يكی از موانع تحقق مرجعيت فكری و فرهنگی جامعه قرآنی، عدم تحرك لازم اين جامعه است؛ از جامعه قرآنی انتظار می‌رود كه حضوری پررنگ در جامعه داشته باشند و مطرح باشند اما اين حضور آن چنان كه انتظار می‌رود نيست و شايد عدم انسجام فكری و ساختاری اين جامعه در اين مورد تأثير داشته باشد.

حجت‌الاسلام و المسلمين علی‌اصغر تجری، عضو هيئت مديره انجمن قرآن‌پژوهی حوزه در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا)، درباره موانع تحقق مرجعيت فكری و فرهنگی جامعه قرآنی، يكی از علل آن را عدم تحرك لازم اين جامعه دانست و بيان كرد: از جامعه قرآنی انتظار می‌رود كه حضوری پررنگ در جامعه داشته باشند و مطرح باشند اما اين حضور آن چنان كه انتظار می‌رود نيست و شايد عدم انسجام فكری و ساختاری اين جامعه در اين مورد تأثير داشته باشد.

تجری فقدان شناخت درست از محتوای قرآن را يكی ديگر از عوامل دانست و با بيان اين كه به رغم وجود همه كارهای انجام شده، شناخت درستی از محتوای قرآن در خود جامعه قرآنی نيز وجود ندارد، تأكيد كرد: اين كه واقعاً قرآن چه می‌گويد، معارف آن چيست، دستورات آن چيست، چه چيزهايی را از ما می‌خواهد و زوايای پنهان و مطالبی را كه قرآن مطرح كرده است، متأسفانه برای خيلی از ما قرآنيان نيز واضح نيست و ذهنيت لازم در مورد قرآن برای خيلی از ما ايجاد نشده و اين يك واقعيت است.

عضو هيئت مديره انجمن قرآن‌پژوهی حوزه افزود: همچنين مباحثی كه ما نسبت به آن شناخت و آگاهی پيدا كرده‌ايم همه در يك سطح و درجه نيست و خيلی از هم دور است؛ يعنی برداشت‌ها خيلی متفاوت است و آن انسجامی كه بايد باشد، وجود ندارد. به تعبير ديگر بعد از گذشت زمانی طولانی ما بايد به توافقی نسبت به خطوط اصلی فرهنگ و معارف قرآن رسيده باشيم، اما همچنان اين توافق حاصل نشده است و خطوط اصلی محورهای معارفی قرآن نيز برای همه شناخته شده نيست و برداشت‌ها نسبت به دين و قرآن بسيار گوناگون و نگاه‌ها خيلی متفاوت است.

تجری ادامه داد: حتی در مرحله ابتدايی شناخت قرآن نيز قرار نداريم و حتی در ميان كسانی كه فعاليت‌های آنها فعاليت‌های قرآنی است، نسبت به خطوط اصلی و بديهی و روشن قرآن به اتفاق نظر نرسيده‌ايم. برای نمونه قرآن كريم با فضايی بسيار روشن و كلامی صريح، آن چيزی را كه مايه سعادت و خوشبختی و نجات می‌داند، در چند خيلی آيه روشن خلاصه كرده و اين موارد را در سوره مباركه «عصر» با قسم ذكر كرده است و ملاك سعادت انسان را ايمان و عمل صالح در معنای فراگير و همه‌جانبه آن می‌داند. با وجود اين، افكار و احوال متناقض بسياری را می‌توان در ميان خود ما سراغ گرفت و برشمرد كه بر خلاف اين توصيه قرآنی است.

جایگاه رفیع از آن خود قرآن است و همین قرآن است که می‌تواند تحول در جامعه قرآنی را رقم زند

وی با تأكيد بر ضرورت ارتفاع يافتن از اين سطح، خاطرنشان كرد: تا ما به عنوان جامعه قرآنی هم در حيطه افكار و هم در حيطه رفتار، در جايگاهی شايسته و بايسته قرار نگرفته باشيم و در واقع، قرآن سنگ بنای افكار و نحوه رفتار ما قرار نگرفته باشد، اين مشكل را خواهيم داشت و كار به سرانجام نمی‌رسد؛ چرا كه جايگاه رفيع از آن خود قرآن است و همين قرآن است كه می‌تواند تحول در جامعه قرآنی را رقم زند.

تمسک به قرآن در مجامع قرآنی به جد پیگیری شود

عضو هيئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراك در همين راستا راه برون‌رفت از وضعيت فعلی را جمع شدن به گرد قرآن دانست و اظهار كرد: به ويژه در اين زمانه و عصر كه عصر فتنه‌هاست و اين فتنه‌ها سراسر دنيا را فراگرفته است و به توصيه آن حديث شريف از پيامبر اكرم(ص) كه فرمود: «اِذَا التَبَسَت عَلَيكُمُ الفِتَنُ، كَقِطَعِ الَّيلِ المُظلِمِ فَعَلَيكُم بِالقُرآنِ؛ هنگامی كه فتنه ها، هم چون پاره های شب تاريك، شما را در خود پيچيد، برشماست كه به قرآن تمسك جوييد.»، بايد بر حول قرآن جمع شد و هم در حيطه فكر هم در حيطه عمل، به قرآن تمسك جست.

تجری با بيان اين كه اين امر بايد در جميع مجامع قرآنی به جد پيگيری شود، عنوان كرد: اگر تمسك به قرآن و جمع شدن بر حول محوريت آن تحقق يابد و به پيش رود، اين گروه يا صنفی كه ما از آن به جامعه قرآنی يا قرآنيان جامعه تعبير می‌كنيم، می‌توانند به مرور واجد مرجعيتی فكری و فرهنگی در جامعه شوند.

داشتن درك درست از قرآن واجب عينی است

وی با بيان اين كه در عرصه فكری، داشتن درك درست و واقعی از قرآن، واجب عينی است، اظهار كرد: فهم قرآن واجب كفايی نيست و هر كس بايد نسبت به قرآن تدبر و فهم داشته باشد و به ويژه از كسانی كه در عرصه‌های قرآنی فعاليت می‌كنند، انتظار می‌رود كه با كنار گذاشتن روحيه تعبدی و تقليدی نسبت به مشهورات، شرايطی را در خود فراهم كند كه شايسته فهم و اجتهاد در قرآن باشد و با استفاده از عقل و خرد و ابزارهای ديگر، از جمله درس‌آموزی از سيره و فرمايشات ائمه معصومين(ع)، در صدد فهم قرآن برآيد.

عضو هيئت مديره انجمن قرآن‌پژوهی حوزه درباره رفتار و عملكرد قرآنی نيز گفت: قرآن خواهان عمل صالح است و اين عمل فقط شامل عمل ظاهری نيست و اعمال و رفتارهای جوارحی و روحی را هم شامل می‌شود. دوری از دنياطلبی و بيرون كردن طمع دنيا از دل خود يكی از مواردی است كه بر قرآنيان جامعه واجب است و برای مثال يك قاری قرآن بايد خود را هر چه بيشتر از اهداف مادی يا هدف قرار دادن شهرت يا نزديك شدن به اهل قدرت و حاكميت بركنار دارد؛ چرا كه طبعاً با نزديك شدن به اهداف دنيوی، طبعاً از عمل صالحی كه قرآن به آن سفارش كرده، دور شده است.