اینجا تبریز است، گذرگاهِ تاریخ پرفراز و نشیب سرزمینی که همواره بلندای کوه‌هایش، آبی‌ آسمانش، طراوت دشتهایش، برکتِ درختانش، گوهرهای خفته در نگاهش و سرانگشتان کیمیاسازِ مردمانش مورد توجه و حتی حسادت بوده است.

 

به گزار ش خبرگزاری فارس از تبریز، تبریز، اینجا تبریز است، گذرگاهِ تاریخ پرفراز و نشیب سرزمینی که همواره بلندای کوه‌هایش، آبی‌ آسمانش، طراوت دشتهایش، برکتِ درختانش، گوهرهای خفته در نگاهش و سرانگشتان کیمیاسازِ مردمانش مورد توجه و حتی حسادت بوده است.

هنوز در کوچه‌های این شهر که راه می‌روی، از چرنداب و امیرخیز و مارالان گرفته تا دامنه‌های عینالی و سرخیِ بی‌پایانِ سرخاب، صدای سم بر زمین کوفتنِ مرکب دلاورانی می‌پیچد که جان را توشه ساختند و در راه آزادی سینه را سپرِ سرب داغ ساختند.

هنوز لابلای حافظه تصاویرِ تبریز، گرمایِ وجودِ شمس، اسلیمی‌های روییده بر خاطره کمال‌الدین بهزاد، قطارِ فشنگِ باقرخان، گل ارکیده خفته در دستان ستارخان، عینکِ گرد ثقة‌الاسلام، هزارتوهای خانه علی موسیو، شیهه اسب سرکش امیرنظام گروسی، گره روسریِ پروین، قلم نی و دوات شهریار، لبخندِ آرامِ آقا مهدی باکری، صدای خنده‌های پیچیده در مدرسه‌های غلامرضا مردانی‌آذر و ده‌ها تصویرِ باشکوه و به یادماندنی دیگر خودنمایی می‌کنند.

این دیار اما از فراز ِتمام قله‌ها به حرمت، و از نشیبِ تمام گودال‌ها به قدرت، عبور کرده و امروز با چهره‌ای که هنوز از اصالتش خبر می‌دهد، به آینده‌ای می‌نگرد که با دستان و دل‌های به هم پیوسته فرزندانش ساخته می‌شود.

اما بهار ...

بهارِ این دیار مانند همیشه‌هایش سرشار از تصاویرِ در ذهن ماندنی و منحصر به‌فرد است، کافی است باد نوروزی بر دشت‌های دامنه سهند و ساوالان بوزد، تا عالمی دگر باره جوان شود.

اینجا همان تبریزی است که سرمه چشم از غبارِ چشمِ مهمان می‌کند و اینک که نرم نرمک می‌رسد بهار، زیباتر، آراسته‌تر و مشتاق‌تر از همیشه، دروازه‌های تاریخی‌اش را به روی مسافرانی گشوده که حضورشان مایه شادی و رضایتشان موجب دلگرمی است.

*در این بهارانه آرام، گشت و گذار در تبریز، شهرِ «اولین‌های» ایران را از دست ندهید

به جز موزه آذربایجان، پارک تاریخی تفریحی ائل‌گلی، مقبرة‌الشعرا، بازار تاریخی، ارگ، مسجد جامع و خانه مشروطه، تبریز ده‌ها بنا و محوطه دیدنی و ارزشمند دیگر نیز دارد و تعطیلات نوروز شاید یکی از بهترین اوقاتی باشد که می‌توانید به سهولت به بازدید آنها بپردازید و با تاریخ کهن تبریز بیش از پیش آشنا شوید.

*عقاب تبریز

شاید ندانید اما تبریز با همین آب و هوای سرد، یک عقاب بسیار مشهورِ کهنسال دارد. عقابی از سنگ، ملات، ستون و تزئینات ویژه که سال‌هاست تقریبا در مرکز شهر قد افراشته و این روزها، نخستین موزه شهر و شهرداری کشور را هم زیر بال و پر خود گفته است.

عمارت تاریخی شهرداری تبریز جایی که به نام عمارت ساعت نیز مشهور است، به شیوه‌ای ساخته شده که در تاریخ معماری جهان به نام شیوه معماری آلمانی مشهور است یعنی با دیوارهای بلند سنگی و بسیار مستحکم، سالن و سرسرای بزرگ و اتاق‌های به هم پیوسته.

