9 بهمن در گذر تاریخ
* امضاء پيمان تحميلي سه جانبه
بين انگلستان، شوروي و ايران
در مجلس شوراي ملي (1320 ش)
اشاره:
پس از تجاوز نيروهاي شوروي و انگلستان به ايران در شهريور 1320 و نقض بيطرفي ايران در جنگ جهاني دوم، پيماني سه جانبه بين ايران، انگلستان و شوروي به امضاء رسيد. بر اساس اين پيمان تحميلي، دولت وقت ايران به نخستوزيري محمدعلي فروغي به ناچار پذيرفت كه راهها و وسايل ارتباط زميني، هوائي و دريائي خود را در اختيار متفقين قرار دهد تا آنان با ارسال تجهيزات از طريق ايران،
جبهه شوروي را در برابر آلمان نازي تقويت كنند. در برابر، دولتهاي شوروي و انگلستان، تماميت ارضي ايران را به رسميت شناختند و متعهد شدند كه حداكثر شش ماه پس از پايان جنگ، خاك ايران را ترك كنند. انگلستان و شوروي با اشغال ايران، نه تنها خساراتي جبرانناپذير به كشور وارد كردند، بلكه پس از پايان جنگ نيز بر خلاف پيمان نهم بهمن 1320، ارتش شوروي حاضر به ترك ايران نبود. حتي اتحاد جماهير شوروي تلاش كرد با تأسيس دولتي دست نشانده در شمال غربي ايران، زمينههاي تجزيه اين بخش از خاك ايران را فراهم كند. اما اين توطئه با مقاومت مردم مسلمان ايران، به ويژه مبارزان و آزاديخواهان آذربايجان شكست خورد و ارتش شوروي در نهايت، مجبور به ترك خاك ايران شد.
* رحلت استاد بزرگ اخلاق و عارف كبير
آيت اللَّه
«ميرزا عليآقا قاضي طباطبايي» (1325 ش)
اشاره:
آيتاللَّه سيد علي قاضي طباطبايي در سال 1248 ش
(13 ذيحجه 1285 ق) در تبريز و در خانوادهاي اهل علم و ادب و تقوي زاده شد. وي در تبريز از برخي فضلا و نيز پدر، استفادههاي علمي برد و در جواني براي ادامه تحصيلات راهي نجف اشرف گرديد. آيت اللَّه قاضي در نجف از محضر درس استادان نامداري همچون محمد فاضل شربياني، محمد حسن مامقاني، شيخ الشريعه اصفهاني، آخوند خراساني و ميرزا حسين خليلي تهراني بهرههاي فراوان برگرفت و در درس عارف كامل، سيد احمد كربلايي و نيز شيخ محمد بهاري شركت كرد. اين شخصيت والامقام پس از سالياني توقف در نجف، در فقه، اصول، حديث و تفسير متخصص و ماهر شد و از رجال اخلاق و عرفان گرديد. آيتاللَّه قاضي از آن پس علاوه بر تهذيب نفس به تربيت شاگردان همت گماشت كه حضرات آيات: علامه طباطبايي، سيد محمد حسن الهي (برادر علامه)، سيد رضا بهاءالديني، محمدتقي بهجت فومني و... از جمله دست پروردگان مكتب اخلاق و عرفان آيت اللَّه قاضي طباطبايي ميباشند. سرانجام اين عارف كامل در نهم بهمن 1325 ش برابر با 6 ربيع الاول 1366 ق در 77 سالگي به ديار قدس پر كشيد و در واديالسلام نجف اشرف نزديك مقام حضرت مهدي(عج) به خاك سپرده شد.
* افزايش اعتراضات مردم نسبت به بختيار (1357 ش)
اشاره:
روز نهم بهمن 1357، تهران يك بار ديگر، شاهد يك جنگ خونين شش ساعته بود و طي اين درگيريها در نقاط مختلف شهر، صدها نفر شهيد و زخمي شدند. در اين حال، صداي رگبار مسلسلها از بالاي بام ستاد ژاندارمري و ميادين تهران، ساعتها به گوش ميرسيد و مردم در تهران و شهرستانها، با همبستگي كم نظيري، دست به تشكيل گروههاي امداد زده و خيابانها را سنگربندي كرده بودند. همچنين در اين روز، آيتاللَّه سيد محمود طالقاني به جمع متحصّنين روحانيان مبارز و انقلابي در مسجد دانشگاه تهران پيوست و استادان و طلاب حوزه علميه قم نيز در مسجد اعظم اين شهر متحصّن شدند. طبق اظهارات مطبوعات روز، دو ميليون شهرستاني براي استقبال از حضرت امام خميني در تهران بست نشستند و از طرف اهالي تهران، در مساجد و خانههاي شخصي مورد پذيرايي قرار گرفتند. در اين شرائط، خبرگزاريها با تفسير و گزارش از تشكيلات عظيم روحانيان و چگونگي تشكيل اداره راهپيمائيها و جنبش اسلامي مردم سخن ميگفتند و كميته برگزاري مراسم استقبال در مدرسه رفاه تهران با تعيين مقررات استقبال، مردم را براي نمايش قدرت بيسابقه ملي بسيج مينمودند.
