3 تير دردفاع مقدس
* عملّيات كوچك نصر 5 در منطقه جنوب غربي شهرستان سردشت، توسط سپاه (1366ش)
اشاره:
عملّيات نصر 5 در نيمه شب تيرماه سال 1366 ش با رمز مقدس يا زهرا(س)، به منظور پاسخ‏گویي به شرارت‏هاي عراق در خليج فارس، بمباران مناطق كُردنشين عراق، تصرف و تأمين بخشي از ارتفاعاتِ مسلطِ منطقه در جنوب غربي شهرستان سردشت در استان كردستان آغاز شد. طي اين عملّيات، علاوه بر آزادسازي برخي روستاهاي ايران، رزمندگان اسلام بر ارتفاعات منطقه تسلط پيدا كرده، راه نفوذ عناصر ضدانقلاب به داخل مرزهاي ايران اسلامي در آن منطقه مسدود گرديد. در اين عملّيات دشمن شكست خورده به طرف مرزهاي بين‏المللي عقب نشيني كرد و 20 كيلومتر از نوار مرزي تحت كنترل رزمندگان اسلام قرار گرفت.
* شهادت شهید کمال قشمی (1367ش)
اشاره:
شهید کمال قشمی، سال ۱۳۴۴ش در زنجان چشم به جهان هستی گشود. کودکی بیش نبود که گرفتار سوختگی شدید شد و بخش اعظم بدنش سوخت و به‌علت درمان نادرست، از پیوند ناقص پوست رنج می‌برد. کمال از‌‌ همان دوران کودکی شروع به فراگیری کلام‌الله مجید کرد و دوران ابتدایی را در سال ۱۳۴۹ش در مدرسه‌ رازی زنجان آغاز و در سال ۱۳۵۶ش به پایان رساند. در ابتدای تحصیلاتش مبتلا به بیماری سختی شد و تا دم مرگ پیش رفت اما شفا یافت. او در کنار تحصیل، در مغازه خیاطی دایی‌اش کار می‌کرد و علاوه بر پر کردن اوقات فراغت به امرار معاش خانواده نیز کمک می‌کرد. بعد‌ها وقتی پدرش علاقه او را به کار دید، مغازه خیاطی‌ای برای وی و برادرش تهیه کرد تا در آن‌جا مشغول به‌کار شوند. کمال، دوران راهنمایی را در سال ۱۳۵۶ش در مدرسه راهنمایی خاقانی زنجان آغاز کرد و هم‌زمان، با جریان فراگیر انقلاب اسلامی همراه شد. پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی - زمانی که چهارده سال بیش‌تر نداشت - فعالیت‌های انقلابی خود را در کنار تحصیل پی گرفت و سرانجام، به‌خاطر حضور در بسیج و جبهه‌های پیکار حق علیه باطل، پس از پایان دوره‌ راهنمایی، ترک تحصیل کرد. به‌دنبال شروع جنگ تحمیلی رژیم بعثی عراق علیه نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران، داوطلبانه به جبهه رفت اما به‌دلیل سن کم از حضور وی در جبهه ممانعت به‌عمل آمد تا این‌که در شناسنامه‌اش دست برد و سن خود را دو سال بزرگ‌تر کرد و با گذراندن دوره‌های آموزش نظامی، به میادین نبرد اعزام گردید. قشمی اولین‌بار به منطقه سومار اعزام شد و پس از بازگشت، به استخدام رسمی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی زنجان درآمد. سال ۱۳۶۲ش ازدواج نمود و دو ماه بعد، دوباره راهی مناطق جنگی شد. کمال در زمان جنگ تحمیلی حدوداً شش مرتبه مجروح شد. یک نوبت از ناحیه پا به‌شدت زخمی و در یکی از بیمارستان‌های شیراز بستری شد. چندی بعد نیز به‌علت خون‌ریزی‌های زیاد دچار ضعف اعصاب شد و خود از این مسئله در رنج بود. قشمی طی عملیات خیبر، معاونت گروهان گردان ابوذر و در عملیات کربلای ۵ نیز فرماندهی گردان ولی‌عصر (عج) را به عهده گرفت. سرانجام، درحالی‌که فرماندهی گردان امام حسین (ع) را بر عهده داشت، در تاریخ سوم تیرماه سال ۱۳۶۷ هجری شمسی در سن بیست و سه سالگی در منطقه‌ ماووت به‌شدت مجروح شد و به‌هنگام انتقال به بیمارستان، بر اثر خون‌ریزی زیاد به شهادت رسید. مزار پاکش در گلزار شهدای زنجان قرار دارد. از شهید کمال قشمی، یک فرزند به یادگار ماند.

