17 تير در گذر تاريخ
* انعقاد پيمان «سعد آباد» در تهران (1316 ش)
اشاره:
ايران، قبل از جنگ جهاني دوم، تحت نفوذ سياست استعماري انگليس بود و قدرت متمركز رضاخان، اداره مملكت را با استبداد تمام برعهده داشت. با روي كار آمدن آتاتورك در تركيه، با تحريك انگلستان و براي اين كه شوروي در حلقه محاصره قرار داشته باشد، در هفدهم تيرماه 1316 ش برابر با هشتم ژوئيه 1937 م، پيمان دوستي و عدم تجاوز بين ايران، تركيه، افغانستان و عراق در كاخ سعدآباد تهران به امضاء رسيد. به موجب اين پيمان، اين دولتها متعهد شدند كه سياست خارجي هماهنگي داشته باشند و در مقابله با خطر كمونيسم كه هر يك از دولتهاي آنان را تهديد كند، همديگر را مورد حمايت قرار دهند. همچنين دولتهاي عضو ضمن اين كه نبايد در امور داخلي هم دخالت كنند، بايد در كليه اختلافات بين المللي كه با منافع آنان مربوط است، مشورت نمايند و عليه هم، عمليات تجاوزكارانه نداشته باشند. اما درعمل، اين پيمان، توخالي و پوچ بود و ايران خود همكاري وسيعي با آلمان كه شريك شوروي بود، داشت و كارشناسان آلماني در مؤسسات بسياري در ايران خدمت ميكردند.
* درگذشت استاد خوشنويس
«احمد نجفي زنجاني » (1361 ش)
اشاره:
استاد احمد نجفي زنجاني مشهور به معصومييامعصومي خوشنويس در سال 1287 ش در نجف اشرف به دنيا آمد. از آنجا كه وي به آموختن فنون خط علاقه داشت، ضمن تحصيل، به فراگيري اين هنر پرداخت و در 25 سالگي در زمره خوشنويسان عصر درآمد و به كتيبهنويسي روي آوردكتيبههاي درب طلاي بارگاه امام علي(ع)، كتابخانه حضرت امير(ع)، درب نقره حرم سامرا، ضريح آرامگاه مسلم بن عقيل در كوفه، ضريح حضرت عبدالعظيم(ع) در شهر ري، ضريح حضرت رقيه(س) در شام، ضريح امام رضا(ع) و كتيبههاي مسجد اعظم و مسجد آيينه و موزه قم و دهها اثر ارزشمند در داخل و خارج از كشور به دست توانا و هنرمند اين استاد گرانقدر نگاشته شده است. علاوه بر اين، به دستور وزارت فرهنگ، عموم اصلاحات كتيبههاي تاريخي در سراسر كشور و شجرهنامههاي انساب سادات و استنساخ كتب قيمتي و تكميل قرآنهاي خطي و گرانبها توسط وي انجام گرفت. استاد معصومي از خوشنويساني است كه در نوشتن انواع خط از قبيل نسخ، ثلث، رقاع، كوفي، نستعليق، شكسته، طغرا و... مهارت داشت. وي در انجمن خوشنويسان ايران به سمت استادي در امر تعليم خط ثلث مشغول و تا پايان عمر در اين خدمت بود. قرآن، مفاتيح الجنان،
مناسك حج، رسم المشق و غيره از جمله كتابتهاي اوست. اين خوشنويس برجسته به هنگام فوت 74 سال داشت.
* درگذشت «محمد علي ناصح» اديب و شاعر معاصر (1365 ش)
اشاره:
محمدعلي ناصح، متخلص به ناصح در سال 1278 در تهران به دنيا آمد و علاوه بر فراگيري علوم جديد به آموختن علوم قديمه نيز پرداخت. ناصح از سال 1297 كه انجمن ادبي ايران به همت وحيد دستگردي در تهران تأسيس شد از اعضاي آن بود. او بعدها رياست اين انجمن را تا پايان عمر به عهده گرفت. شرح بوستان سعدي، شرح حال خاقاني شرواني و نيز ديوان اشعار، از او به جاي مانده است. محمدعلي ناصح به هنگام فوت، 87 سال داشت.
* درگذشت فقيه جليل و محقق فرزانه آيتالله «سيّدمحمدحسين حسيني تهراني» (1374 ش)
اشاره:
آيتالله سيّدمحمدحسين حسيني تهراني در سال 1305ش (1345 ق) در تهران در بيت علم و فضل ديده به جهان گشود. وي در نوجواني وارد حوزه علميه قم شد و از محضر علماي بزرگي چون آيات عظام سيّد حسين بروجردي، سيّد محمد محقق داماد و علامه طباطبائي بهره برد.
سيّد محمد حسين سپس در 25 سالگي به نجف رفت و از استاداني نظير حضرات آيات: سيّد ابوالقاسم خوئي و سيّد محمود شاهرودي بهرهها برد. وي پس از هفت سال و طي مدارج عالي علمي به تهران بازگشت و به اشاعه
مكتب تشيع و ابلاغ رسالت ديني همت گماشت. آيت الله حسيني تهراني پس از پيروزي انقلاب اسلامي به مشهد عزيمت كرد و به تدريس و تربيت شاگردان و راهنمايي مؤمنين پرداخت. از اين عالم بزرگوار بيش از 40 عنوان كتاب در 75 جلد برجاي مانده است كه از مطالعه آنها، تبحّر فراوان مؤلف در علوم مختلف اسلامي همچون: كلام، فقه، اصول، تفسير، حديث، تاريخ، تراجم، حكمت، فلسفه، سياست، ادبيات، طب، عرفان و اخلاق نمودار است. از جمله آثار اين عالم بزرگوار عبارتند از: امامشناسي در 18 جلد، معادشناسي در 10 جلد، مهر تابان، روح مجرد و نيز نور ملكوت قرآن در 4 جلد. اين عالم فرزانه سرانجام در 17 تير 1374 ش برابر با 9 صفر 1416 ق در 69 سالگي دار فاني را وداع گفت و پس از تشييعي با شكوه در صحن مطهر حضرت امام رضا(ع) مدفون گرديد.