این بنا به ‌شکل عقاب با بال‌های گشوده و در حال پرواز ساخته شده ‌است و تا چند سال قبل محل اداری شهرداری تبریز بوده است اما امروزه کاربری فرهنگی پیدا کرده و با توجه به اینکه تبریز دارای نخستین بلدیه یا همان شهرداری کشور در بیش از یکصد سال قبل بوده، بخش زیرزمین آن به موزه شهر تبدیل شده است.

تندیس «ارفع‌الملک جلیلی» شهردار پرتلاش تبریز که در ساخت این بنا کوشش بسیار کرده، نخستین چیزی است که پس از ورود به محوطه عمارت، به شما خوش آمد می‌گوید.

این بنا دارای یک برج به ارتفاع بیش از پنج متر و ساعت چهار صفحه‌ای است که بر روی بخش وسطی بنا، یعنی بر روی سر این عقابِ بال گشوده وجود دارد و هر 15 دقیقه یکبار، گذر زمان را به عابران یادآوری می‌کند.

عمارت ساعت، یکی از نمادهای اصلی شهر تبریز محسوب می‌شود.

*باغِ شعر و نقش

یکی دیگر از داشته‌های ارزشمند تبریز، مقبره‌ای‌ست که در پایین دست دامنه‌های بیلانکوه واقع شده و پیکر دو هنرمند برجسته جهان را در خود جای داده است.

«باغِ دو کمال» سال‌هاست میزبان دو هنرمندی است که یکی شعر را و دیگری نقش و نگار را به کمال رساندند.

تبریز مفتخر است به حضور «کمال‌الدین بهزاد» نقاش و نگارگر بی‌بدیل مکتب هرات که در زمان سلطنت شاه اسماعیل صفوی به تبریز آمد و «کمال‌الدین مسعود خجندی» شاعر برجسته تاجیک که حضور در میان ادبا و هوای شاعرپرور تبریز او را از کیلومترها دورتر به تبریز کشانده و ماندگار کرد.

برای دیدن مقبره این دو هنرمند بزرگ باید از سمت خیابان آبرسانی به طرف بیلانکوه بروید، کمی دورتر از پل روگذر، تابلوی «مقبره دو کمال» شما را به حضور در آرامش دو هنرمندی دعوت می‌کند که با حدود 150 سال فاصله از هم می‌زیسته‌اند اما پس از مرگ هر دو در زیرزمین باغی سرسبز و آرام آرمیدند.

باغ آرامگاه دو کمال امروزه به محل دانشگاه هنر و صنایع دستی و نگارگری تبدیل شده است.

*یک کیلومتر مربع علم و فرهنگ

تاریخ تبریز را باید زیر خروارها خاک جستجو کرد، تنِ این دیارِ زیبا و آرام، بارها و بارها بر اثر هجوم جنگجویان مختلف و مهم‌تر از آن، به خاطر زلزله، لرزیده است و همین اتفاقات موجب شده‌اند تا بخش‌های زیادی از تاریخ تبریز همچون شعله‌ای زیر خاکستر باقی بماند و هر از گاهی زبانه‌ای بکشد تا شکوه و زیبایی خود را به رخ بکشد.

یکی از این یادگارهای خاک‌نشین، محوطه‌ای است که عنوان «نخستین دانشگاه جهان» را به شایستگی از آن خود کرده و با بازشناسی اثربخشی تاریخی‌اش در سال‌های اخیر، موجب سربلندی شده است.

«ربع رشیدی» یادگارِ ارزشمند «خواجه رشیدالدین فضل‌الله همدانی» وزیر خردمند، علم دوست و فرهنگ‌شناس سلطان محمد غازان برای همیشه‌های تاریخ است، این مجتمع عظیم در دامنه کوه‌‌های سرخاب و در منطقه باغمیشه تبریز ساخته شده، منطقه‌ای که در زمان توان و اقتدار ایلخانان دارای نهرهای جاری، باغ و بوستان‌های زیبایی بوده است.

