اخترشناسان به کمک پدیده‌ی عدسی گرانشی، کهکشانی یافته‌اند که تنها ۷۰۰ میلیون سال پس از مهبانگ نور افشانی خود را آغاز کرده است و یکی از کهکشان‌های پایان دهند‌ه‌ی دوران تاریکی کیهان است.

دوره‌‌‌ی تاریكی جهان حدود ۴۰۰۰۰۰ سال پس از مهبانگ آغاز شد. هنگامی كه ماده در جهان در حال انبساط سرد شد، دوره تاریكی شروع شد. ماده سرد شد و ابرهایی از هیدروژن تشكیل داد كه چون مه غلیظی جهان را فرا گرفت. در این زمان هنوز ستاره‌ای وجود نداشت و اجرام پرانرژی مثل کوازارها انرژی كافی برای گرم كردن جهان نداشتند. اما در نهایت كهكشان‌های متعددی كه در آنها ستاره‌های جوان شكل می‌گرفت، انرژی كافی را برای خاتمه دادن به عصر تاریكی فراهم كردند. در مه غلیظ هیدروژنی در برخی نقاط، ستاره‌ها و كهكشان‌ها شكل گرفتند و نورشان گازها را گرم و روشن كرد و عصر تاریكی حدود یك میلیارد سال پس از مهبانگ خاتمه یافت.

تصاویر هابل و اسپیتزر از اين کهکشان جوان

۷۰۰ میلیون سال پس از مهبانگ پیش از آنكه اولین ستاره‌ها جهان سرد و تاریك را دوباره گرم كنند، كهكشان جوان و ستاره سازی به نام A۱۶۸۶-zD۱ كودكی خود را می‌گذراند و با زایش انبوهی از ستارگان، عصر تاریكی را پشت سر می‌گذاشت. این كهكشان احتمالا یكی از كهكشان‌های متعددی است كه به عصر تاریكی خاتمه دادند.

این كهكشان دورتر از آن است كه در نور مریی قابل رویت باشد زیرا انبساط جهان نور آن را سمت طول موج‌های فروسرخ كشیده است. انتقال سرخ این كهكشان بالای ۷ است و یك كاندیدای مهم برای عنوان دورترین كهكشان به شمار می رود. (انتقال به سرخ مهبانگ ۶/۷(هفت و شش دهم) است).

نیرنگ طبیعت در عدسی‌های گرانشی باعث می‌شود كه نور كهكشان‌های بسیار دور تقویت و دیده شود. ستاره شناسان برای دیدن A۱۶۸۶-zD۱ از یك "تلسكوپ طبيعي" استفاده كرده‌اند. اين تلسکوپ کيهاني که طبيعت در اختيار ما گذاشته‌است يک عدسی گرانشی است که نور اجرام زمينه و دورتر را همگرا کرده است. اين عدسي گرانشي خوشه كهكشاني پر جرم و نسبتا نزدیكی (در مقياس فاصله عدسي‌هاي گرانشي) به نام Abell ۱۶۸۹ است كه حدودا ۲/۲ میلیارد سال نوری از ما فاصله دارد. پیچ خوردگی فضا حاصل گرانش قوی خوشه كهكشانی باعث می‌شود تصویر كهكشان‌های پشت سر این خوشه در قوسی اطراف آن قرار بگیرند. این عدسی نور كهكشان‌های دور را تا حدود ۱۰ برابر تقویت می‌كند و همین عامل باعث می‌شود تا كهكشان A۱۶۸۶-zD۱ در تيررس تلسكوپ‌های فضایی قرار بگیرد. تصاویر فروسرخ كه مربوط به كودكی A۱۶۸۶-zD۱ است،‌ نشان می‌دهند كه جرم این كهكشان مثل كهكشان‌های باستانی معادل جرم میلیاردها خورشید است. به عبارتی، جرم آن كسر كوچكی از جرم كهكشان راه شیری است.

حتی با وجود تقویت گرانشی، تنها درخشان‌ترین و سنگین‌ترین ستاره‌های این کهکشان دیده می‌شود و ستاره‌های كم جرم‌تر و كم نورتر، ستاره‌های منفرد و ماده‌ای كه منطقه اطراف ستارگان را روشن كرده است، دیده نمی‌شود. دیدن این پدیده‌ها با امكانات فروسرخ تلسكوپ فضایی «جیمز وب»(James Webb) كه قرار است در ۲۰۱۳ جانشین هابل شود امكان پذیر خواهد شد.

منبع: اسا