در الهيات اخلاقی، خداوند به عنوان خير اعلا شناخته و اين تصور از نظر كانت، منشأ عمل می‌شود و می‌تواند ضامن افعال ما باشد؛ اين الهيات موجب پيدايش ايمان اخلاقی است كه به واسطه نوعی اقناع درونی، اعتقاد به خداوندی حاصل می‌شود كه ضامن نيل وظيفه‌مداران به سعادت است.

به گزارش خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا)، پس از آيين افتتاحيه كنفرانس بين‌المللی فلسفه دين معاصر كه صبح امروز، يكشنبه، 3 دی‌ماه، با حضور جمعی از انديشمندان داخلی و خارجی، در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی آغاز به كار كرد، نشست‌های تخصصی در چهار سالن مجزا به طور هم زمان آغاز به كار كردند كه نشست «معرفت‌شناسی و براهين اثبات وجود خدا» در سالن غدير پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با حضور قاسم پورحسن و حسين هوشنگی برگزار شد.

بر اساس اين گزارش، حسين هوشنگی، دانشيار گروه فلسفه دانشگاه امام صادق(ع) تنها سخنران حاضر در اين نشست بود كه به ارائه مقاله خود با عنوان «جايگاه مفهوم خدا در الهيات اخلاقی كانت» پرداخت و اظهار كرد: كانت مباحث دينی و ايمانی خود را در دوره ماقبل نقادی در بسياری از آثار خود آورده است.

دانشيار گروه فلسفه دانشگاه امام صادق(ع)با بيان اين كه خدا در نقد اول كانت، ايده‌آل عقل محض و حد اعلای وجود است، اظهار كرد: اگر با عقل صرف به اين مفهوم توجه كنيم، آن را وجودی كامل خواهيم يافت. از منظری ديگر، خداوند را می توان به عنوان خير اعلا و كمال اخلاقی دانست كه اين تعبير در نقد عقل عملی مطرح شده و حد اعلای اوصاف اخلاقی به خداوند نسبت داده شده است.



وقتی كه در الهيات سلبی می فهميم كه به شكل نظری قادر به شناخت كامل خداوند نيستيم، راه برای الهيات اخلاقی هموار می شود و از روزن اخلاق به شناخت خداوند وارد می شويم


وی با اشاره به اينكه خدا ايده‌آل محض است و موضوع الهيات است، گفت: الهيات علم و معرفتی است كه به صورت نظام‌مند از خداوند سخن می‌گويد. در سنت ما كلام چنين جايگاهی دارد و به بحث از خدا و اثبات خدا می پردازد و نبوت و معاد را به عنوان لازمه و پيامد اثبات وجو خداوند مورد توجه قرار می‌دهد.

هوشنگی ادامه داد: كانت معتقد است كه هر نوع معرفت انسان حد دارد، زيرا توانايی‌های انسان و به طور خاص توانايی معرفتی بشر محدود است. بر اين اساس، الهيات سلبی مطرح می‌شود كه با الهيات سلبی فلوطينی متفاوت است. الهيات سلبی مجموعه مباحثی است كه ناظر به محدوديت معرفتی انسان برای شناخت خداوند و اوصاف اوست.

وی با تأكيد بر اينكه الهيات سلبی سودی برای شناخت خدا ندارد، افزود: در عين حال، منفعت عملی آن هموار كردن راه برای الهيات اخلاقی است. وقتی كه در الهيات سلبی می‌فهميم كه به شكل نظری قادر به شناخت كامل خداوند نيستيم، راه برای الهيات اخلاقی هموار می‌شود و از روزن اخلاق به شناخت خداوند وارد می‌شويم.

دانشيار گروه فلسفه دانشگاه امام صادق(ع) ضمن بيان اينكه كانت معتقد است سه گونه الهيات می‌توانيم داشته باشيم؛ الهيات وحيانی، الهيات تجربی و الهيات عقلی، گفت: از نظر او الهيات تجربی امكان‌پذير نيست و الهيات عقلی سه گونه است؛ الهيات استعلايی كه به واسطه مفاهيم محض عقلی و فاهمه محض شكل می‌گيرد و مصداق بارز آن برهان صديقين است.



اگر با عقل صرف به اين مفهوم توجه كنيم، آن را وجودی كامل خواهيم يافت. از منظری ديگر، خداوند را می توان به عنوان خير اعلا و كمال اخلاقی دانست كه اين تعبير در نقد عقل عملی مطرح شده و حد اعلای اوصاف اخلاقی به خداوند نسبت داده شده است


وی افزود: الهيات طبيعی، الهيات نوع دوم است كه مصداق بارز آن برهان نظم است و از طريق شناخت اوصاف و احوال جهان، خدا را ناظم باشعور و خالق عالم می‌شناسد. الهيات نوع سوم كه مورد دفاع كانت است، الهيات اخلاقی است كه بر اساس مباحث اخلاقی به تصوری از خداوند و باور به او دست می‌يابد.

هوشنگی با بيان اينكه در الهيات اخلاقی، خداوند را به عنوان خير اعلا می‌شناسيم، خاطرنشان كرد: اين تصور از نظر كانت منشأ عمل می‌شود، برخلاف الهيات استعلايی می‌تواند ضامن افعال ما باشد و لازمه آن، اولاً تمايز ميان الهيات اخلاقی و اخلاق كلامی است و ثانياً الهيات اخلاقی موجب پيدايش ايمان اخلاقی است كه به واسطه نوعی اقناع درونی، اعتقاد به خداوندی حاصل می‌شود كه ضامن نيل وظيفه‌مداران به سعادت است.

يادآور می‌شود عصر امروز نشست تخصصی «معرفت‌شناسی» با حضور قاسم پورحسن، هدايت علوی‌تبار و حجت‌الاسلام خسروپناه در سالن غدير پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار خواهد شد و مقالاتی در باب «عقلانی باور دينی»، «معاد جسمانی و نظريه بازسازی بدن» و «زبان دين اسلام» ارائه خواهد شد.