سرو هاي ساختگي

جام جم آنلاين: احساس مي‌كنيد دوست‌تان قدش بلندتر از قبل شده است اما تا جايي كه يادتان مي‌آيد دو سال پيش هم‌قد بوديد. احتمال جهش قد هم خيلي كم است، چون ديگر سنش گذشته است.


بالاخره طاقت نمي‌آوريد و ماجرا را جويا مي‌شويد، ابتدا از جواب دادن طفره مي‌رود و مي‌گويد هميشه قدش همين بوده است، اما بالاخره اعتراف مي‌كند كه جراحي افزايش قد انجام داده است.

با پيشرفت هر روزه علم، روش‌ها و تكنيك‌هاي جراحي جديدي وارد حوزه پزشكي مي‌شوند و اين موضوع براي خيلي‌ها اميدبخش است. يكي از همين روش‌ها، جراحي افزايش قد است.

خيلي از افراد قد كوتاه، جراحي را پايان كابوس كوتاهي‌ قدشان مي‌دانند، ولي آيا در مورد جراحي افزايش قد اطلاع داريد؟ آيا مي‌دانيد هدف از ابداع اين روش چه بوده است؟ چقدر از عوارض و مشكلات اين نوع جراحي اطلاع داريد؟ آيا تصور مي‌كنيد براي افزايش استخوان محدوديتي وجود ندارد؟

بسياري از متخصصان ارتوپد معتقدند خيلي از افرادي كه مراجعه مي‌كنند، جزو افراد كوتاه قد به حساب نمي‌آيند. رشد اندام انسان به دو بخش تقسيم مي‌شود؛ رشد طولي و رشد عرضي.

رشد طولي در دخترها تا حدود 14سالگي ادامه دارد، در 16سالگي كند شده و بعد از آن بسيار كاهش پيدا مي‌كند‌ ولي پسرها تا 18 سالگي رشد طولي دارند كه ممكن است رشدشان تا 22 سالگي تا چند سانتي‌متر نيز ادامه داشته باشد.

به‌طور كلي رشد طولي از سلول‌هاي رشد كه در انتهاي استخوان‌ها قرار گرفته است و ‌صفحه‌ رشد نام دارد، تامين مي‌شود كه در دخترها بعد از 16 سالگي و در پسرها پس از 18 سالگي بسته مي‌شود، ولي افزايش رشد عرضي اندام مي‌تواند تا 45 سالگي ادامه داشته باشد زيرا رشد عرضي توسط بافت پوششي استخواني كه «ضريب» نام دارد، تامين مي‌شود، البته نوع فعاليت فرد (فشاري كه در طول روز با توجه به فعاليت، به اندام وارد مي‌شود) در افزايش عرضي اندام تاثيرگذار است.

ميانگين قد در هر جامعه‌اي متفاوت است

ميانگين قد با توجه به نژاد هر ملت متفاوت است. ميانگين قد هر جامعه را براساس منحني رشد ‌- كه سن، وزن، سن اسكلتي و زماني هر فرد در آن ترسيم مي‌شود - و حد متوسط جامعه در نظر گرفته مي‌شود.

در اين صورت اكثريت يا متوسط جامعه در اين منحني قرار مي‌گيرند و درصد كمي‌ (كمتر از پنج درصد) در بالا يا پايين منحني هستند.

همچنين با استفاده از منحني رشد‌ (در هر جامعه‌اي متفاوت است) مي‌توان قد افراد را ارزيابي كرد و بلندي يا كوتاهي آنها را سنجيد؛ ولي در ايران آمار دقيقي در اين زمينه وجود ندارد و در كتاب‌هاي پزشكي ‌(رفرانس ميانگين قد) جامعه آمريكا در نظر گرفته شده است‌ كه در ايران كاربرد ندارد؛ براي مثال در ناحيه شرق آسيا، چين، ژاپن و مالزي ميانگين قدشان نسبت به ميانگين قد جامعه آمريكا بسيار كوتاه‌تر است.

ژنتيك؛ عامل اصلي و تاثيرگذار

ژنتيك هر فرد مهم‌ترين عامل تاثيرگذار در بلندي يا كوتاهي هر فرد است، البته عوامل محيطي، اقتصادي، اجتماعي و تغذيه نيز موثر است؛ ولي به‌طور كلي 90 درصد عامل ژنتيكي (50 درصد ژن مادر و 50 درصد ژن پدر) قد فرد را تعيين مي‌كند.