3 تير درگذر تاريخ
* قتل «ميرزا جهانگيرخان شيرازی» مدير روزنامه صور اسرافيل به دستور محمدعلي شاه (1287 ش)
اشاره:
ميرزا جهانگير خان شيرازي در سال 1355ش (1292ق) در شيراز به دنيا آمد. در 18 سالگي در مدرسه دارالفنون در تهران به تحصيل علوم و فنون جديد پرداخت و يكي از دانشمندان زمان گرديد. در اين هنگام بود كه نهضت آزادي‏خواهي آغاز شد. او با حضور در جلسات و مجامع مخفي اين نهضت، با بزرگان سياسي ايران آشنا گشت و خود يكي از اركان عمده آزادي‏طلبان به شمار رفت. وي در اوايل سلطنت محمدعلي شاه قاجار، روزنامه صور اسرافيل را راه‏اندازي كرد و از مشروطه دفاع نمود. جهانگير خان سرانجام پس از اشغال مجلس توسط قواي روس، به دستور محمدعلي شاه دستگير و به باغشاه منتقل شد. در باغشاه او را به همراه ملك‏المتكلمين در سوم تيرماه 1287ش در 33 سالگي به طرزي فجيع به قتل رساندند.
* قتل «ملك‏ المتكلمين» خطيب و روشنفكر مشروطه‏خواه توسط عوامل محمد علي شاه (1287 ش)
اشاره:
حاج ميرزا نصرالله مَلِكُ المُتِكَلِّمين در حدود سال 1240 ش (1277 ق) در اصفهان به دنيا آمد. در 22 سالگي به مكه رفت و در بازگشت، به هندوستان عزيمت نمود. در هندوستان كتابي به نام «مِنَ الخَلقِ اِلي الحَق» براي بيدار ساختن مسلمانان تصنيف كرد. پس از انتشار اين كتاب، انگليسي‏ها او را از هندوستان اخراج نمودند. از آن پس به ايران آمد و در بوشهر با سيّدجمال الدين اسدآبادي ملاقات نمود. ملك المتكلمين از آن پس به اصفهان و تهران رفت و در جريان نهضت مشروطه با خطابه‏ها و سخنراني‏هاي خود به آگاهي بخشي مردم پرداخت. ملك‏المتكلمين كه از خطبا و وعاظ مشهور دوره انقلاب مشروطيت به شمار مي‏رود، پس از آنكه مجلس شوراي ملّي، به فرمان محمدعلي شاه قاجار به توپ بسته شد، دستگير و به دستور شاه، در سوم تيرماه 1287ش در 47 سالگي به قتل رسيد.
* پايان مرحله اول مشروطيت و آغاز استبداد صغير در دوران مشروطه (1287 ش)
اشاره:
با به توپ بستن مجلس شوراي ملّي و اعلام حكومت نظامي توسط محمدعلي شاه قاجار، مرحله اول مشروطيت كه از سيزده مهر 1285ش همزمان با گشايش اولين دوره مجلس شوراي ملّي آغاز شده بود، پايان يافت. با آغاز استبداد جديد كه به دليل عمر كوتاه آن، استبداد صغير ناميده مي‏شود، بسياري از روشنفكرانِ غرب‏گرا، صحنه مبارازت را رها نموده و يكبار ديگر جنبش مردم ايران با الهام گرفتن از روح مذهب و رهبري روحانيت، در اندك مدتي به اوج خود رسيد. در اين حال، مردم، در تهران و شهرستان‏ها، دست به دفاع مسلحانه زده و در نهايت توانستند با محاصره پايتخت، آن را به تصرف خويش درآورند. انگيزه و محرك اصلي مردم در اين قيام، دستورالعمل‏هایي بود كه از طرف علماي بزرگ، به ويژه از نجف اشرف به دست مردم مي‏رسيد. اين بيانيه‏ها و روشنگري‏ها بود كه بر مبناي وظيفه شرعي، مردم را در سراسر ايران، به مقاومت در برابر استبداد برانگيخت و علي‏رغم حكومت نظامي، به دفاع مسلحانه واداشت تا اين‏كه سرانجام، استبداد براي بار دوم سقوط كرد. در اين ميان، با برافراشته شدن دو پرچم روس و انگليس بر سر در عمارت سفارت روسيه كه شاهِ فراري مستبد را پناه داده بود، براي چندمين بار ماهيت سياست‏هاي هماهنگ و مداخله‏جويانه روس و انگليس روشن گرديد. دوران استبداد صغير، يك سال و 22 روز به طول انجاميد و سرانجام با خلع محمدعلي شاه و آغاز انتخابات دوره دوم مجلس شوراي ملّي پايان يافت.
