانیت شیعه، او را به سوی تحصیل در حوزه کشاند. این‏گونه بود که پس از گذراندن تحصیلات جدید، با شوق فراوان، در سن هجده سالگی تحصیل علوم دینی را آغاز کرد و طی چهار سال، مقدمات و مقداری از دروس سطح را در شهر تبریز به پایان رساند. آیت‏الله تبریزی برای ادامه تحصیل، شهر و دیار خویش را در سال ۱۳۲۷ش به قصد ورود به حوزه علمیه قم ترک گفت. وی در قم دوره سطح را به پایان برد و در اوج شکوفایی علمی و فقهی، وارد درس خارج استادان گران‏مایه‌ای چون مرحوم آیت‏الله العظمی سیدمحمدحجت و مرحوم آیت‏الله العظمی بروجردی شد. در طول این مدت، شاگردی نزد آیت‏الله زنوزی تبریزی و آیت‏الله العظمی بروجردی، از او در فقه و اصول، چنان طلبه ممتازی ساخته بود که مرحوم بروجردی، او را به‏عنوان مسئول امتحان‏گیری از طلاب حوزه انتخاب کرده بود. علاقه فراوان به ادامه تحصیل آن هم در کنار مرقد پاک امیرمؤمنان علی علیه‏السلام، آیت‏الله تبریزی را بر آن داشت تا به نجف اشرف برود. ماجرای این سفر مقدس شنیدنی است: آن مرحوم روزی در محضر علما و بعضی از مراجع وقت آن زمان در قم نشسته بود که بحثی علمی پیش می‌آید و تنها ایشان به‏خوبی از عهده پاسخ برمی‏آید. همین امر موجب شگفتی حاضران می‌شود. اتفاقاً در آن جمع، شخص تاجری که فردی دین‏دار و علاقه‌مند به روحانیت بوده، حضور داشته است. پس از جلسه، از آیت‏الله تبریزی می‌خواهد که قدری صبر کند و سپس از ایشان می‌خواهد اگر خواسته‌ای دارد، بفرماید. آن مرحوم نیز می‌گوید: «من خیلی علاقه دارم برای ادامه درس و بحث به نجف بروم، ولی به‏دلیل نبود امکانات نمی‌توانم.» آن شخص تاجر، مخارج سفر را فراهم می‌کند و آیت‏الله تبریزی پس از پنج سال حضور در حوزه قم، در سال ۱۳۳۲ش به نجف اشرف می‌رود. آیت‏الله میرزاجواد تبریزی را باید از شاگردان برجسته مرحوم آیت‏الله خویی دانست؛ چه آن‏که همواره مورد عنایت خاص وی و طرف مشورت آن مرد بزرگ بود. آیت‏الله خویی، آینده این شاگرد ممتاز را بسیار درخشان توصیف می‌کرد و می‌گفت: «میرزاجواد، فاضل و مجتهد مطلق است.» آیت‏الله تبریزی پس از گذشت ۲۳ سال حضور در حوزه مقدس نجف اشرف و تحقیق و تدریس و تبلیغ معارف اهل بیت علیهم‏السلام، سرانجام در سال ۱۳۵۵ش هنگام بازگشت از مرقد سیدالشهداء علیه‏السلام از سوی رژیم بعث عراق، دستگیر و به ایران فرستاده شد. معظم‏له پس از ورود به میهن نیز دوباره در حوزه علمیه قم، فعالیت‌های علمی خود را از سر گرفت. آیت‏الله تبریزی در طول سال‌ها تدریس، هزاران طلبه فاضل را به جامعه اسلامی تحویل داد و حوزه درس وی، جزو شلوغ‌ترین حوزه‌های درسی به‏شمار می‌آمد. پس از درگذشت محمدعلی اراکی، وی یکی از هفت مرجع تقلیدی بود که از سوی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم معرفی شد. آیت‏الله میرزاجواد تبریزی در ۳۰ آبان ۱۳۸۵ش برابر با بیست و هفتم شوال‏المکرم سال ۱۴۲۷ هجری قمری در شهر قم درگذشت و در حرم فاطمه معصومه دفن شد. تألیفات آیت‏الله تبریزی عبارت‏اند از: «ارشاد الطالب»؛ «اسس القضاء والشهادات»؛ «طبقات الرجال»؛ «تکمله منهاج الصالحین و تعلیقه بر آن»؛ «رساله توضیح المسائل»؛ «مسائل منتخبه»؛ «مناسک حج»؛ «حاشیه عروةالوثقی»؛ «حاشیه بر وسیله مرحوم اصفهانی»؛ «حدود و قصاص»؛ «فی علم الاصول»؛ «فی علم الفقه»؛ «شرح کفایةالاصول»؛ «صراط النجاة در ۶ جلد»؛ «قصاص»؛ «التهذیب در احکام حج»؛ «الأنوار الالهیة فی المسائل العقائدی»؛ «رساله احکام بانوان»؛ «رساله احکام نوجوانان و جوانان» و «استفتائات جدید»

