جام جم آنلاين: سرنوشت خانه‌هاي خالي به بن‌بست خورده است؛ نه مالكان آنها حاضرند تكليف خانه‌هاي خالي‌شان را مشخص كنند و نه دولت مي‌تواند آنها را با سخت‌ترين اتمام‌حجت‌ها مجبور به اين كار كند.

مالكان خانه‌هاي خالي ترجيح مي‌دهند مدت‌ها آنها را خالي نگه دارند، اما به هر قيمتي آن را نفروخته يا اجاره ندهند؛ موضوعي كه به ركود خريد و فروش و نابساماني در اجاره‌ها دامن زده است.

نگاهي گذرا به پرونده خانه‌هاي خالي نشان مي‌دهد رسيدگي به اين موضوع در 5 سال اخير بارها از سوي دولت در دستور كار قرار گرفته اما به دلايلي نيمه‌كاره به حال خود رها شده است.

در آخرين پيگيري در سال 89 شوراي عالي استان‌ها به نمايندگي از شهرداري‌هاي چند كلانشهر پيش‌نويس طرحي را تصويب و تقديم مجلس كرد كه در آن درخواست شده بود مجوزي براي الزام مالكان آپارتمان‌هاي بدون استفاده به عرضه سريع آنها صادر شود كه متاسفانه اين موضوع بدون نتيجه‌اي متوقف شد.

حالا پس از دو سال وقفه يك​بار ديگر موضوع اخذ ماليات از خانه‌هاي خالي از سوي مسئولان استانداري تهران به نمايندگي از دولت مطرح شده است. دولت، شهرداري‌ها، كارشناسان اقتصادي و فعالان بخش مسكن معتقدند اين روش از يك‌سو به نابساماني‌ها در بخش مسكن سروسامان خواهد داد و از سوي ديگر مالكان را مجبور خواهد كرد خانه‌هاي خالي خود را وارد چرخه عرضه كنند، آنها مصمم هستند به هر قيمتي اين بار ديگر تكليف خانه‌هاي خالي را روشن كنند.

5/1 ميليون در كشور، 300 هزار در تهران

آمارها مي‌گويد تعداد خانه‌هاي خالي در كشور و بخصوص در پايتخت طي 5 سال اخير دو برابر شده است، نيمي از واحدهاي مسكوني خالي از سكنه متعلق به پنج كلانشهر كشور هستند و در بقيه استان‌ها تعداد خانه‌هاي خالي در حد نرخ طبيعي است.

به گفته وزير راه و شهرسازي، براساس آمار سرشماري سال۹۰ تعداد يك ميليون و ۶۶۶ هزار واحد خانه خالي دركشور وجود دارد كه ۳۷۲ هزار واحد آن درتهران است و تلاش مي‌شود با دريافت ماليات از خانه‌هاي خالي اين آمار كاهش پيدا كند.

علي نيكزاد به اين نكته هم تاكيد دارد كه موضوع ماليات گرفتن از خانه‌هاي خالي فقط مختص كشور ما نيست و در تمام دنيا با دريافت ماليات از خانه‌هاي خالي به نوعي از احتكار اين خانه‌ها جلوگيري مي‌شود.

وي با اشاره به اين‌كه 2/21 ميليون خانوار و 6/21 ميليون واحد مسكوني دركشور وجود دارد، معتقد است: نه‌تنها با كمبود خانه مواجه نيستيم بلكه 400 هزار واحد مسكوني نيز مازاد بر خانوارها وجود دارد.

رئيس كميسيون برنامه و بودجه شوراي شهر تهران نيز با اشاره به تاثير منفي رشد تعداد خانه‌هاي خالي بر شرايط رفاهي و سكونتي شهروندان يك شهر مي‌گويد: براساس سرشماري نفوس و مسكن سال 90، سهم پايتخت از خانه‌هاي خالي كشور به 10 درصد رسيده است.

رسول خادم با اشاره به مطالعه انجام‌شده درباره حجم تقاضاي واقعي در بازار مسكن پايتخت تصريح مي‌كند: در 20 سال منتهي به 1404 بايد در تهران 3 ميليون واحد مسكوني جديد احداث شود كه با وجود تحقق بخشي از اين ساخت ‌و سازها در فاصله سال‌هاي 85 تا90 تعداد خانه‌هاي خالي در اين مدت از 150 هزار واحد مسكوني به 300 هزار واحد افزايش يافته است.