* درگذشت دانشمند و نويسنده معاصر، استاد «سيّد مصلح الدين مهدوي اصفهاني» (1374 ش)
اشاره:
استاد سيّد مصلح الدين موسوي مهدوي اصفهاني در سال 1295 ش (1334 ق) در بيت علم و فضيلت در اصفهان‏زاده شد و در كودكي و نوجواني هم زمان با فراگيري علوم قديم، به تحصيل علوم جديد روي آورد. سيّد مصلح الدين، در اصفهان از محضر حضرات آيات ميرزا محمدعلي حبيب آبادي، استاد سيّد محمدكاظم عصار بهره‏ها برد و پس از اخذ ليسانس، به اصفهان بازگشت. وي در اصفهان به تدريس، تحقيق و تأليف روي آورد و در رشته‏هاي تاريخ، جغرافيا، حديث، تراجم و ادبيات اشتغال ورزيد. استاد مهدوي بر اثر تلاش وافر در علوم حديث از آيات عظام سيّد شهاب الدين مرعشي نجفي، محمدعلي اراكي، شيخ آقا بزرگ تهراني، سيّد مصطفي صفائي خوانساري و ديگران اجازه روايت اخبار و احاديث اهل بيت (ع) را اخذ كرد. وي بيش از پنجاه سال از عمر خود را در كار تأليف و تحقيق و احياي عالمان دين و شرح خدماتِ مفاخر روحانيت شيعه گذرانيد و از اين رهگذر، كتاب‏هاي بسياري را به عالَم علم و دانش ارزاني داشت كه اين آثار نشانگر ژرفاي تحقيق و تتبع و دقت در نقل و عشق او به اهل بيت (ع) عصمت و طهارت و علاقه‏اش به روحانيت شيعه است. زندگي‏نامه علامه مجلسي در دو جلد، بيان المفاخر در دو جلد، دانشمندان و بزرگان اصفهان، تعليمات ديني براي دبيرستان در پنج جلد و ده‏ها اثر ديگر از جمله آثار اين محقق فرزانه است. سرانجام آن مرد بزرگ پس از يك دوره بيماري در شب چهارم تير ماه 1374ش برابر با 26 محرم 1416ق در 79 سالگي دار فاني را وداع گفت و در تخت فولاد اصفهان به خاك سپرده شد.
* تحصن مشروطه ‏طلبان به رهبري «شيخ فضل‏الله نوري» در حرم عبدالعظيم (1286ش)
اشاره:
پس از پيروزي نهضت مشروطه و روشن شدن خطر انحراف آن، اقدامات شيخ فضل‏الله نوري به عنوان يكي از عالمان بزرگ زمان، عليه مشروطه غيرمشروعه از اوايل سال 1286 ش آغاز شد. وي در روز سوم تير همان سال در رأس عده‏اي از روحانيون و طلاب و اصناف كه بالغ بر پانصد نفر مي‏شدند در اعتراض به انحراف اين نهضت به جريان غيرديني، در حرم حضرت عبدالعظيم در شهر ري متحصن شدند. وعاظ حاضر در آن تحصُّن، همه روزه ضمن ايراد سخنراني، حكومت مشروطه را خلاف شرع دانسته و تقاضاي جدّي از شاه به عمل آورده كه بايد مشروطه، مشروعه شود. در همان ايام شيخ فضل‏الله نوري به تمام علماي ايران تلگراف زد و ضمن برشمردن اعمال ضداسلامي كه در قالب مشروطيت انجام مي‏گرفت، از همه علما خواست عليه اين جريان انحرافي به پا خيزند. شيخ فضل الله نوري مي‏گفت: «انقلاب مشروطه از اصول اوليه خود منحرف شده و عناصر مخالف اسلام در زير لباس مشروطه‏خواهي، قصد دارند، تيشه به ريشه اسلام بزنند.» اين تحصن يكي از بهانه‏هاي مهم فاتحان تهران براي اعدام شيخ فضل‏الله نوري در 11 مرداد سال 1288ش برابر با 13 رجب 1327ق گرديد.
