یکی از موضوعاتی که همیشه ذهن بسیاری از دانشمندان در حوزه جانورشناسی را به خود مشغول کرده، توانایی بازیابی عضو از دست رفته در برخی انواع گونه‌های جانوران است.
خوشبختانه سه پژوهش مختلفی که بتازگی منتشر شده به یافته های جالبی در این خصوص دست یافته است. برخی از گونه های نوعی کرم با نام «کرم پهن» (flatworm) می تواند پس از قطعه قطعه شدن، عضو از دست رفته خود را بازیابد. جالب اینجاست که برخی از این گونه ها می توانند در صورت قطع شدن سر، به یک سر جدید و کامل دست یابند، اما برخی دیگر از گونه ها فاقد این توانایی هستند. این پژوهشگران موفق شدند با فعال کردن یک ژن، توانایی بازیابی سر را در گونه هایی که فاقد این توانایی بودند، ایجاد کنند.

پژوهش های پیشین در این خصوص نشان داده بود در صورت جداشدن سر در گونه های دارای توانایی بازیابی سر، سیگنالی به سلول های بنیادین بدن کرم ارسال می شود و به این ترتیب یک سر جدید برای جانور ایجاد می شود. سلول های بنیادین توانایی تبدیل شدن به هر نوع سلول و در نهایت هر اندامی در بدن را دارند. پژوهش های اخیر نشان داد این ژن عامل بازیابی سر در گونه هایی که توان بازیابی سر را ندارند فعال نیست. دانشمندان توانستند با دستکاری این ژن، توانایی بازیابی سر را در این موجودات ایجاد کنند.

البته توانایی بازیابی اندام از دست رفته به شکل ضعیف تری در برخی گونه های دیگر نیز وجود دارد. برای نمونه برخی ماهی ها و نیز گونه هایی از سمندر می توانند اندامی را که از دست داده اند بازیابند. با این که مطالعه اخیر تنها به گونه هایی از کرم های پهن محدود بود، اما می تواند دریچه ای نو به روی سازوکار تکاملی جانداران بگشاید. همچنین شاید بتوان امیدوار بود در آینده انسان نیز به قابلیت شگفت انگیز بازیابی اندام از دست رفته دست یابد. قابلیت خود ترمیمی در صورت عملی شدن یکی از بزرگ ترین آرزوهای بشر خواهد بود که تحقق پیدا می کند. در حال حاضر تلاش برای استفاده از سلول های بنیادی به منظور درمان آرتروز و ترمیم ماهیچه های آسیب دیده قلب تقریبا تجاری شده و در خیلی از مراکز درمانی پیشرفته به بیماران ثروتمند توصیه می شود.

livescience / مترجم: صالح سپهری فر