مهندسي برق، پزشكي و حقوق، همچنان درصدر پرطرفدارترين رشتههاي دانشگاهي است
رشتههايي با خواستگاران زياد
جام جم آنلاين: براي كسي كه به يك رشته دانشگاهي علاقه زيادي دارد يا ميخواهد حتما بعد از فارغالتحصيلي، متناسب با همان رشته تحصيلياش، شغلي پيدا كند؛ انتخاب رشته دانشگاهي، در حقيقت انتخاب يك بخش بسيار مهم از مسير زندگي است.
اما اوايل دهه 80 كه رقابت براي ورود به دانشگاه، بسيار شديد بود و هر سال صدها هزار داوطلب از ورود به دانشگاه بازميماندند، شايد در آن شرايط اگر از يك پشت كنكوري ميپرسيديد كه به چه رشتهاي علاقه دارد؟ ميگفت كه فقط ميخواهد وارد دانشگاه شود و در واقع انتخاب رشته مورد علاقه، در اولويت دوم بسياري از كنكوريها بود.
حالا سال 91 با وجود آن كه كنكور 11 هزار رشته محل نيز حذف شده است، اما هنوز هم برگزاري كنكور، براي بسياري از رشته محلهاي پرطرفدار ادامه دارد.
در حقيقت نزديك به يك دهه، كنكوريها روي چند رشته خاص دست گذاشتهاند و فهرست اين رشتههاي پرطرفدار نيز هر ساله تنها با يك اختلاف جزئي در رتبهبندي، ثابت مانده است.
مطابق آمار سازمان سنجش سال 91، در گروه آزمايشي علوم رياضي و فني، رشتههاي مهندسي برق، مكانيك، كامپيوتر، عمران، معماري و صنايع بهعنوان پرطرفدارترين رشتهها و در گروه آزمايشي علوم تجربي نيز رشتههاي دكترا حرفهاي پزشكي، دندانپزشكي، داروسازي و دامپزشكي رشتههايي هستند كه با اقبال بالاي داوطلبان مواجه ميشوند.
همچنين در گروه آزمايشي علوم انساني هم رشتههاي حقوق، روانشناسي و حسابداري به عنوان رشتههاي پرطرفدار محسوب ميشوند.
جالب اين كه فهرست رشتههاي پرطرفدار در كنكور سال 89، دقيقا همان فهرست رشتههاي پرطرفدار كنكور سال 91 است و حتي كوچكترين جابهجايي و تغييري بين 13 رشته پرطرفدار در سالهاي 89 و 91 ديده نميشود.
اين كه چرا اقبال عمومي به رشتههايي مثل مهندسي برق، پزشكي و حقوق طي چند سال، تغيير نكرده است و همچنان در افكار عمومي، دانشجوي مهندسي برق بالاتر از مهندسي معدن شناخته ميشود، جاي موشكافي دقيق دارد.
در واقع پرسش اينجاست كه چه اتفاقي در نظام آموزش عالي ميافتد كه يك رشته دانشگاهي در يك فرآيند چندساله، پرطرفدار و محبوب متقاضيان ميشود و در سطحي بالاتر، چه اتفاقي در جامعه و مناسبات آن رخ ميدهد كه يك رشته دانشگاهي به جايگاهي ميرسد كه تا سالها براي صدها هزار داوطلب ورود به دانشگاه، دلبري ميكند؟
بازار كار، شاخص پرطرفدار شدن رشتهها
اگر به بازار كار مشاغل رشتههاي پرطرفداري كه نام برديم نگاهي بيندازيد، متوجه ميشويد فارغالتحصيلان اين رشتهها، شانس بالايي براي جذب در بازار كار دارند؛ البته اين گفته به اين معنا نيست كه هر فارغالتحصيل رشته حقوق يا حسابداري، بعد از فارغالتحصيلي كار مناسبي پيدا ميكند، اما فارغالتحصيلان اين رشتهها، در مقايسه با ساير رشتههاي علوم انساني، از بيكاري كمتري رنج ميبرند.
محمد مؤذني، رئيس دانشگاه شيراز در گفتوگو با «جامجم» ميگويد: به نظرم سه عامل اصلي باعث ميشود رشتهاي در نظام آموزش عالي ايران پرطرفدار باشد؛ اولين عامل، بحث علاقه داوطلب است؛ مثلا رشتههايي مثل حقوق و پزشكي براي بسياري از متقاضيان جذابيت بيشتري دارد و به همين دليل، داوطلبان به اين رشتهها، تمايل و علاقه بيشتري دارند.
