جام جم آنلاين: افسردگي پاييزه در واقع يك نوع اختلال رواني فصلي است كه از آن با نام سندرم فصلي نيز ياد مي‌كنند. از مشخصات بارز آن مي‌توان به بروز برخي آشفتگي‌ها و اختلالات روحي و حتي جسمي در بعضي افراد اشاره كرد.

زمان چنين افسردگي‌اي معمولا از آغاز فصل خزان است و هرچه پاييز به انتها نزديك مي‌شود، ميزان افسردگي هم بيشتر مي‌شود و در دو ماه اول زمستان افسردگي به اوج خود مي‌رسد.

با ظاهر شدن اولين نشانه‌هاي بهار و بهتر شدن هوا از شدت عوارض به طور آشكاري كاسته مي‌شود. معمولا چهار تا پنج درصد مردم به چنين افسردگي‌اي مبتلا مي‌شوند.

زناني كه در فاصله سني بين 40 تا 55 سال قرار دارند، بيشتر از ديگران مستعد افسردگي‌هاي پاييزه هستند. البته تنها بزرگسالان نيستند كه از افسردگي‌هاي پاييزه رنج مي‌برند. برآوردها نشان داده در حدود 1.7 تا پنج درصد افراد بالاي 9 سال نيز مستعد اين افسردگي هستند.

افسردگي پاييزه يكي از دلايل عمده‌اي است كه باعث مي‌شود فرد از روال زندگي عادي خود خارج شود. به عنوان مثال غيبت‌هاي مداوم از كار و مدرسه را بسياري از روان‌شناسان در اين فصل به افسردگي‌هاي پاييزه نسبت مي‌دهند.

معمولا در فصل پاييز و زمستان زماني كه افسردگي و اختلالات روحي و جسمي فرد به عوامل خارجي همچون جراحات، حوادث يا تاثيرات دارويي يا عوامل داخلي نظير اختلالات فردي ارتباط نداشته باشد، روان‌شناسان تشخيص مي‌دهند وي به افسردگي پاييزه مبتلا شده است.

نشانه‌هاي افسردگي پاييزه

از ميان نشانه‌هاي متعددي كه براي اين نوع خاص افسردگي تشخيص داده شده، مي‌توان به موارد زير اشاره كرد:دلتنگي و حزن، عدم علاقه به مسائل اطراف، اشتياق كمتر براي انجام فعاليت‌هاي گوناگون، در موارد حاد، بي‌توجهي به مسائل اطراف، بي‌خوابي يا خواب بيش از اندازه، عدم تمركز، بروز خصوصيات رفتاري منفي نظير كج‌خلقي و دمدمي مزاج بودن، عدم خروج از خانه براي مدت‌هاي طولاني، زياده‌روي در خوردن يا حتي از دست دادن اشتها و تمايل به انجام رژيم‌هاي خيلي سخت و نامعقول.

دلايل افسردگي پاييزه

با اين‌كه هنوز بدرستي مشخص نشده چرا چنين افسردگي‌اي در فرد بروز مي‌كند، اما روان‌شناسان بر اين باورند دليل عمده اين نوع خاص افسردگي، تغييرات هورموني است. تحقيقات نشان داده با كاهش زمان تابش و شدت نور خورشيد، تغييرات هورموني و فصلي متعددي در بدن انسان ايجاد مي‌شود كه در بروز افسردگي بي‌تاثير نيست. اين تغييرات عبارتند از:

افزايش ملاتونين: با كاهش نور خورشيد ميزان اين هورمون افزايش پيدا مي‌كند و اين امر ظاهرا دليل عدم علاقه فرد به انجام كارهاي مختلف يا نياز او به ساعات خواب بيشتر است. نظر به اين‌كه ملاتونين دماي بدن را تنظيم مي‌كند، افزايش اين هورمون نيز سبب مي‌شود علاوه بر خواب‌آلودگي، درجه‌ حرارت بدن كاهش پيدا كند. همين مساله باعث مي‌شود شخص تمايل بيشتري به خوردن غذا بويژه غذاهاي پركالري و غذاهايي با ميزان زياد كربوهيدرات داشته باشد. بعلاوه شايد به همين دليل است كه افراد زيادي در فصل پاييز و زمستان علاقه به خوردن غذاهاي شيرين پيدا مي‌كنند. جالب است بدانيد وزن بيشتر افراد نيز در فاصله ميان پاييز و زمستان اضافه مي‌شود كه قطعا ملاتونين در آن بي‌تاثير نيست.

كاهش سروتونين: افزايش ملاتونين سبب كاهش ميزان سروتونين مي‌شود. هورمون سروتونين در خلق و خوي فرد و تنظيم چرخه خواب و بيداري او بسيار مهم است. اگر ميزان سروتونين در بدن به اندازه باشد، تعادل شخص بخوبي برقرار خواهد شد. سروتونين بدن انسان را آرام و شادي وي را بيشتر مي‌كند و سرانجام باعث مي‌شود شخص خواب آرام‌تري داشته باشد.

كاهش دوپامين: دوپامين هورمون ديگري است كه با كاهش ميزان و شدت نور خورشيد كاهش پيدا مي‌كند. كاهش اين هورمون ظاهرا مهم‌ترين دليل از دست دادن توجه و كاهش تمركز است.

راه‌هاي درمان افسردگي پاييزه

هر مشكلي كه به نوعي با افسردگي ارتباط داشته باشد، بايد حتما با كمك متخصصان مربوط درمان شود. براي جلوگيري از وخيم‌تر شدن موقعيت فرد بيمار، نشانه‌هاي افسردگي بايد جدي گرفته شده و بسرعت نسبت به درمان آنها اقدام شود.

درمان افسردگي‌هاي فصلي مي‌تواند روش‌هاي مختلفي داشته باشد اعم از استفاده از قرص‌هاي ضدافسردگي، استفاده از درمان‌هاي نوري و قرار دادن شخص در معرض نورهاي مصنوعي و حتي جلسات مختلف روان درماني.

قرص‌هاي ضدافسردگي ميزان سروتونين را افزايش مي‌دهد و در عين حال نورهاي مصنوعي مي‌تواند تاحدودي كمبود نور خورشيد را جبران كند اما يك روش طبيعي نيز براي درمان افسردگي پاييزه وجود دارد و آن هم تماس هر چه بيشتر فرد با طبيعت است.

طبيعت سرشار از ناگفتني‌هاست و انرژي‌اي كه انسان از طبيعت مي‌گيرد، بدون‌ترديد با هيچ داروي ديگري قابل مقايسه نيست.

botanical-online - مترجم: فرناز حيدري