* ازگشايي فرودگاههاي كشور
به دستور بختيار در نتيجه فشار مردم انقلابي (1357 ش)
اشاره:
با گستردهتر شدن مخالفتها و اعتراضات مردمي و پس از تحصن روحانيون در مسجد دانشگاه تهران، فرهنگيان و ديگر اقشار جامعه نيز با اعلام همبستگي، به جمع آنان پيوستند.
در حالي كه تعداد متحصنين هر لحظه بيشتر ميشد و فشار افكار عمومي در اعتراض به بسته بودن فرودگاهها جهت جلوگيري از ورود حضرت امام به كشور شدت ميگرفت، دولت به ناچار در نهم بهمن 57، دستور بازگشائي فرودگاهها را صادر كرد و اعلام شد كه به مناسبت فرود هواپيماي حامل حضرت امام خميني(ره)، فرودگاه براي ساير پروازها بسته است. پس از آن، كميته استقبال از امام، اعلام كرد كه معظمله، ساعت 9 صبح روز دوازدهم بهمن ماه، وارد تهران خواهند شد. اين كميته همچنين از مردم خواست تا در مسير حركت امام خميني براي استقبال از ايشان آماده باشند. از طرف ديگر، با باز شدن فرودگاه مهرآباد تهران، هواپيماهاي نظامي آمريكا، شروع به خارج كردن آمريكاييها از ايران كردند.
* درگذشت سالک الي الله
«حاج اسماعيل دولابي» (1381ش)
اشاره:
محمد اسماعیل دولابی در روستای دولاب از توابع تهران زاده شد. در جوانی به شغل کشاورزی اشتغال داشت و در عین حال به صورت آزاد به دانشآموزی در جلسات علمای دینی معاصر مانند
آیتالله سید محمد شریف شیرازی، آیتالله شاهآبادی، آیتالله تقی بافقی، شیخ غلامعلی قمی و شیخ محمدجواد انصاری پرداخت.
اسماعیل دولابی در محافل پیرامون خود نماینده درک متفاوت و فراگیری از دین با تکیه بر مفاهیم محبت و زیبایی بود و این بیان جدید باعث جذب جوانان و قشر تحصیلکرده در جلسات هفتگی وعظ او بود. وی در آرامگاه فاطمه معصومه در قم به خاک سپرده شد.
16 ربيع الاول در گذر تاریخ
* اقامه ي نخستين نماز جمعه ي
تاريخ اسلام توسط پيامبر اكرم(ص) (1 ق)
اشاره:
بنابر برخي روايات، نخستين نماز جمعه، توسط پيامبر گرامي اسلام(ص)، پس از هجرت ايشان از مكه اقامه گرديد. حضرت محمد(ص) هنگام ظهر جمعه وقتي كه به نزديكي مدينه رسيد، در محل قبيلهي بنيسالم بن عوف كه قُبا نام داشت، خطبه خواند و نماز جمعه را برپا كرد. به نقل راويان تاريخ، اين نخستين نماز جمعهاي بود كه در تاريخ اسلام خوانده شد. اين موضوع حاكي از اهميت فريضهي سياسي - عبادي نماز جمعه است كه پيامبر اسلام در اولين فرصت، آن را برگزار كرد. بعدها در محل برپايي اولين نماز جمعهي پيامبر، مسجدي ساخته شد كه هم اكنون نيز موجود است.
* درگذشت «ابن مرزبان» اديب، مورخ،
متكلم و محدّث مسلمان (309 ق)
اشاره:
ابوالعباس محمد بن مرزباندميري، معروف به ابن مرزبان، اديب، مورّخ، لغت شناس، و استاد بلاغت بود. او از جملهي مشاهير مترجمين ميباشد كه بيشتر از پنجاه كتاب فارسي را به عربي ترجمه كرده است. الحاوي في العلومِ القُرآني و الحَماسَه، از مُصَنِّفات ابن مرزبان ميباشند.