اعضاي شوراي‌ شهر تهران به مسئولان بازار مسكن بابت جدي‌ گرفتن معضل خانه‌هاي ‌خالي هشدار داده و تاكيد كرده‌اند اگر قرار است دولت كماكان در برخورد با اين پديده منفعل بماند، شوراي شهر اين آمادگي را دارد كه با تصويب لايحه «اخذ عوارض‌ شهري سنگين»، شهرداري را به مقابله با اين خانه‌ها فرابخواند.

لايحه‌اي پر از ابهام

پرداخت دو ماه اجاره‌بها، مالياتي است كه براي مالكاني كه خانه‌هاي خود را خالي نگه مي‌دارند در نظر گرفته شده است. بر اين اساس مبلغ حدود 300 هزار تومان براي واحدهاي 100 متري آن هم فقط در مناطق متوسط تهران در نظر گرفته شده كه دستورالعمل آن نيز براي اجرا به دستگاه‌هاي ذي‌ربط ابلاغ شده، اما هنوز از زمان دقيق اجراي آن خبري نيست.

تعيين مبلغ 300 هزار تومان آن هم فقط براي خانه‌هاي خالي در محدوده مركزي كه در اصطلاح از سطح درآمد متوسط برخوردارند چند پرسش را مطرح مي‌كند از جمله اين‌كه مبلغ 300 هزار تومان بر مبناي چه شاخصي تعيين شده است؟ آن هم در شرايطي كه حتي در همين مناطق مركزي شهر نيز اجاره‌بهاي خانه‌ها چند برابر اين مبلغ است.

همچنين مشخص نشده مبلغي كه به‌عنوان ماليات قرار است از خانه‌هاي خالي مناطق مختلف شهر تهران يا در شهرستان‌ها گرفته شود، چقدر است ؟

تعيين مبلغ 300 هزار تومان به‌عنوان مبلغ پايه و ثابت براي تمام مناطق شهر با وضع اقتصادي و رفاهي متفاوت به هيچ وجه منطقي نيست، قطعا اين مبلغ براي مالكان خانه‌هاي مناطق شمالي شهر رقم قابل توجهي نخواهد بود تا آنها را از اين بابت نگران كند.

نكته: لايحه اخذ ماليات از خانه‌هاي خالي در حالي تقديم مجلس شده كه دولتي‌ها بسيار اميدوارند با حمايتي كه نمايندگان مجلس از اين لايحه دارند، موضوع اخذ ماليات از خانه‌هاي خالي بزودي تصويب و آماده اجرا شود
موضوع ديگر اين‌كه پيشنهاددهندگان درتعيين رقم ماليات هيچ تفاوتي بين خانه‌هاي خالي تهران با خانه‌هاي خالي در شهرستان‌ها قائل نشده‌اند، تفاوت قيمت مسكن در پايتخت و ديگر شهرستان‌ها، متراژ خانه‌ها، سطح درآمدي مردم و... نقايصي است كه به نظر مي‌رسد در تعيين مبلغ ماليات نسبت به آن بي‌توجهي شده است.

نحوه شناسايي خانه‌هاي خالي و همچنين الزام مالكان آنها به پرداخت ماليات نكته مهم ديگري است كه هيچ اشاره‌اي به آن نشده است.

اينها نمونه‌هايي از پرسش‌هايي است كه موضوع گرفتن ماليات از خانه‌هاي خالي را با ابهامات غيرقابل انكاري مواجه كرده است.

در چنين شرايطي استاندار تهران به نمايندگي از دولت بر اجرايي شدن اخذ ماليات از خانه‌هاي خالي شهر در آينده نزديك تاكيد كرده و مي‌گويد: تعداد خانه‌هاي خالي در پايتخت افزايش يافته به طوري كه آمارها نشان مي‌دهد حدود 10 درصد از خانه‌هاي نوساز تهران خالي از سكنه است.

به گفته مرتضي تمدن، پرداخت دو ماه اجاره‌بها، مالياتي است كه قانون براي مالكاني كه خانه‌هاي خود را خالي نگه مي‌دارند در نظر گرفته است.

اين تنها اطلاعاتي است كه استاندار تهران به نمايندگي از دولت درباره ميزان ماليات و چگونگي اجراي آن در اختيار شهروندان قرار داده است، در حالي كه ابهاماتي كه در بالا به آن اشاره شد، همچنان به قوت خود باقي است.

