جام جم آنلاين: قارچها نقش مهمي در اكوسيستم بازي ميكنند، اما هنوز اهميت و نقش اين گياهان در طبيعت آنچنان كه بايد درك نشده است. بعضي قارچها مانند قارچهاي خوراكي بسادگي قابل تشخيص هستند.
بسياري از آنها از دل زمين بيرونزده و خودنمايي ميكنند. با اين حال قارچهاي ديگري هستند كه در زير سطح زمين رشد ميكنند. جايي كه با گسترش در زير سطح زمين ميتوانند دنبالههاي(رشتههاي) قارچي تشكيل دهند. اين دنبالههاي قارچي عملكردي شبيه به شبكههاي جادهاي دارند كه به باكتريها اجازه ميدهد در سرتاسر اين شبكه قارچي به گشت و گذار بپردازند.
تحقيقات جديد دانشمندان مركز تحقيقات محيطي هلمهولتز آلمان خبر از كشف يك مسافر مهم ديگر در اين بزرگراه قارچي ميدهد. آلايندههايي كه ممكن است در روي زمين بهصورت ثابت و بيحركت باقيمانده باشند. وجود اكثر قارچها در محيط بهواسطه يك رابطه همزيستي است. اين رابطه گاهي اوقات سودمند و گاهي ديگر مضر و رقابتانگيز است.
به گفته دانشمندان، اين رشتههاي قارچي ميتوانند يك رابطه با باكتريهايي كه آلايندهها را ميخورند برقرار كرده و به آنها كمك كنند. برخي باكتريها هستند كه از مواد شيميايي سمي تغذيه كرده و در همان زمان اين تركيبات را به موادي بيخطر تبديل كرده و خاك آلوده را به روش كاملا طبيعي بازسازي و ترميم ميكنند، اما هميشه اين باكتريها قادر نيستند در كنار غذاي خود باشند.
باكتريها معمولا با مواد نامحلول در آب داراي مشكلات زيادي هستند. به عنوان مثال تركيبات چند حلقهاي معطر موجود در نفت خام و زغال سنگ تقريبا در تمام فرآيند احتراق منتشر ميشوند. در شكل بغرنج و پيچيدهاي كه منافذ درون خاك پر از هوا و آب است بندرت باكتريها و تركيبات حلقوي معطر با هم در يكجا جمع ميشوند. دليلش هم اين است كه عمدتا در آب و لايههاي نازك مايعات ميكروارگانيسمها وجود دارند.
تركيبات حلقوي معطر عملا در آب نامحلول هستند از اينرو خودشان را به ذرات كوچك موجود در منافذ ريز پر از هوا ميچسبانند. جايي كه باكتريها قادر به دسترسي به آنها نبوده و منافذ پر از هوا مانعي براي رسيدن باكتريها به منابع غذاييشان ميشود.
دكتر ويك و همكارانش در مطالعات قبلي كشف كرده بودند كه باكتريها قادر به استفاده از زيرساختهاي شبكه قارچي هستند. رشتههاي قارچي همچون بزرگراهي است كه ميكرو ارگانيسمها قادر به سفر و انتشار در آن خواهند بود. آنها با گذر از سطح ريسههاي (رشتههاي لولهاي شكل) شبكههاي قارچي بر موانع هواي بين دو منفذ پر از آب بدون هيچ مشكلي غلبه ميكنند.
در مطالعات جديد آنها در يافتند اين امكان وجود دارد كه آلايندهها هم از طريق همين شبكه قارچي سفر كنند. در اين مطالعات محققان از شبه قارچي بهنام Pythium ultimum استفاده كردند كه به شكل گستردهاي در خاك وجود دارد. محققان با ايجاد يك شبكه مغذي براي قارچ و قرار دادن يك كربوهيدرات حلقوي به نام فنانترن در آزمايشگاه به نتايج حيرتانگيزي رسيدند. در مدت چند ساعت كربوهيدرات توانست از يك گوشه شبكه آزمايشگاهي قارچي به گوشه ديگرش مهاجرت كند سرعت اين انتشار 10 تا 100 بار بيش از سرعت انتشار عادي اينآلاينده بدون كمك شبكه قارچي و به صورت عادي بود. همچنين اين كربوهيدرات بدون هيچ مشكلي بر موانع هوا غلبه ميكرد. موضوعي كه در حالت عادي و در همان مسير بدون كمك شبكه قارچي ممكن نبود.
بنابراين شبكه ريسههاي قارچي نهتنها بزرگراهي براي حمل باكتري است بلكه همچون خط لوله حمل آلايندهها عمل ميكند. محققان اميدوارند در آينده بتوانند از ايناثر براي بازسازي خاك استفاده كنند. استفاده هدفمند از شبكههاي قارچي ميتواند در تخريب تركيبات حلقوي معطر و ديگر مواد شيميايي نامحلول در آب موثر بوده و به اين وسيله موفق به حذف آلايندههاي ميكروبي ميشويم. البته ممكن است اين اتفاق زماني بيفتد كه تركيب درستي از يك باكتري و قارچ داشته باشيم. چرا كه برخي ارگانيسمها بسادگي با هم سازگار نيستند.
physorg / مترجم: آتنا حسنآبادي