* برقراري حكومت نظامي در تهران
به دنبال به توپ بستن مجلس
(1287 ش)
اشاره:
يك روز پس از به توپ بستن مجلس، محمدعلي شاه قاجار براي ايجاد رُعب در ميان مردم و تعطيلي اجتماعات و انجمن‏هاي ملّي، حكومت نظامي را در تهران اعلام كرد. بر اساس اين فرمان، لياخوف روسي فرمانده نيروهاي قزاق مأمور شد تا با استفاده از نيروهاي گارد قزّاق، افراد مسلح را در شهر بازداشت كنند. طي اين فرمان، تجمع مردم در شهر ممنوع گرديد و به مأموران دستور داده شد تا با شليك گلوله مانع از اجتماع افراد شوند. همچنين براي جلوگيري از تحصُّن مردم در سفارت خانه‏ها يا حرم حضرت عبدالعظيم در ري، عفو عمومي اعلان نمودند. هدف از اين كار، فريفتن مشروطه‏خواهانِ متواري بود، چنان كه بدين وسيله، عده بسياري دستگير شدند.
* درگذشت عباس جلالي سوسن آبادي، نگارگر ايراني (1383ش)
* راه آهن ایران به اروپا متصل شد(1350ش)
* هیئت امنای دانشگاه تهران تعیین شدند (1352ش)
اشاره:
هیئت امنای دانشگاه تهران بشرح زیر تعیین شدند: امیرعباس هویدا، دکتر منوچهر اقبال، دکتر هوشنگ نهاوندی، دکتر جمشید آموزگار، مهندس صفی اصفیا، دکتر عبدالمجید مجیدی، دکتر محمد نصیری، دکتر محمد باهری، دکتر عبدالله شیبانی، پروفسور یحیی عدل و دکتر جمشید بهنام
* هنگام برگزاری آزمون کنکور در تهران در مقابل دانشگاه تظاهرات صورت گرفت.(1356ش)
دانشجویان خشم و نفرت خود را نسبت به رژیم درباره قتل دکتر شریعتی اعلام داشتند.
15 شعبان درگذر تاريخ
* تغیير قبله از «مسجد الاقصي» در بيت المقدس به «مسجد الحرام» در مكه به روايتي(2 ق)
اشاره:
تغیير قبله از بيت المقدس به مسجدالحرام در ركوع ركعت دوم نماز ظهر روز سه‏شنبه نيمه‏ي شعبان روي داد. اين واقعه سيزده روز پس از واجب شدن روزه‏ي ماه رمضان بود. ابن هشام مؤلف سيرةالنبي معتقد است كه تغیير قبله در نيمه‏ي ماه رجب، هفده ماه پس از ورود پيامبر به مدينه اتفاق افتاده است.
* ولادت با سعادت منجي عالم بشريت حضرت ولي‏عصر، امام زمان(عج)(255 ق)
اشاره:
معصوم چهاردهم، حجت دوازدهم، ولي الله المنتظر، بقيةالله الاعظم، حضرت امام زمان، مهدي موعود(عج) در نيمه‏ي شعبان سال 255 هجري قمري در سامرا به دنيا آمد. پدرش امام حسن عسگري(ع) و مادر آن حضرت،نرجس خاتون مي‏باشد. آن امام، هم‏نام و هم‏كنيه‏ي پيامبر اسلام(ص) و داراي القاب قائم، منتظر، حجت، مهدي، خلف صالح، صاحب الزمان، بقيةالله و... مي‏باشد. رهبري پيشوايان الهي به منظور هدايت مردم به سر منزل كمالِ مطلوب است و اين امر در صورتي ميسَّر است كه آنها آمادگي بهره‏برداري از اين هدايت الهي را داشته باشند. اگرچنين زمينه‏ي مساعدي در مردم وجود نداشته باشد، حضور پيشوايان آسماني در بين مردم ثمري نخواهد داشت. فشارها و تضیيقاتي كه از جانب خلفاي جور بني‏عباس، به ويژه از زمان امام جواد(ع) به بعد، بر امامان معصوم وارد شد و محدوديت‏هاي فوق‏العاده‏اي كه از طرف دستگاه حاكم برقرار گرديد، فعاليت‏هاي امامان را به حداقل رسانيد. وجود اين وضعيت خاص در زمان امامت حضرت مهدي(عج) و همچنين احتمال به شهادت رساندن آن حضرت در آن شرايط حساس، نشان داد كه زمينه‏ي مساعدي جهت بهره‏مندي از هدايت‏ها و راهبري‏هاي امامان در جامعه وجود ندارد. از اين رو حكمت الهي اقتضاء كرد كه حضرت مهدي(عج) به اذن خداوند متعال غيبت اختيار كند تا موقعي كه آمادگي لازم در جامعه به وجود آيد. او روزي خواهد آمد و زمين را كه از ظلم و جور پر شده است، از عدل و داد پُر خواهد كرد.