لايحه در راه مجلس

ابهامات اخذ ماليات از خانه‌هاي خالي در حالي هنوز به قوت خود باقي است كه هنوز معلوم نيست با تمام اين خط و نشان كشيدن‌ها براي مالكان خانه‌هاي خالي، اين موضوع سرانجام چه موقع به مرحله اجرا خواهد رسيد؟

همين بلاتكليفي مالكان خانه‌هاي خالي كه به قصد سوداگري و كسب سودهاي كلان خانه‌هاي خود را به نوعي احتكار مي‌كنند، به اين خيال انداخته كه بعيد است به اين زودي‌ها موضوع اخذ ماليات از خانه‌هاي خالي به مرحله اجرا برسد، اما رئيس كل سازمان امور مالياتي كشور اين موضوع را بشدت رد كرده و تاكيد مي‌كند: در مورد خانه‌هاي خالي هر چيزي كه قانون شود و به سازمان امور مالياتي اعلام كنند، آن را اجرا خواهيم كرد.

عسكري توضيح مي‌دهد: اگر قرار باشد از خانه‌هاي خالي ماليات گرفته شود بايد همه بحث‌هاي مربوط به آن نيز ديده شود و ما آمادگي داريم در نشست‌هاي كارشناسي نقاط قوت و ضعف طرح اخذ ماليات از خانه‌هاي خالي را كه تاكنون نيز پيگيري شده، مطرح و دنبال كنيم.

موافقت كميسيون اقتصادي مجلس

مسئولان وزارت راه و شهرسازي مي‌خواهند با تصويب اخذ ماليات از خانه‌هاي خالي با يك تير دو نشان بزنند؛ هم با وارد كردن خانه‌هاي خالي به چرخه عرضه، قيمت مسكن را كاهش دهند و هم با افراد سودجويي كه با خالي نگهداشتن خانه‌هاي اضافي خود مي‌خواهند در اين شرايط اقتصادي از آب گل‌آلود براي خود ماهي بگيرند، به‌طور جدي برخورد كنند.

لايحه اخذ ماليات از خانه‌هاي خالي در حالي تقديم مجلس شده است كه دولتي‌ها بسيار اميدوارند با حمايتي كه نمايندگان كميسيون اقتصادي مجلس از اين لايحه دارند، موضوع اخذ ماليات از خانه‌هاي خالي بزودي تصويب و آماده اجرا شود.

ارسلان فتحي‌پور، رئيس كميسيون اقتصادي مجلس چندي پيش در جمع خبرنگاران بر جدي بودن موضوع تصويب اخذ ماليات از خانه‌هاي خالي تاكيد كرده و گفته بود: اتفاقا دولت هم اين پيشنهاد را قبول دارد و در واقع خود دولت آن را به مجلس ارائه داده است و چنانچه در طرح جامع مالياتي نباشد، مجلس قطعا آن را اضافه خواهد كرد، اما اطمينان داشته باشيد موضوع ماليات گرفتن از خانه‌هاي خالي حتما اجرا خواهد شد.

برخي از نمايندگان كميسيون اقتصادي مجلس نيز معتقدند ماليات گرفتن از خانه‌هاي خالي موجب كاهش 50 درصدي قيمت‌ها بخصوص در فروش خانه خواهد شد.

محمد حسن‌نژاد، عضو ديگر كميسيون اقتصادي مجلس در اين زمينه توضيح مي‌دهد: برخي شهروندان با رويكرد سرمايه‌اي خانه‌هاي خود را خالي نگه داشته‌اند و براي جلوگيري از ضرر و زيان‌هاي احتمالي براي عرضه واحدهاي خود در بازار از يكديگر سبقت مي‌جويند.

‎با وجود تورم ساليانه، ساخت و ساز در كشور و بخصوص در پايتخت همچنان پررونق است، تعداد خانه‌هاي خالي شهر هم روز به روز بيشتر مي‌شود و اين فرصت مغتنمي است براي آنهايي كه از راه سوداگري ساخت و ساز به سودهاي كلاني دست مي‌يابند حتي اگر به بهاي احتكار چند ساله ملك‌شان تمام شود، آنها خوب مي‌دانند سودي كه از اين راه مي‌برند، دير و زود دارد، اما سوخت و سوز ندارد.

مسئولان معتقدند ماليات گرفتن از خانه‌هاي خالي شايد تنها راه چاره باقيمانده براي جلوگيري از احتكار خانه‌ها باشد، راه‌حلي كه اگر به مرحله اجرا برسد شايد تكليف خانه‌هاي خالي را براي هميشه روشن كند.

پوران محمدي ‌/‌ گروه جامعه