خواجه رشید این مجتمع را در سه بخش دانشگاه، باغات، شهرک مسکونی و ابنیه خیریه بنا کرد و در قسمت دانشگاهی آن، دروس مختلف از جمله پزشکی را با برترین متدهای جهان آن دوران و به پنج زبان مختلف به دانشجویانی از سراسر جهان آموزش داد.

بنا به اظهار خود خواجه رشید، در این شهرک زیبای علمی 24 کاروانسرا، یک‌هزار و 500 مغازه، 30 هزار خانه مسکونی به ‌همراه حمام، کارخانه، ضرابخانه، اماکن آموزشی، درمانی و ... ایجاد شد و در اختیار مردم و طالبان علم قرار گرفت.

در سال 718 هجری خواجه رشیدالدین فضل‌الله همدانی با دسیسه رقیبش تاج‌‌الدین علی ‌شاه جیلانی، سازنده ارگ تبریز و در دوره حکومت «سلطان ابوسعید» به قتل رسید و به ‌دنبال آن این مجتمع دانشگاهی با ارزش که در آن دوره از بزرگ‌ترین مراکز آموزشی جهان محسوب می‌شد، غارت و با خاک یکسان شد.

آسیب‌هایی که در دوره‌های بعد توسط عوامل انسانی و طبیعی به مجموعه وارد شدند، باعث شده تا بخش‌های زیادی از این مجموعه از بین برود و آنچه امروز در این محوطه می‌بینیم، بخش کوچکی از یک کیلومتر مربع، وسعت تقریبی این دانشگاه و الحاقات آن است.

برگزاری همایش‌های علمی در رابطه با جایگاه ربع رشیدی، باعث شد تا این محوطه مورد کاوش دقیق واقع شود و تا امروز حمام ایلخانی، پلکان ورودی، برج و باروهای اطراف ربع، بخشی از سنگفرش مجموعه و تعداد زیادی از کاشی‌های به جا مانده از دیوارهای زیبای مجموعه پیدا شده‌اند.

در وسط این محوطه، برج قطور دایره شکلی هست که عموم مردم فکر می‌کنند ربع رشیدی است اما در حقیقت این برج دایره شکل بنایی است که در دوره‌های بسیار دورتر از خواجه رشید و توسط شاه عباس صفوی به عنوان استحکاماتی برای سنگر گرفتن و جنگ با استفاده از مصالح موجود در محوطه ساخته شده و امروز به نماد ربع رشیدی تبدیل شده است.

با یک جستجوی اینترنتی می‌توانید ببینید که از این برج به عنوان «ربع رشیدی» نام برده شده است.

بازار تاریخی و جهانی تبریز

بازار تاریخی تبریز وسیع ترین مجموعه مسقف و به هم پیوسته جهان به گزارش خبرگزاری فارس از تبریز، شبکه بازار تبریز به مثابه قلب شهر است و نقش عمده‌ای در بافت شهر دارد. این بازار که با مساحتی معادل یک کیلومتر متر مربع در سال 54 شمسی در فهرست آثار ملی به ثبت رسید، بزرگ‌ترین اثر ثبتی کشور و وسیع‌ترین مجموعه مسقف و به هم پیوسته جهان به شمار می‌رود.

مجموعه بازار تبریز یکی از بازارهای بزرگ تاریخی و زیبای ایران و خاورمیانه است. عواملی مانند سبک معماری بازار، آرایش مغازه‌ها ، کثرت تیمچه‌ها، کاروان سراها ، دالان‌ها، راسته‌ها و همچنین انواع مشاغل و حرفه‌ها، وجود تعداد بسیاری مدرسه و مسجد که عمدتاً از سابقه تاریخی برخوردارند، این بازار را به نمونه عالی مجهز تجارت ، کسب و زندگی اسلامی و شرقی تبدیل کرده است.

*بازار تاریخی تبریز از نظر جهانگردان تبریز از ادوار گذشته به دلیل قرار گرفتن در سیر جاده ابریشم یکی از مهم ترین مراکز بازرگانی ایران به شمار می رفته است. این شهر به خاطر موقعیت ویژه خود ، سالیان دراز پذیرای کاروان های تجاری خاور دور و اروپا از راه روسیه و عثمانی بود و مرکز مبادله کالاهای بازرگانی کشورهای اروپایی محسوب می شد و از این رو از شهرتی جهانی برخوردار بوده است. « شاردن » فرانسوی در سفرنامه خود شکوه مجموعه بازارهای تبریز را پیش از ویرانی آنها بر اثر زلزله چنین می‌ستاید: « این شهر دارای عالی‌ترین بازارهای آسیاست.