* رحلت حكيم و فيلسوف گرانقدر، آيتالله «محمد اسماعيل صائني زنجاني» (1377ش)
اشاره:
آيتالله حاج شيخ محمد اسماعيل صائني زنجاني، در سال 1311ش (1351ق) در بيت علم و تقوا و فضيلت در زنجان زاده شد و پس از طي مقدمات و سطوح حوزوي، در هجده سالگي عازم حوزه علميه قم گرديد. ايشان در قم از محضر پر فيض حضرات آيات: سيّد حسين بروجردي، سيّد محمد محقق داماد و حضرت امام خميني(ره) بهره برد و همزمان، از علامه سيّد محمد حسين طباطبائي، دوره كامل اسفار، اصول فلسفه و روش رئاليسم را فرا گرفت. آيتالله صائني از آن پس، حلقه درس خود را تشكيل داد و به تدريس فلسفه و سطوح عالي حوزه همت گماشت. وي پس از 14 سال اقامت در قم، در سال 1343ش، به اصرار اهالي متدين زنجان به زادگاه خود بازگشت و تا پايان عمر خويش، به مدت حدود 35 سال به ترويج دين و تعظيم شعائر مذهبي مشغول گرديد. آيتالله صائني زنجاني در اين زمان طولاني موفق شد فقه و اصول، فلسفه، كلام، تفسير قرآن و نهجالبلاغه و مباحث اخلاقي را به شمار زيادي از فضلا و طلاب علوم ديني و نسل جوان آموزش دهد و منشا خدمات فراواني گردد. از اين حكيم گرانقدر آثاري بر جاي مانده كه تقريرات درس فقه و اصول آيتالله محقق داماد از آن جمله است. اين عالم بزرگوار سرانجام پس از عمري خدمت به ساحت دين و ترويج مذهب، در هفدهم تيرماه 1377ش برابر با پانزدهم ربيعالاول 1419ق در شصت و شش سالگي دار فاني را وداع گفت و پس از تشييعي با شكوه، در زنجان به خاك سپرده شد.
* رحلت فيلسوف شهير معاصر آيت الله دكتر «مهدي حائري يزدي» (1378 ش)
اشاره:
آيت الله دكتر شيخ مهدي حائري يزدي درسال 1301ش (1341ق) در بيت علم و تقوا و فضيلت، از صُلب آيت الله العظمي حاج شيخ عبدالكريم حائري يزدي، مؤسس عالي قدر حوزه علميه قم، به دنيا آمد. وي پس از گذراندن مقدمات و سطوح عاليه در اين شهر نزد برادر بزرگوارش، آيت الله مرتضي حائري و آيت الله سيّد محمدرضا گلپايگاني، در محضر پر فيض حضرت امام خميني(ره)، به آموختن متون كلامي و فلسفي و نزد آيات عظام: سيّدمحمد حجت كوه كمرهاي، سيّدمحمدتقي خوانساري و سيّد حسين بروجردي به فراگيري دروس خارج فقه و اصول پرداخت و مباني علمي خويش را استوار ساخت. آيت الله مهدي حائري، در سال 1329 ش، با تصويب آيت الله بروجردي، براي نظارت بر متون درسي ديني و فرهنگ كشور به تهران رفت و همزمان به تحصيل فقه در محضر آيت الله سيّد احمد خوانساري و فلسفه اسلامي نزد حكيم علامه، ميرزا مهدي آشتياني همت گماشت. او در سال 1339 ش، به نمايندگي آيت الله بروجردي، رهسپار آمريكا شد و رسيدگي به امور شيعيان آنجا را برعهده گرفت. اين عالم بزرگوار، در آمريكا به تأليف، تدريس و انجام وظايف ديني و نيز تحصيل فلسفه غرب اشتغال ورزيد و دوره دكتراي خود را در دانشگاه ميشيگان و تورنتو با درجه ممتاز گذرانيد. آيتالله مهدي حائري در سالهاي اقامت در آمريكا ضمن تدريس فقه، فلسفه و ادبيات فارسي در دانشگاههاي آمريكا، در دهها سمينار و كنفرانس علمي و فلسفي شركت جُست و با ايراد سخنرانيهاي متعدد، استواري و عظمت فلسفه و كلام اسلامي را در محافل غرب به همگان نماياند. ايشان در سال 1358 به ايران بازگشت و به كارهاي علمي خود ادامه داد. كاوشهاي عقل نظري، علوم قرآن، متافيزيك و حكمت و حكومت، برخي از آثار اين استاد فرهيخته به شمار ميروند. سرانجام آن فيلسوف بزرگ در 17 تيرماه 1378 برابر با 14 ربيع الاول 1420 ق در 77 سالگي بدرود حيات گفت و در حرم مطهر حضرت معصومه(س) به خاك سپرده شد.
29شعبان در گذر تاريخ
* درگذشت «ابن مُنذر» فقيه و محدث مسلمان(318 ق)
اشاره:
ابن مُنذر فقه و حديث را از دانشمندان برجسته آموخت و پس از آن عازم شهر مكه شد. او ضمن استماع حديث و دانشاندوزي، تا پايان عمر در اين شهر مقدس سُكني گزيد و به تأليف كتب متعدد همت گماشت. الاجماع در فقه و الاشراف در حديث در زمرهي آثار ابن مُنذر ميباشند.