* دو کارخانه سیمان از شوروی خریداری شد(1352ش)

* 17 محرم در گذر تاریخ

* پیروزی سپاهیان نادرشاه در جنگ با عثمانی (1148 ق)
اشاره:
نادر شاه افشار، عثمانی‏ها را در قفقاز و داغستان به سختی شکست داد و دولت عثمانی ناچار شد، صلح را بپذیرد. به این ترتیب در سال 1148 ق، صلح بین ایران و عثمانی جاری شد و ایروان و ولایات غربی و شمال غربی به ایران باز گردانده شد.
* درگذشت ادیب و عارف نامی «عبدالرحمن جامی» خاتم شعرای بزرگ ایران (898 ق)
اشاره:
عبدالرحمن بن احمد بن محمد جامی، صوفی، ادیب نحوی و شاعر ماهر در سال 817 قمری در شهر جام خراسان به دنیا آمد. وی در فنون طریقت، از مریدان نقشبندیه بود و ارتباط فراوانی با پیر طریقت داشت. جامی را شیعه دانسته‏اند و اشعار پرشوری را در مناقب اهل بیت(ع) از او نقل می‏نمایند. ولی گویا وی مذهب خود را پنهان می‏ساخته و تقیّه می‏کرده است. اَشِعَّةُ اللَّمَعات، بهارستان، چهل حدیث، دیوان اشعار، سلامان و آبسال از جمله تصنیفات وی می‏باشند. غزلیات جامی بسیار شیرین و گاهی تلفیقی از عربی و فارسی هستند. وی را خاتم شعرای بزرگ پارسی گوی خوانده‏اند. در اشعار جامی، افکار صوفیانه، داستان‏ها، حکمت، اندرز، تصورات خیالی و غنایى، به وفور دیده می‏شود. او در مثنوی‏های خود، روش نظامی را تقلید می‏کرد و در غزل از سعدی و حافظ پیروی می‏نمود. با این حال، نباید جامی را از ابتکار مضامین تازه و قدرت بیان و لطف معانی در اشعارش بی‏بهره دانست. جامی با آن که کمتر به مرتبه و جایگاه استادانِ بزرگ پیش از خود می‏رسد، ولی از آن جهت که خاتم شعرای بزرگ پارسی زبان است، دارای اهمیت و مقام خاصی است. جامی در سال 898 ق در 81 سالگی در هرات چشم از جهان فرو بست.

* 21 نوامبر در گذر تاریخ

* استقلال اول «لوکزامبورگ» پس از انحلال کنفدراسیون آلمان (1866م)

* انتشار اولین جدول کلمات متقاطع در امریکا (1913م)

* تشکیل حزب فالانژ لبنان توسط «پیر جُمیِّل» سیاست‏مدار لبنانی (1936م)

* انتخابِ «پتروس غالی» به عنوان ششمین دبیرکل سازمان ملل متحد (1991م)

* امضای قرارداد «دِیتون» و صلح بوسنی هرزگوین با صرب‏‌ها (1995م)

* روز جهانی تلویزیون