وسعت و عظمت این بازارها، گنبدها و طاق‌های زیبایی که آنها را پوشانیده است با توده عظیم و انبوه جماعتی که در طی روز در سوق‌های بازار مشاهده می‌شود و کثرت مقدار کالاهایی که در آنجا انباشته شده است بطور حیرت آوری ابهت و جلال بازارهای تبریز را نمودار می‌سازد.»

وی اضافه می‌کند: « زیباترین بازاراین شهر که مرکز معاملات کالاهای گرانبها و جواهرات است.

قیصریه نام دارد. این بازار هشت گوش و بسیار وسیع و بزرگ است. قیصریه را حدود سال هشتصد و پنجاه هجری به فرمان اوزن حسن که مقر سلطنتش تبریز بود بنا گرده‌اند. » در طول تاریخ تبریز، بازار این شهر همواره مورد توجه تجار و جهانگردان ایرانی، عرب و اروپایی بوده است و آن را به دلیل فراوانی ثروت و زیبایی معماری‌اش ستوده‌اند. از این شخصیت‌ها می‌توان به مقدسی، یاقوت حموی، زکریا محمد قزوینی، ابن بطوطه، حمد الله مستوفی، اولیا چلبی ترک ، مارکوپولو ، اودریک ، کلاویخو ، آمبروسیوکنتارینی ، جان کارت رایت، تاورنیه، شاردن و جملی کارری اشاره کرد که به تفصیل مطالب ارزنده ای درباره بازار تبریز در سفرنامه های خود ذکر کرده‌اند.

مجموعه شکوهمند و بی نظیر بازار تبریز در جریان زلزله هول انگیز سال یک هزار و یکصد و نود و سه هجری قمری به شدت آسیب دید و از عمارت های بلند و بناهای محکم این اثر باقی نماند. بازسازی و مرمت مجموعه بازار تبریز به احتمال قوی هم زمان با بناهای باروی شهر ، به همت « نجفقلی خارن بیگلربیگی » از سال یک هزار و یکصد و نود چها ر هجری قمری آغاز شد . بافت اصلی بازار تبریز از دو راسته سرپوشیده شمالی – جنوبی و شرقی - غربی تشکیل شده است. عرض بازار ها بین چهار تا پنج متر و بلندی سقف آنها پنج تا شش متر است که در مقایسه با سقف بازارهای نقاط گرمسیری ایران کوتاه‌تر است. راسته‌های اصلی توسط راسته‌های فرعی به هم متصل شده در فضاهای بین آنها ، سراها، کاروان سراها و تیمچه ها بنا شده است. تقاطع راسته‌ها را در سه راهی و چهار راهی ( چهار سوق‌ها ) طاق‌های گنبدی پوشانده است. بزرگ‌ترین گنبد بازار، گنبد تیمچه امیر و زیبا ترین قسمت آن تیمچه مظفریه است

*بازار امیر از زیباترین و مهم ترین بازارهای تبریز ، بازار ، کاروان سرا و تیمچه امیر است که در حال حاضر از مراکز عمده تجارت و صادرات فرش و مرکز بورس طلا و جواهر و منسوجات می شود . بازار امیر از شلوغ ترین و پرحجم ترین بازار های تبریز و از نقاط دیدنی و جهانگردی شهر است. بانی این بازار و کاوران سرای امیر ، « میرزا محمد خان امیر نظام زنگنه » است. تاریخ بنای بازار و کاروان سرا ی امیر سال یک هزار و دویست و پنجاه و پنج هجری قمری است. در بازار امیر از یکصد و دوازده مغازه دایر، یکصد و دو مغازه به زرگری و جواهر فروشی و هشت مغازه به بزازی و فروش پارچه ، یک مغازه به آینه فروشی و یک مغازه به عطر فروشی و لوازم آرایش اشتغال دارند.گسترش تجارت طلا و زرگری به تدریج بزازی و پارچه فروشی را که روزگاری مخصوص بازار امیر بود از بین برده و جای آن را گرفته است.

