جام جم آنلاين: نيمكت، ابتداييترين حق شهروندان هنگام تردد در اماكن عمومي شهر؛ چوبي، فلزي يا سنگي، فرقي نميكند؛ جايي براي نشستن و استراحتي كوتاه، البته اگر در اين شهر شلوغ جايي براي نشستن پيدا شود!
حتي اگر براي قدم زدن و هواخوري به پارك رفته باشيد، هنگام خستگي دلتان ميخواهد براي لحظاتي روي يكي از همان نيمكتهاي كهنه و رنگ و رو رفته استراحت كنيد، چه برسد به اينكه ساعتها خيابانهاي شهر را براي انجام كارهاي روزانه بالا و پايين كرده باشيد و دلتان بخواهد چيزي شبيه نيمكت در طول مسير سر راهتان سبز شود تا با نشستن روي آن نفسي تازه كنيد، اما دريغ از يك نيمكت.تصوير فعلي بسياري از پيادهراههاي شهرمان اصلا آن چيزي نيست كه بتوان در آن حداقلهايي از مبلمان شهري را ديد، فضاها و اماكن عمومي كه در آن نيمكتها بهعنوان ابتداييترين مبلمان شهري ناديده گرفته شدهاند. اين تصويري است از شهري بدون نشيمنگاه با شهرونداني خسته!
ابتداييترين مبلمان شهري
نيمكتها، ملموسترين قسمت از مبلمان شهري از ديدگاه شهروندان يك شهر است كه در تمام اماكن عمومي كاربرد دارد.نيمكت محل تمركز بسياري از فعاليتهاست، مكاني است براي ميانسالان و افراد سالمند تا درددلهاي خود را در برابر آفتاب زمستاني يا زير سايه تابستاني درختان با همسن و سالهايشان رد و بدل كنند.
بهترين جا براي دانشآموز و دانشجوي اهل مطالعه، موضع استراتژيكي براي مادران است تا ضمن اينكه فرزند خود را زير نظر دارند، با دوست جديدشان صحبت كنند و شايد استراحتگاهي باشد براي پاهاي خسته فروشندهاي دورهگرد. هرچند نيمكتها ابتداييترين نماد مبلمان شهري به شمار ميآيند، اما نگاهي گذرا در سطح شهر بيانگر اين است كه هنوز نيمكتها نتوانستهاند جايگاه و اهميت خود را بهعنوان يكي از امكانات ضروري به منظور تامين آسايش و آرامش شهروندان در فضاي شهري ايفا كنند. رفع اين كمبود و جانمايي مناسب براي نصب نيمكتهايي در طول مسير پيادهراههاي شهري درخواستي است كه همواره از سوي شهروندان مطرح ميشود.
كمبود نيمكت در فضاهاي شهري
اين شرايط را خيلي از ما تجربه كردهايم؛ وقتي در ترددهاي شهري، خسته از انجام كارهاي روزانه بهدنبال نشيمنگاهي هستيم كه براي دقايقي كوتاه هم كه شده روي آن نشسته و تجديد قوايي كنيم و دوباره به راه ادامه دهيم، اما دريغ از يك نيمكت يا چيزي شبيه نشيمنگاه.
در فضاهاي شهري امروز حتي در كلانشهري مانند تهران نيمكتها فقط در پاركها و بوستانهاي شهري ديده ميشوند، هرچند در سالهاي اخير شهرداريها همزمان با اجراي پروژه پيادهراهسازي (مانند پيادهراه وليعصر(عج)، سپهسالار و بازار) مسير پيادهراهها را به نشيمنگاههايي تجهيز كرده اما، نصب اين نيمكتها صرفا در پيادهراههاي بازسازي شده، است و هنوز بسياري از معابر و خيابانهاي شهرمان تا كيلومترها فاقد حتي يك نشيمنگاه مناسب است. حتما شما هم با ما همعقيدهايد كه نياز به نيمكت فقط مخصوص پاركها و فضاهاي سبز نيست، مراكز عمومي شهر هم ميتوانند جاي مناسبي براي نيمكتها باشند، ميشود براي آسايش و راحتي شهروندان در نزديكي مكانهاي ويژهاي مانند كيوسكها، باجههاي تلفن و شيرهاي آب آشاميدني، پيادهراهها و معابري كه مراكز تفريحي و خريد در آنها وجود دارد، نيمكتهاي مناسب و زيبايي را با كاراييهاي متنوع شامل نشستن، مطالعه، استراحت و حتي محفلي براي يك گفتوگوي دو نفره يا چندنفره نصب كرد.