اين‌كه بعضي‌ها معتقدند با انجام بازي بسكتبال قد افزايش مي‌يابد در بيشتر موارد صحيح نيست و به‌طور دقيق نمي‌توان آن را تضمين كرد.

همچنين براي افزايش ميانگين قد در منحني رشد جامعه بايد عواملي مانند رژيم غذايي، تغذيه مناسب، ورزش و ... طي دهه‌ها ادامه داشته باشد تا بتوانند تاثير بگذارند.

شما كوتاه قد هستيد؟

وقتي كوتاه بودن قد غيرطبيعي باشد، پاتولوژي يا بيماري تلقي مي‌شود. مشكلات هورموني مانند اختلال و كمبود در غدد رشد، غدد هيپوفيز و غدد تيروئيد مي‌تواند رشد قد را دچار مشكل كند؛ علائم ديگري نيز دارند، البته با مراجعه به متخصصان غدد مي‌توانند كمبود هورموني را اصلاح كنند.

نكته قابل توجه اين است كه فرد تا زماني كه صفحه رشد باز است، مشكل كمبود هورمون را برطرف كند تا رشد طولي‌اش متوقف نشود. دسته ديگر، كساني هستند كه قد كوتاه دارند، ولي از جنبه‌هاي ديگر طبيعي هستند كه به لحاظ پزشكي قد كوتاه به حساب نمي‌آيند.

چه كساني كانديداي جراحي بلند شدن قد هستند

بسياري از مردم تصور مي‌كنند جراحي افزايش قد جزو جراحي‌هاي زيبايي است، در صورتي كه كساني كه عدم نابرابري طولي اندام داشته باشند، براي مثال يك پاي‌شان كوتاه‌تر يا بلندتر از پاي سالم باشد، براي درمان، جراحي افزايش قد را پيشنهاد مي‌كنيم.

عوامل ژنتيكي (هنوز علت‌شان مشخص نيست)، تومور، عفونت‌ها، تروما يا ضربه (در شكستگي كه سلول رشد استخوان آسيب ببيند و رشد كافي نداشته باشد) باعث نابرابري طولي اندام مي‌شود.

هر قدر نابرابري طولي اندام بيشتر باشد، فرد براي راه رفتن انرژي بيشتري مصرف مي‌كند، زيرا مركز ثقل بدن خيلي جابه‌جا مي‌شود و انرژي بيشتري از فرد طلب مي‌كند.

راه رفتن فرد طبيعي به‌دليل انقباض تعدادي از عضلات اندام تحتاني با كوشش زيادي همراه نيست، از طرفي لگن اين بيماران به طرف اندام كوتاه‌تر كج مي‌شود؛ اگر اين شرايط درمان نشود، لگن در حالت كج و انحراف ثابت مي‌شود و به دنبال آن ستون فقرات (ستون فقرات در لگن پايه‌گذاري شده است) انحراف پيدا مي‌كند كه با كمردرد همراه است.

در كوتاهي كمتر از پنج سانتي‌متر مي‌توان از روش‌هاي ديگري نيز استفاده كرد. اگر كوتاهي يك يا دو سانتي‌متر باشد، با استفاده از ليفت و كفي در داخل كفش تعادل ايجاد مي‌شود و اگر سه تا چهار سانتي‌متر باشد كفي زير كفش قرار مي‌گيرد ‌(يك پاشنه نسبت به پاشنه ديگر بلندتر است)‌ ولي در كوتاهي بيشتر از پنج سانتي‌متر درمان با جراحي توصيه مي‌شود.

روش جراحي افزايش قد به لحاظ درماني و زيبايي يكسان است، ولي منطقي نيست كه عضو سالم، تحت جراحي پرخطر با عوارض و مشكلات فراوان قرار بگيرد.

عوارض جراحي افزايش قد

هر عمل جراحي، در هر قسمت از بدن مي‌تواند عوارضي به همراه داشته باشد. بيماراني كه تحت درمان جراحي افزايش قد ‌(به لحاظ درماني و زيبايي) صورت قرار مي‌گيرند بايد كنترل دقيق و پيگيري مرتبي داشته باشند.