وي ميافزايد: عامل دوم و بسيار حياتي را بايد در بحث اشتغال فارغالتحصيلان دانشگاهها جستجو كرد و اين موضوع، شاخصي است كه بر پرطرفدار بودن يك رشته دانشگاهي تاثير ميگذارد و عامل سوم هم كاربردي بودن رشتهها در زندگي روزمره است؛ يعني معمولا رشتههاي پرطرفدار، رشتههايي هستند كه فارغالتحصيلان آن رشتهها، ميتوانند از معلومات خود در زندگي عادي و روزمرهشان نيز استفاده كنند.
هدايت تحصيلي درستي نداريم
مطابق آمار سازمان سنجش، كل ظرفيت پذيرش دانشجو در رشتههاي پرطرفدار كنكور، 115 هزار و 687 داوطلب است و با توجه به ظرفيت كل كنكور سال 91 (بيش از 572 هزار داوطلب) ميتوان گفت كه حدود 20 درصد ظرفيت كل كنكور به رشتههاي پرطرفدار اختصاص دارد.
به بيان ديگر، يك نفر از هر پنج نفري كه در كنكور امسال شركت كردهاند، متقاضي ورود به رشتههاي پرطرفدار است و همين موضوع به خوبي از محبوبيت بالاي اين رشتهها حكايت دارد.
محمدمهدي خدايي، رئيس دانشگاه رازي كرمانشاه در گفتوگو با «جامجم» تاكيد ميكند: با وجود آن كه همه رشتهها جايگاه خودشان را دارند و فارغالتحصيلان رشتههاي مختلف، همگي بخشي از نيازهاي جامعه را پاسخ ميدهند، اما نظام آموزش عالي بهگونهاي درآمده كه برخي رشتهها از محبوبيت بيشتري در جامعه برخوردار هستند؛ البته موقعيت اجتماعي فارغالتحصيلان رشتههاي پرطرفدار و حتي چشم و همچشميهاي رايج بين خانوادهها هم بر پرطرفدار شدن اين رشتهها تاثير گذاشته است.
وي ادامه ميدهد: بازار كار رشتههاي پرطرفدار به گونهاي شده است كه فارغالتحصيلان اين رشتهها ميتوانند هم در بخش خصوصي و هم در بخش دولتي كار كنند و همين موضوع به پرطرفدار شدن اين رشتهها كمك ميكند؛ همچنين شرايط فعلي جامعه ما طوري است كه دانشآموختگان رشتههاي پرطرفدار، از حقوق و درآمد بالاتري نسبت به ساير رشتهها برخوردار هستند و همين مساله اقبال عمومي نسبت به اين رشتهها را بيش از پيش كرده است.
اما عبدالوحيد فياضي، عضو كميسيون آموزش و تحقيقات مجلس شوراي اسلامي در گفتوگو با «جامجم» معتقد است: قبول دارم كه بازار خوب اشتغال اين رشتهها عامل مهمي در پرطرفدار بودن آنهاست، اما بايد بپذيريم كه نظام آموزش عالي ما هم در موضوع هدايت تحصيلي، درست عمل نكرده است؛ مثلا با وجود آن كه رشتههاي مديريت و اقتصاد در دانشگاههاي جهان، بسيار پرطرفدار است، اما در كشور ما طرفدار چنداني ندارد.
آيا پرطرفدارها، پرطرفدار ميمانند؟
تصور كنيد در سال 1401 زندگي ميكنيد، حال به نظر شما آيا در ده سال آينده، همچنان فهرست رشتههاي پرطرفدار در كشور ما به همين ترتيب باقي ميماند؟
رئيس دانشگاه شيراز بر اين باور است كه رشتههاي پرطرفدار متناسب با اولويتهاي جامعه دستخوش تغيير ميشود و اگر رشتهاي سال 91 طرفدار دارد، اصلا به اين معني نيست كه در سالهاي آينده نيز به همين ميزان طرفدار داشته باشد.
البته شايد پيشبيني اين كارشناس آموزش عالي در همه رشتههاي پرطرفدار فعلي محقق نشود، اما با نگاهي به رشتههاي پرطرفدار در سالهاي گذشته ميبينيم كه عمر اين رشتهها، معمولا به چند دهه هم نميرسد.
رشتهاي مثل زبان انگليسي دهه 70 متقاضي زيادي داشت و به دليل نياز جامعه و كمبود دانشآموختگان زبان انگليسي، اين رشته به عنوان يك رشته پرطرفدار به حساب ميآمد، اما هماكنون با اشباع بازار كار اين رشته دانشگاهي، گرايش به سمت آموختن زبانهاي ديگري همچون اسپانيايي و چيني افزايش پيدا كرده است.
در واقع بعيد نيست تا چند سال آينده، هيچ نام و نشاني از محبوبيت رشتههاي پرطرفدار فعلي باقي نماند و با گذشت زمان، رشتههايي به عنوان پرطرفدار اعلام شود كه اكنون كسي حاضر نيست بدون كنكور هم در اين رشتهها تحصيل كند.
امين جلالوند / گروه جامعه