* روز جهاني مستضعفان
یکی از بارزترین خصوصیات حضرت مهدی موعود(عج) این است که حکومت عدل جهانی به رهبری آن حضرت و با حضور و همّت و نقش آفرینی «مستضعفان» تشکیل می‏شود. این خصوصیت، همان است که در کلام و پیام امام خمینی رحمه‏الله ، بسیار مورد توجّه بود وا یشان به صورت مکرّر با تعبیراتی از قبیل مستضعفان، محرومان، پابرهنه‏ها و گودنشین‏ها از این قشر مهم، ولی فراموش شده، یاد می‏کردند و بر ضرورت خدمت به آنها تأکید می‏نمودند. از همین روست که روز نیمه شعبان «روز جهانی مستضعفان» نام گرفته است.
* درگذشت «علي بن محمد سَمَري» نائب خاص امام‏زمان و پايان غيبت صُغري (329ق)
اشاره:
ابوالحسن علي بن محمد سَمَري چهارمين و آخرين سفير و نائب خاص حضرت صاحب الزمان(عج) است كه به امر آن حضرت در سال 326 ق به سفارت آن امام برگزيده شد. سَمَري به مدت سه سال نيابت خاص امام عصر را برعهده داشت و چند روز قبل از وفات، نامه‏اي از جانب امام به او رسيد كه وي را آخرين نائب حضرت معرفي نمود. با وفات او، باب وكالت و سفارت و نيابت خاصه مسدود شد و با به انتها رسيدن غيبت صغري، غيبت كبري آغاز گرديد.
* انقراض سلسله‏ي آل ‏بويه توسط «طغرل سلجوقي» مؤسس سلسله ‏ي سلجوقي(447 ق)
بغداد از ساليان قبل توسط اُمراي آل بويه اداره مي‏شد تا اين كه طغرل سلجوقي، نيشابور، گرگان و طبرستان و... را فتح كرد. طغرل، در سال 447 ق بغداد را از مَلِك رحيم ديلمي، آخرين حاكم آل‏بويه گرفت و اين سلسله را برانداخت و خاندان سلجوقي را بنيان نهاد.
* وفات عالم جلیل شیخ عبدالله مامقانی
( 1351ق)
اشاره:
عبدالله مامقانی در تاریخ 15ربیع الأول1290 هـ . ق درنجف اشرف دیده به جهان گشود. در پنج سالگی خواندن و نوشتن قرآن را آموخت و پس از اینکه آثار هوش فراوان در وی نمایان شد پدرش تعلیم وی را به عهده گرفت. سپس نزد سایر اساتید علوم اسلامی را آموخت. در ربیع‌الأول سال 1308
هـ . ق به درس خارج اصول و در محرم سال 1309 هـ .ق به درس فقه پدر حاضر شد و تقریرات آنها را نگاشت و تا زمان فوت پدرش (سال 1323 هـ . ق) این کار ادامه داشت. از سال 1309 هـ . ق به دستور شیخ حسن میرزا تألیف را آغاز کرد و تا پایان عمر بدین کار مشغول بود. دوران سطوح ایشان دو سال و نیم به طول انجامید؛ چون تمامی روزهای سال را به تحصیل اشتغال داشت و تنها روز عاشورا را تعطیل می‌کرد. در سال1322 به مشهد مقدس سفر کرد و در سال1338 به حج مشرف شد که مایه عزت شیعه را فراهم کرد. وی در این سفر به اقامه نماز جماعت بر طبق مذهب شیعه در برابر علمای مذاهب عامه پرداخت و هر شب افراد زیادی به او اقتداء می‌کردند.
24 ژوئن درگذر تاريخ
* آغاز حمله بزرگ «ناپلئون بُناپارت» پادشاه فرانسه به روسيه تزاري (1812م)
* درگذشت «رابرت فولتُن» مبتكر امريكایي و مخترع كشتي ‏بخار (1815م)
* آزادي شهر «كاراكاس» در جريان جنگ ‏های ضداستعمار اسپانيا (1821م)
* اختراع كوره ‏هاي ذوب فلزات توسط «هنري بِسْمِر» صنعت‏گر انگليسي (1843م)
* مرگ ميشل «عفلق» نظريه‏پرداز سياسي عرب و پايه‏گذار حزب بعث (1989م) (ر.ك: 19 ژانويه)