*تیمچه مظفریه معروف‌ترین بخش بازار تبریز « تیمچه مظفریه » است که در زمان ولیعهدی مظفرالدین میرزای قاجار به سال یک هزار و سیصد و پنج هجری قمری ساخته شد، بانی آن« حاج شیخ محمد جعفر قزوینی » از بازرگانان تبریز بوده است. با توجه به اینکه هر بنای نو بنیادی در تبریز اگر مورد توجه ولیعهد وقت قرار می گرفت، باید آن را به ولیعهد پیشکش می‌کردند، این بازرگان کاردان نیز بنا را به نام « مظفر الدین میرزا ، مظفریه » نامید که مورد تحسین ولیعهد قرار گرفت و از تصاحب و تملک آن خودداری کرد. در حال حاضر « تیمچه مظفریه » یکی از مراکز عمده تجارت و صدور فرش آذربایجان و ایران است از شهرتی جهانی دارد.

این تیمچه دو طبقه دارد که هر طبقه آن بیست و شش حجره فرش فروشی را در خود جای داده است. رودخانه مهران رود دو قسمت بازار قدیمی تبریز را از هم جدا ساخته و بخش شمالی بازار به جهت جدا ماندن از کل مجموعه بتدریج اهمیت خود را از دست داده و دچار تخریب بیشتری شده است. قسمت اعظم مساحت بازار در جنوب مهران رود و در حد فاصل خیابان های دارایی، شهدا و امتداد آن در راسته کوچه قرار گفته است. احداث خیابان دارایی قسمت کوچکی از این بخش را از کل مجموعه جنوبی جدا کرده است.

مهم‌ترین راسته‌هایی که در این قسمت از بازار وجو دارند عبارتند از بازار امیر، راسته بازار، راسته قدیم ، بازار سراجان ، شیشه گرخانه، بازار کفاشان، بازار صفی ، بازار صادقیه، دلاله زین بازار، بازار کلاهدوزان، قیز بستی بازار، بازار مسگران، بازار حلاجان، بازار آیت الله شهیدی، یمن دوز بازار، بازار حرم خانه، بازار رنگی.

از تیمچه‌های معروف بازار، تیمچه امیر، تیمچه حاج شیخ کاظم، میرزا شفیع، حاج محمد قلی، حاج صفر علی، میرزا جلیل، مظفریه، شعر بافان، ملک، خرازی‌ها، حاج شیخ بها، میر ابوالحسن و حاج تقی را می‌توان نام برد. هر کدام از این تیمچه‌ها یا سراها بازار تبریز معمولاً دارای دالان‌های زیبایی هستند که به همان نام تیمچه و سرای شهرت یافته‌اند.

سرای‌های بازار تبریز غیر از ایفای نقش بسیار مهم در زندگی اقتصادی بازار ، به منزله تنفس گاه‌ها و فضای سبز مجموعه نیز اهمیت فوق العاده‌ای داشته‌‌اند.

سراهای امیر، گرجیلر، حاج سید حسن‌ها، شاهزاده‌ها، دو دری‌ها، میر ابوالحسن، پرتوی، آلمانی‌ها، میرزا مهدی از مشهورترین سراها مجموعه بازار محسوب می‌شوند.

*راسته بازار شاید بزرگ‌ترین و کامل‌ترین بازار تبریز از نظر تنوع اصناف و اجناس، راسته بازار باشد. در این بازار، سرای حاج حسین میانه، حاج سید کهنه، سرای کمپانی، سرای خان، سرای دو دری میانه، دو دری مدقالچی، سرای کچه چی لر، سرای در عباسی، سرای میرزا جلیل، تیمچه حاج شیخ اول، حاج شیخ دوم، حاج شیخ سوم، تیمچه حاج تقی، حاج محمد قلی، حاج صفر علی، تیمچه جعفریه، بازار قیزبستی، بازار شریف العلما، بازار کفاشان، بازار سراجان، کلاهدوزان، پنبه فروشان و دلاله زن کوچک قرار دارند یا به آن ها مربوط می شوند.