يكي از عوارض شايع در جراحي افزايش قد احتمال عفونت در ناحيه‌اي كه دستگاه به پوست متصل بوده است (حدود يك سال، اين دستگاه از طريق پوست به استخوان وارد مي‌شود) كه رعايت بهداشت فرد در اولويت قرار مي‌گيرد، در جراحي افزايش قد محدوديتي براي افزايش استخوان وجود ندارد؛ البته بايد به تدريج و آرام باشد، ولي اگر عضله بيش از اندازه كشيده شود، سفت مي‌شود و محدوديت حركتي در مفاصل ايجاد مي‌كند براي مثال، اگر ساق پا را بيش از حد بلند كنند، عضله سه سر ساقي يا تاندون آشيل سفت مي‌شود، پا به سمت پايين منحرف شده و نوك پنجه به سمت پايين تمايل پيدا مي‌كند. بنابراين براي جراحي بلند كردن، فيزيوتراپي دقيق و كامل تحت نظر پزشك اهميت ويژه‌اي دارد.

از عوارض ديگر آن، تاخير در جوش خوردن‌ (اگر استخوان‌سازي به اندازه صورت نگيرد) است كه مي‌توان از پيوند استخواني براي تحريك جوش خوردن استفاده كرد.

در اين روش از سلول‌هاي استخوان‌ساز در ناحيه لگن براي ساق و ران پا استفاده مي‌كنيم، دررفتگي يا نيمه دررفتگي مفاصل بالا و پايين ران يا ساق پا از ديگر مشكلاتي است كه فرد را درگير مي‌كند، كساني كه حفره لگن‌شان به اندازه عمق نداشته باشد و يك مفصل ناپايدار در لگن داشته باشند، وقتي قد فرد را بلند مي‌كنند، دررفتگي در مفصل ران ايجاد مي‌شود. البته پزشك با راديوگرافي قبل از جراحي، ميزان تحمل مفصل ران را بررسي مي‌كند.

مشكل ديگر، آسيب‌هاي عصبي است. وقتي وايرها و پين‌ها را از پوست به استخوان وارد مي‌كنند، ممكن است اعصاب آسيب ببيند يا به دليل افزايش استخوان، رشته‌هاي عصبي بيش از حد كشيده شوند كه پزشك در ويزيت‌هاي مكرر عصب‌ها را بررسي مي‌كند.

در واقع جراحي افزايش قد يك فرآيند طولاني با عوارض نسبتا طولاني و غيرقابل پيش‌بيني است، بنابراين پزشك قبل از جراحي مشكلات و عوارض را با بيمار در ميان مي‌گذارد، حتي با افرادي كه اين عمل را انجام داده‌اند جلسه‌هايي مي‌گذارند تا فرد تصميم منطقي بگيرد.

روش جراحي

در جراحي افزايش قد، در ابتدا استخوان‌ها را شكسته ‌(ران يا ساق پا) و اطرافش را دريل ‌(سوراخ) مي‌كنند. البته سعي مي‌شود در شكستن كورتكس استخوان ‌(لايه بيروني استخوان) به مغز استخوان و عروق اطراف صدمه كمتري وارد شود سپس دستگاه مخصوص به نام «اليزاروف» را به‌وسيله پين‌ها و سيم‌هايي به دو سوي استخواني كه شكسته شده، وصل مي‌كنند.

اين دستگاه داراي پيچ‌هايي است كه هر شش ساعت بايد 25 درصد ميلي‌متر چرخانده شوند تا استخوان‌ها را از هم دور كنند تا آنها در فضاي خالي رشد كنند.

نكته مهم اين است كه پزشك بايد به طور مرتب با راديوگرافي فاصله دو استخوان را بررسي كند. گاهي ممكن است استخوان‌سازي به اندازه كافي نباشد، در اين صورت فرآيند را متوقف مي‌كنند تا استخوان‌سازي صورت گيرد و استخوان‌ها به هم نزديك شوند سپس ادامه مي‌دهند.

با توجه به اين‌كه فرآيند جراحي افزايش قد طولاني مدت است براي هر يك سانتي‌متر در سن بلوغ، حدود يك ماه و براي سنين بالاتر يك ماه و نيم طول مي‌كشد؛ بنابراين در سن بلوغ رشد استخواني بيشتري دارند و نتيجه بهتري حاصل مي‌شود. (جام جم - ضميمه سيب)

سوادا ماركاريان