* درگذشت
«ملاعبداللَّه بن محمد توني بشروي»
معروف به «فاضل توني» (1071 ق)
اشاره:
ملاعبداللَّه بن محمدبن توني بُشرَوي معروف به فاضل توني، فقيهي اصولي و عابد و زاهد و پيروِ مقدس اردبيلي بوده است. وي در ابتدا در اصفهان و مشهد ساكن بود و سپس راهي عتبات عاليات شد و در اين مسير در سال 1071 ق در كرمانشاه جان به جان آفرين تسليم كرد. آثار وي عبارتند از: حاشيهي مدارك، حاشيهي معالم، شرح ارشاد علامه، فهرست و تهذيب شيخ طوسي و وافِيه.
* تشكيل دولت رضاخان ميرپنج (1342 ق)
اشاره:
مشيرالدوله صدراعظم احمدشاه در روز 14 ربيع الاول سال 1342 ق استعفاء خود را به احمد شاه قاجار تقديم كرد و مجلس پنجم با اكثريتي كه هواخواه زمامداري سردار سپه بود تشكيل گرديد.
احمد شاه قاجار كه تحت تأثير القائات اطرافيان و تزوير رضا ميرپنج بود، سرانجام به صدارت او رضايت داد و او را مأمور تشكيل كابينه نمود. بدين ترتيب رضاخان ميرپنج(سردار سپه) اولين دولت خود را تشكيل داد و اعضاء كابينه را به حضور احمد شاه معرفي كرد.
* رحلت آيت اللَّه
«ميرزا احمد مدرس يزدي» مدرس برجسته ي
حوزه ي علميّه ي مشهد (1319 ق)
اشاره:
آيت الله حاج ميرزا احمد مدرس يزدي از علماي اعلام و مدرسين بلند پايه و پارساي حوزه علميه مشهد بود. در سال 1306 ه.ق
در يزد متولد شد و پس از پشت سرگذاشتن آموزش مقدمات و سطح عازم مشهد شد و درس خارج آيات سيد عباس شاهرودي،
ميرزا محمدآقازاده و حاج آقا حسين قمي شركت نمود و از معارف بلند آنها برخوردار گرديد و خود سالها به تدريس شرح لمعه، قوانين، مكاسب و كفايه اشتغال يافت. نظم و ترتيب درسي، بي آلايشي و تواضع استاد موجب شد كه صدها فاضل در پاي درس او شركت كنند و از محضر پرفيضش بهره ببرند. ايشان ضمن تدريس در مسجد ملاهاشم اقامه جامعت مي نمود و زندگي خود را از محل درآمد مزرعه اي كه از همسر اولش در اختيار داشت، اداره مي كرد و در طول شصت سال اشتغال به تدريس، هرگز از وجوه شرعي استفاده ننمود، تنها يكي دو سال آخر عمر كه توان خويش را به كلي از دست دادهبود، از روي اجبار به قدر كفاف از اين وجوه براي تأمين معيشت خود بهره گرفت. داماد ایشان مرحوم حجت الاسلام استاد شانه چی در شرح حال مرحوم مدرس می نویسند :
نظم حضور استاد در درس چنان بود که حتی فوت فرزند سه ساله ایشان سبب تعطیل درس این بزرگوار نگردید ، زیرا کار تدفین نور دیده را به فرزندان واگذار کردند و خود راهی مسجد و درس و بحث شدند . مرحوم مدرس به تقاضای طلاب ، درس تفسیر ، هیئت و حساب را در صبح و شب افاده می فرمود که دو درس اخیر مقدمه آموزش مبحث وقت و قبله و مبحث ارث که به محاسبات نیاز داشت به شمار می رفت . وي سحرگاه شب 17 ربيع الاول سال 1391 ه.ق / 24 ارديبهشت 1350 ه.ش دارفاني را وداع گفت و روز بعد پيكرش در محل دارالسياده حرم دفن شد .
28 ژانويه در گذر تاریخ
* مرگ «پِطْر كبير» پادشاه بزرگ روسيه (1725م)
* مرگ «شارلماني»
از امپراتوران مقتدر اروپا (814م)
* تولد «رومن رولان»
نويسنده معروف فرانسوی (1866م)
* تولد «مادام فرانسْ كولْتْ»
يكي از بزرگترين زنان نويسنده جهان (1873م) (ر.ك: 3 اوت)
* درگذشت
«تئودور داستايوسكي»
داستانسراي شهير روسي (1881م)
* درگذشت «ويليام ييتْزْ»
شاعر و اديب بزرگ ايرلندي (1939م)
* روز جهاني كمك به جذاميان