*بازار صادقیه بازار صادقیه به همراه چهار سو و یخچال توسط میرزا محمد صادق، فرزند صدر الدین محمد مستوفی در سال 1068 هـ. ق برای وقف به مسجد و مدرسه صادقیه احداث شد. این بازار در زمان فتحعلی شاه ویران و خرابه بود تا این که نایب السلطنه عباس میرزا حکمران وقت تبریز به بازسازی آن همت گماشت. دو سرای شاهزاده به این بازار راه دارد. وجه تسمیه شاهزاده به جهت تعمیراتی است که عباس میرزا در آن به عمل آورده است.

*بازار شیشه‌گر خانه بازار شیشه گرخانه از مهم ترین، شلوغ ترین و ثروتمند ترین بازارهای تبریز است که بین خیابان تربیت و خیابان شهدا قرار گرفته است. این بازار سابقا محل تولید و فروش انواع شیشه و بلور بود، اما امروزه اثری از شیشه و بلور در آن نیست.

*میر ابوالحسن تبریز بازار میر ابوالحسن مشتمل بر تیمچه و سرای حاج میر ابوالحسن می باشد که توسط بازرگانی به همین نام در زمان ناصر الدین شاه قاجار ساخته شده است.

*راسته کهنه تبریز در کنار راسته کهنه سرای قدیم حاج سید حسین، تیمچه حاج رحیم، سرای دو دری، دالان خونی و سرای دباغان قرار گرفته است. سرای قدیم حاج سید حسین توسط حاج سید حسین حسینی (متوفای 1263 هـ. ق) ساخته شده و دالان خونی یکی از دالان های آن می باشد که به جهت قتل حاج رجبعلی داروغه، به هنگام ولیعهدی مظفر الدین میرزا، به این نام خوانده شده است. *بازار تاریخی ، اهر مجموعه بازار اهر از بازارهای تاریخی آذربایجان است که از نظر اسلوب معماری و تزئینات بسیار زیبا و قابل توجه است. در این بازار تمام مغازه های طبقه دوم با گچ بری های زیبا از گل و برگ یا اسلیمی توریقی بسیار درست تزیین شده و همچنین ابتکاراتی نیز در آجر چینی گنبد های تودر توی بازار به کار رفته است. بازار اهر در زمان حکومت رشید الملک در ارسباران در سال یک هزار و سیصد و بیست و یک هجری قمری مرمت و بازسازی شود.

*سرای رنگین قجری

خیابان ششگلان و بافت تاریخی تبریز، میزبان خانه‌ای تاریخی هستند که از هر آجر و هر کاشی و هر شیشه‌اش، بوی اصالت و تاریخ و خاطرات نگفته بلند می‌شود.

در 1218 هجری قمری که عباس میرزا نایب‌السلطنه فتحعلیشاه شد و در تبریز، ولیعهدنشین قاجار اقامت کرد، از دوره قاجار بناهای زیبایی در این ولیعهدنشین به یادگار مانده است و «خانه امیرنظام گروسی» یکی از باشکوه‌ترین این بناهاست که هنوز هم با صلابت و عظمت خاصی خودنمایی می‌کند.

این عمارت در دوره ناصرالدین شاه و در زمان پیشکاری امیر نظام گروسی و توسط وی بنا شد، در خاطرات ناصرالدین شاه بعد از سفر وی به فرنگ از این خانه توصیف فراوان شده است.

با اینکه اکنون تمام قسمت‌های این خانه باقی نمانده و فقط بخش‌هایی از آن حفظ، مرمت و احیا شده‌اند اما هنوز هم یکی از زیباترین و مهم‌ترین ابنیه تاریخی تبریز محسوب می‌شود و به دلیل نقش مهم تاریخی خود، اکنون به عنوان «موزه قاجار» شناخته می‌شود.

ساختمان مانند دیگر خانه‌های تاریخی و مهم تبریز، دارای دو حیاط اندرونی و بیرونی است که به وسیله باغچه‌ها و حوض‌های بزرگ تزئین شده و روح هر بیننده‌ای را صفا می‌دهد.

از آنجا که ستون‌های منقوش به گچ‌بری از ویژگی‌های ابنیه تاریخی منطقه است، ایوان عمارت نیز با 16 ستون و سرستون‌های زیبا نگه داشته شده همچنین در طبقه بالا و در اتاق طنبی پنجره‌های مشبک ارسی با شیشه‌های رنگی از نگاه فرهنگی آن دوران خبر می‌دهد.

