گفت‌وگو با اصغر افضلي، مدير دوبلاژ
خاطره سازي «بيگلي بيگلي» براي چند نسل
جام جم آنلاين: اصغر افضلي متولد سال 1317 است. او فعاليت حرفه‌اي‌اش را در دنياي دوبله از سال 1339 و مديريت دوبلاژي را از سال 1346 آغاز كرده است. ويژگي صداي او تيپ‌سازي‌هاي متفاوت كمدي در فيلم‌ها و كارتون‌ها است. او خالق تيپ‌هاي فيلم‌هاي كمدي مثل فرانكو، وودي آلن، بود آبوت، استن لورل و... است.
از كارتون‌هايي كه افضلي در آن حرف زده، مي‌توان به وروجك و آقاي نجار (وروجك)، گوريل انگوري (بيگلي بيگلي)، كارآگاه گجت، قلعه هزار اردك، رابين‌هود (پرنس‌جان) و.... اشاره كرد. او در سريال‌هايي همچون هزاردستان، دايي‌جان ناپلئون و... هم صحبت كرده است. او بتازگي فيلم سينمايي «پناهگاه» را براي پخش از شبكه تهران دوبله كرده است.
شما قبل از اين‌كه وارد دنياي دوبله شويد در عرصه تئاتر فعاليت مي‌كرديد. دوبله برايتان چه جذابيتي داشت كه در طول اين سال‌ها با عشق و علاقه در اين حرفه فعاليت كرديد؟
همان‌طور كه اشاره كرديد من كارم را با تئاتر شروع كردم. به ياد دارم نمايشنامه‌اي را همراه با احمد رسول‌زاده با نام «اسمال در نيويورك» كار مي‌كردم. تا اين‌كه رسول‌زاده وارد حرفه دوبله شد و من را هم براي فعاليت در اين حرفه تشويق كرد. وقتي در جمع دوستان حاضر شدم و از نزديك دوبله يك اثر را ديدم، اين كار برايم جالب شد، به همين دليل بتدريج فعاليتم را در اين حرفه شروع كردم.
راستش وقتي مي‌ديدم يك دوبلور چطور پشت ميكروفن مي‌نشيند و سعي مي‌كند با درك موقعيت بازيگر در صحنه‌هاي مختلف به جاي او صحبت كند، برايم جذابيت داشت. البته با اين تفاوت كه دوبلور در آن موقعيت‌ها قرار ندارد و فقط با ديدن فيلم بايد تمام اين حس‌ها را داشته باشد. در طول اين سال‌ها به خاطر عشق و علاقه‌اي كه به اين هنر داشتم اين حرفه را رها نكرده و تلاش كردم تيپ‌هاي مختلفي را كه به من سپرده مي‌شود، با انرژي و خلاقانه گويندگي كنم. البته مردم بايد قضاوت كنند كه تا چه ميزان موفق بودم، اما هميشه تلاش خودم را كرده‌ام.
در گذشته به دليل اين‌كه فيلم‌ها به وسيله آپارات نمايش داده مي‌شد، كار دوبله دشوارتر بود و زمان بيشتري مي‌برد، حتي يك اشتباه كوچك باعث مي‌شد فيلم دوباره از ابتدا دوبله شود. از حال و هواي آن روزها برايمان بگوييد.
در آن سال‌ها براي دوبله فيلم‌ها ماجراها داشتيم. همان‌طور كه اشاره كرديد فيلم‌ها به وسيله آپارات نمايش داده مي‌شد و براي تكرار‌كردن بايد فيلم متوقف مي‌شد و به صحنه قبل برمي‌گشت. البته اين زمان به نفع دوبلور بود، چون ديالوگ‌ها را تمرين مي‌كرد تا بهتر بگويد.
در آن سال‌ها براي گفتن يك جمله بايد چند بار تمرين مي‌كرديم. گرچه اين تمرين‌ها سخت بود، اما برايمان شيريني خودش را داشت، چون به كاري كه انجام مي‌داديم عشق مي‌ورزيديم. در حالي كه امروز اين‌طور نيست. دوبله ديجيتالي و سريع شده و همين مساله باعث شده تمرين‌ها كمتر شود. البته بايد قبول كرد در گذشته تعداد شبكه‌هاي تلويزيون هم كمتر بود، ولي الان تعداد شبكه‌ها افزايش يافته است بنابراين به خوراك بيشتري نياز دارد، اما نبايد از تمرين در زمان دوبله غفلت كرد.