نيمكتهاي دور از استاندارد
ممكن است وقتي براي رفع خستگي در پارك يا خياباني روي يك نيمكت مينشينيد، به جاي احساس آرامش و راحتي چهبسا احساس ناراحتي كنيد؛ نيمكتهايي كه بيش از حد استاندارد كوتاه يا بلند است و باعث دردكمر و پاهاي شما ميشود.امروزه بدنه نيمكتهاي مرغوب دنيا از چوب اشباع شده ساخته ميشود و جنس دستهها و كنارههاي آن نيز از آلومينيوم است، اين يعني هر چوب و فلزي مناسب توليد نيمكت نيست.در اين ميان برخي توليدكنندگان داخلي نيز از آهن و چوبهاي نامرغوب استفاده ميكنند. نيمكتهايي كه بدنه آنها از جنس آهن است در گرما و سرما به شدت داغ يا سرد ميشوند، علاوه بر اين كنارههاي آنها راحت نيست و باعث درد پا ميشود. نيمكتهاي چوبي هم اگر از چوب مناسب تهيه نشود، خيلي زود ترك ميخورد و در گذر زمان فرسوده و زمخت ميشود.
نكته: در فضاهاي شهري امروز جز در پارک ها و بوستان ها و پياده راههايبازسازي شده ، هنوز بسياري از معابر و خيابانهاي شهرمان تا كيلومترها فاقد حتي يك نيمکت مناسب است
بهترين نيمكتها معمولا از چوب يا فلز ساخته ميشود يا تركيبي از اين دو، مگر در مواردي كه براي هماهنگي با محيط از جنسهاي ديگري مانند سنگ و بتون استفاده شود، مثل نيمكتهاي خيابان وليعصر(عج) البته هر چوب يا فلزي براي ساخت نيمكت، مناسب نيست.
رنگآميزي فاكتور ديگر در تهيه نيمكتهاست، رنگي كه براي نيمكتها استفاده ميشود علاوه بر زيبايي و هماهنگي با محيط، بايد دوام هم داشته باشد تا بر اثر تابش خورشيد يا بارش برف و باران و ساير شرايط جوي محيط ضمن حفظ كيفيت در افزايش طول عمر نيمكت نيز موثر باشد.
چنين مشكلات و نواقصي در نيمكتهاي داخل پاركها، بوستانها و فضاهاي شهري كم نيست، هرچند در سالهاي اخير شهرداريهاي مناطق و سازمان زيباسازي تلاش كردهاند در طراحي و احداث نيمكتهاي شهري از رعايت استانداردها غافل نشوند.
طراحي مناسب براي پير و جوان
ابتداييترين روش براي احساس آرامش و راحتي در پاركها، استفاده از نيمكت است، اين نيمكتها بايد به شكلي قرار بگيرند كه دسترسي به آنها آسان و راحت باشد و در سراسر پارك به تعداد زياد موجود باشد، صندليها نيز بايد روبهروي مناظر زيبا قرار بگيرد، اما در مسير رفت و آمد افراد نباشد.نيمكتهاي مراكز عمومي شهر را نيز ميتوان براي آسايش و راحتي شهروندان، نزديك مراكز ويژهاي مانند ايستگاهها، كيوسكها، باجههاي تلفن، سطلهاي زباله و شيرهاي آب نصب كرد.
مهمترين محل براي قرار گرفتن نيمكتها در سطح شهر، مراكزي است كه مردم در آنجا زياد رفت و آمد ميكنند؛ بويژه مكانهايي كه براي استراحت و تفريح مردم در نظر گرفته شده است.
فضاي باز زيبا و مناسب عمومي به شهروندان اين امكان را ميدهد كه كنار يكديگر از طبيعت اطراف لذت ببرند و با داشتن مكاني مناسب براي نشستن، احساس رضايت آنها چند برابر شود.
شهروندان مختلف انواع متفاوتي از نيمكتهاي پارك يا فضاهاي سبز را ميپسندند كه اين سلايق متفاوت، چگونگي طراحي نيمكتهاي پارك را تعيين و به نوعي در طراحي آنها تغييراتي ايجاد ميكند.
براي نمونه، جوانان بيشتر روي قسمت بالاي نيمكت يعني تكيهگاه آن مينشينند و اين مورد بايد در طراحي نيمكتهاي پارك يا فضاهاي باز شهري مورد توجه قرار گيرد.
همچنين نيمكتهايي كه در اين اماكن نصب ميشود، بايد از استحكام بيشتري در ناحيه پايهها برخوردار باشد.
همچنين براي افراد مسن، نيمكتهاي داراي پشتي يا تكيهگاه، راحتتر از نوع بدون تكيهگاه آن است در حالي كه در مورد ساير افراد، صندليهاي بدون پشتي اين امكان را فراهم ميكند كه در دو طرف نيمكت بنشينند.
نشيمنگاهها امروزه جزء لاينفكي از مبلمان شهري است؛ ضرورتي كه شهروندان در ترددهاي روزمرهشان در سطح شهر آن را احساس ميكنند، ضرورتي كه به نظر ميرسد هنوز در چشم مسئولان شهري مغفول مانده است.
پوران محمدي / گروه جامعه