موزه قاجار همچنین برای ادا کردن رسالت موزه‌ای خود، شامل یازده تالار در زمینه موضوعات و هنرهای مختلف در دوره‌های نه چندان دور است.

بعد از عبور از حیاط بیرونی و تماشای نمای کلی این خانه زیبا، می‌توانید وارد سالن اصلی بشوید و تالار بافته، تالار چینی، تالار فلزات، تالار خاتم، تالار سنگ، تالار آبگینه، تالار سکه، تالار موسیقی، تالار اسلحه، تالار معماری، شهرسازی، تالار رجال و فرامین را ببینید و از هنرهای دوره قاجار لذت ببرید.

یکی از منحصر به‌فردترین بخش‌های این خانه تو در تو، تالار موسیقی موزه است، با توجه به رشد موسیقی در دوران قاجار و حضور بسیاری از این بزرگان در شهر هنر دوست تبریز، تالار موسیقی موزه قاجار با حال و هوای موسیقی سنتی و قدیمی ایرانی و آذربایجانی و با نمونه‌های ارزشمند سه تار، گرامافون و پیانوی اساتید برجسته موسیقی کشور همچنین تندیس استاد ابوالحسن صبا، استاد برجسته موسیقی و استاد ابوالحسن خان اقبال‌آذر استاد بی‌بدیل آواز و موسیقی ایرانی آماده شده‌اند.

در راه خروج از بنا باید از زیرزمین خانه عبور کنید و در این راه از تالار سنگ خواهید گذشت، در این تالار دو سنگ مرمری تاریخی و کهن بسیار با ارزش مربوط به یادبود بازسازی تبریز بعد از زلزله مهیب این شهر تاریخی در سال ‪ 1193‬هجری قمری و سنگ یادبود تاج‌گذاری مظفرالدین شاه قاجار نگهداری می‌شود.

*بر بام ِ آسمان

تمام دیدنی‌های تبریز را خانه‌ها، سراها و ابنیه تاریخی تشکیل نمی‌دهند.

به جز محوطه تفریحی تاریخی ائل‌گلی، اگر اهل هوای تازه، مطبوع و کمی ورزش هستید، پیاده‌روی در مسیر دامنه تا قله کوه عینالی را هم تجربه کنید.

کوه عون ابن علی که در گویش مردم شهر «عینالی داغی» نامیده می‌شود، از جاذبه‌های طبیعی شهر تبریز است، این کوه سرخ رنگ با طبیعت ویژه خود و داشتن جاده‌ای آسفالته از دامنه تا قله، وجود مقبره امامزادگان عون ابن علی و زین ابن علی همچنین رستوران بام تبریز می‌تواند گردش و بازدید به یادماندنی را در هوای خنک و مطبوع بهاری برایتان به وجود بیاورد.

بنای آرامگاه چند بار به دلایل مختلف تخریب و دوباره از نو ساخته شده است و امروز این بنا از تمام نقاط شهر قابل رویت است.

در سال‌های اخیر بنای یادمان هشت تن از شهدای گمنام کشور در محوطه قله کوه ساخته شده و با ساخت و روشن شدن بزرگ‌ترین پرچم نوری کشور در دامنه‌های مشرف به مقبره، این مسیر در روز و شب از زیبایی چشمگیری برخوردار شده است.

چند سالی هست که طرح سرسبز کردن این کوه سرخ رنگ نیز در مسیر منتهی به قله در حال انجام است و در این مسیر می‌توانید هزاران کاج کوچک و بزرگ، دریاچه آب آنها و مسیر آبیاری قطره‌ای درختان را مشاهده کنید.

مزرعه پرورش شترمرغ نیز در همین مسیر واقع است و بر جذابیت‌های این سفر می‌افزاید.

*سخن آخر...

تمام آنچه گفته شد، جزئی کوچک از زیبایی‌های شهری است که «اولین» بودنش در عرصه‌های مختلف را نه به موقعیت جغرافیایی‌اش، که به مردمان خوش‌فکر و تلاشگرش مدیون است.

دیدن شهر شمس و شهریار، شهر تبریز را همزمان با وزیدن باد نوروزی از دست ندهید.

----------------------

* نگازنده: فرینوش اکبرزاده و وحید زینالی