به ياد دارم اولين بار در يك فيلم فرانسوي به نام دوچرخه‌سوار به جاي يك هنرپيشه فرانسوي در يك نقش كوتاه صحبت كردم، اما براي همين نقش كوتاه چند بار تمرين كردم و با عشق اين كار را انجام دادم. با اين‌كه حدود 50 و اندي سال در اين حرفه مشغول هستم، اما هميشه عاشقانه كار كرده‌ام.
شما خالق تيپ‌هاي كمدي در فيلم‌هاي مختلف همچون چيچو و فرانكو، استن لورل هستيد. چطور شد تصميم گرفتيد به جاي چنين تيپ‌هايي صحبت كنيد؟
من هميشه به حرفه دوبله به عنوان يك هنر ارزشمند نگاه مي‌كنم، به همين دليل براي دوبله آثار مختلف وقت لازم را مي‌گذارم و زحمت مي‌كشم. دلم مي‌خواهد به جاي هنرپيشه‌ها خلاقيت داشته باشم تا مورد توجه مردم قرار بگيرد. بعد از اين‌كه در فيلم چيچو و فرانكو صحبت كردم به سينما رفتم تا بازتاب مردم را نسبت به دوبله اين نقش از نزديك ببينم. وقتي مردم با ديدن اين فيلم به خاطر دوبله خوب فيلم مي‌خنديدند برايم ارزشمند بود.
مسلما براي هر دوبلوري ارزشمند است كه مردم به‌واسطه دوبله خوب از فيلم لذت ببرند. از آنجا كه استقبال مردم از دوبله فيلم‌هاي كمدي خيلي خوب بود، به همين دليل تلاش مي‌كردم هر بار متفاوت‌تر از قبل به جاي هنرپيشه‌هاي اين فيلم‌ها صحبت كنم. در مجموع، واكنش‌هاي مثبت مردم به من انرژي مي‌داد تا با علاقه بيشتري كارم را دنبال كنم.
وقتي به جاي هنرپيشه‌ها صحبت مي‌كنم، احساس مي‌كنم مثل دو دوست در كنار هم هستيم، بنابراين تلاش مي‌كنم ظرافت‌هايي را كه او هنگام بازي داشته در زمان دوبله رعايت كنم. در طول اين سال‌ها به جاي شخصيت‌هاي كمدي همچون استن لورل، وودي آلن، بود آبوت و... صحبت كرده‌ام. البته گويندگان ديگري هم به جاي استن لورل صحبت كرده‌اند. دلم مي‌خواهد تا زماني كه زنده هستم در اين حرفه فعاليت كنم.
البته در كنار آثار خارجي در فيلم‌ها و سريال‌هاي ايراني هم زياد صحبت كرده‌ام. شايد باورتان نشود با اين‌كه چندي پيش عمل جراحي داشتم، اما بعد از اين‌كه احساس كردم كمي حالم بهتر شده است به تلويزيون رفتم و فيلم «پناهگاه» را براي شبكه تهران دوبله كردم؛ البته مدير دوبلاژ اين فيلم بودم. وقتي كار مي‌كنم حس خوبي دارم.
شما در گذشته براي شيرين‌شدن دوبله فيلم‌هاي كمدي از بداهه‌گويي استفاده مي‌كرديد. نگران نبوديد ممكن است مردم اين بداهه‌ها را نپسندند؟
نگران نبودم، چون حس مي‌كردم مردم از اين بداهه‌ها استقبال مي‌كنند. در واقع من تلاش مي‌كردم خيلي خوب به صداي اصلي هنرپيشه گوش بدهم و بعد سعي مي‌كردم متناسب با ويژگي‌هاي صدايش صحبت كنم تا با چهره او همخواني داشته باشد.
افضلي: وقتي به جاي هنرپيشه‌ها صحبت مي‌كنم احساس مي‌كنم مثل دو دوست در كنار هم هستيم، بنابراين تلاش مي‌كنم ظرافت‌هايي را كه او هنگام بازي داشته در زمان دوبله رعايت كنم. در طول اين سال‌ها به جاي شخصيت‌هاي كمدي همچون استن لورل، وودي آلن بود آبوت و... صحبت كرده‌ام
با توجه به اين‌كه در آن سال‌ها براي دوبله هر اثر زمان كافي در اختيار داشتيم، بنابراين بعد از چند بار تمرين فيلم را دوبله مي‌كرديم. بايد اشاره كنم بداهه‌ها سر ضبط شكل مي‌گرفت و همان لحظه جمله‌اي كه به ذهنمان مي‌رسيد را مي‌گفتيم. در واقع اين بداهه‌ها براي بامزه‌شدن نقش هنرپيشه‌ها و فيلم‌هاي كمدي انجام مي‌شد. البته در زمان گذشته خيلي از بداهه استفاده مي‌كرديم، اما به مرور زمان اين شيوه كمرنگ شد.
شما به جاي شخصيت‌هاي مختلف كارتوني هم صحبت مي‌كنيد. معمولا گويندگان خيلي علاقه‌مند به صحبت در كارتون‌ها نيستند. چطور شما علاقه‌مند به دوبله كارتون‌ها هم شديد؟
هر كس ديدگاه خاص خودش را دارد، اما من بچه‌ها را خيلي دوست دارم به همين دليل عاشقانه كارتون‌ها را براي آنها دوبله مي‌كنم. معتقدم دوبله يك كارتون بايد با عشق و علاقه زيادي انجام شود. بچه‌ها باهوش هستند و اگر براي دوبله اثري عشق و انرژي لازم گذاشته نشود، بچه‌ها خيلي زود متوجه مي‌شوند. بنابراين نبايد براي بچه‌ها كار تصنعي انجام داد. وقتي در كارتوني صحبت مي‌كنم و مورد استقبال بچه‌ها قرار مي‌گيرد، لذت مي‌برم؛ چون بچه‌ها برايم ارزشمند هستند.
در ميان كارتون‌هايي كه آنها را دوبله يا به جاي شخصيت‌هاي آن صحبت كرده‌ايد، وروجك و استاد نجار، گوريل انگوري و رابين‌هود نه‌تنها مورد توجه بچه‌ها قرار گرفت، بلكه بزرگ‌ترها هم از آنها استقبال كردند. فكر مي‌كنيد دليل محبوبيت اين كارتون‌ها چه بود؟
80 درصد محبوبيت اين كارتون‌ها به خاطر دوبله بود. ما براي دوبله كارتون گوريل انگوري ـ كه مديريت دوبلاژ آن را اميرهوشنگ قطعه‌اي به عهده داشت ـ خيلي از بداهه استفاده كرديم. همان‌طور كه شما اشاره كرديد اين كارتون فقط محبوب كودكان نبود، بلكه بزرگسالان هم با علاقه آن را دنبال مي‌كردند. صادق ماهرو با صداي بمي كه داشت به زيبايي صداي انگوري را گفت و من هم بيگلي‌بيگلي را مي‌گفتم.
وقتي من بخش‌هايي از اين كارتون را قبل از دوبله ديدم، لذت بردم و احساس كردم با دوبله خوب خيلي بامزه مي‌شود. به ياد دارم وقتي كارتون گوريل انگوري پخش مي‌شد، بچه‌ها از ديدن آن خيلي لذت مي‌بردند و با ذوق زيادي آن را مي‌ديدند.
مدير دوبلاژ و گويندگان براي دوبله اين اثر زحمت زيادي كشيدند. واقعا شخصيت بيگلي بيگلي را دوست داشتم و گويندگي آن برايم شيرين بود. گرچه سال‌ها از دوبله اين كارتون مي‌گذرد، اما هنوز هم به خاطر دارم كه مردم اين كارتون را خيلي دوست داشتند، حتي با گذشت اين همه سال برخي ديالوگ‌هاي آن را به ياد دارم.
وروجك و استاد نجار هم جزو كارهاي خوب است و مديريت دوبلاژ اين اثر هم بر عهده افشار بود. او به من اين اختيار را داد تا براي وروجك يك صداي خوب خلق كنم تا شخصيت وروجك براي بچه‌ها جذاب و بامزه شود. در واقع او مرتب به من تاكيد مي‌كرد شخصيت وروجك براي بچه‌ها بايد بامزه شود. وروجك با شيطنت‌هايي كه داشت در دل همه جا باز كرده بود و من هم تلاش خودم را كردم تا به بهترين شكل به جاي او صحبت كنم. جالب است بدانيد اين شخصيت به خاطر دوبله شيرين براي بينندگان جذاب شد.
كارتون رابين‌هود هم با مديريت دوبلاژ احمد رسول‌زاده دوبله شد. همه گويندگان تلاش كردند به نحو مطلوب به جاي شخصيت‌هاي اين كارتون صحبت كنند. من هم در اين كارتون به جاي پرنس‌جان صحبت كردم. ژرژ پطروسي هم به جاي رابين‌هود حرف زد. براي دوبله اين كارتون گويندگان خيلي خوبي حضور داشتند. در مجموع، كارتون‌هاي قديمي خاطرات خوبي در ذهن مردم به جا گذاشته است. اميدوارم گويندگان جوان هم براي اين هنر احترام قائل شوند و با عشق و علاقه اين حرفه را دنبال كنند.
فاطمه عودباشي / گروه راديو و تلويزيون