خداوند پيامبر(ص) و ائمه معصومين(ع) را برای تفسير كتاب خود برگزيده است و اين مطلب با دلايل عقلی، قرآنی و روايی قابل اثبات است كه از جمله آنها می‌توان به نصوص امامت و به ويژه حديث ثقلين استناد كرد كه در آن پيامبر(ص)، امت خويش را در كنار قرآن، به اهل بيت(ع) ارجاع داده است.

به گزارش خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا)، حجت‌الاسلام و المسلمين علی‌اكبر بابايی، عضو هيئت علمی گروه قرآن‌پژوهی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، يكی از فصول اثر جديد خود با عنوان «بررسی مكاتب و روش‌های تفسيری» (فصل اول) را به تبيين دلايل عقلی، قرآنی و روايی برگزيده بودن پيامبر(ص) و ائمه معصومين(ع) در تفسير قرآن اختصاص داده است.

حجت‌الاسلام بابايی در گفت‌و‌گو با ايكنا با اشاره به اين مطلب اظهار كرد: يكی از مباحث مقدماتی اين كتاب پس از تعريف مبانی تفسير و روش‌های تفسيری اين است كه مفسران قرآن به دو دسته مفسران آگاه به همه معانی قرآن يعنی معصومين(ع) و مفسران آگاه به بعضی از معانی قرآن (شامل صحابه، تابعين و مفسران بعدی) تقسيم كرده‌ و گفته‌ايم كه مفسران آگاه به همه معانی قرآن كه پيامبر اكرم(ص) و 12 امام معصوم(ع) بعد از آن حضرت هستند، مفسران برگزيده قرآن هستند كه خداوند آنان را برای تفسير كتاب خود برگزيده است.

وی با اشاره به اين‌كه پس از دسته‌بندی مفسران به دو دسته، دلايل عقلی، قرآنی و روايی برگزيده بودن حضرات معصومين(ع) در تفسير قرآن ذكر شده است، گفت: «حكمت خدا» و «نصوص امامت» از جمله عناوين اين دلايل است. حكمت خدا اقتضاء می‌كند كه برای هر عصر و دورانی مفسری آگاه به همه احكام و معارف قرآن و توانا بر تفسير همه معانی ظاهر و باطن آن برگزيند و آنان را به وسيله پيامبرش به انسان‌ها معرفی كند. در غير اين صورت غرض خدای‌ متعال از نزول قرآن به طور كامل محقق نخواهد شد و نقض غرض خدای حكيم محال است.



تصريح بر جدايی‌ناپذير بودن عترت از قرآن در حديث شريف ثقلين نشان‌گر عصمت اهل بيت(ع) و مطابقت داشتن تمام افكار و اعمال و اخلاق آنها با قرآن بوده و نيز بدان معناست كه قرآن با همه محتوايش در نزد اهل بيت(ع)است و ايشان آگاه به همه آنچه كه از قرآن اراده شده، هستند


حجت‌الاسلام بابايی اضافه كرد: البته استفاده كامل انسان‌ها از مفسر برگزيده يا دسترسی داشتن به او به نوع اعمال آنها بسنگی دارد. اگر آن مفسر حاضر باشد و آنها به او مراجعه نكنند، يا اين‌كه افراد ظالم مانع استفاده از او شوند و يا علل ديگری مربوط به خود انسان‌ها و عمل آنها، مانع حضور و ظهور آن مفسر شود، اينجا ديگر نقض غرض از جانب خدا نيست.

وی در ادامه سخنان خود با اشاره به برخی از نصوص امامت عنوان كرد: يكی از اين دلايل حديث ثقلين است: «انی تارك فيكم الثقلين كتاب الله و عترتی؛ همانا من بين شما دو چيز گرانبها را باقی می‌گذارم: كتاب خدای و عترت خود را» و پيامبر اكرم(ص) در آخرين لحظات عمر شريف خويش، به كتاب خدا و عترت و اهل بيتشان توصيه فرموده‌ و تأكيد كرده‌اند كه اين‌ها از هم جدا نمی‌شوند.

اين عضو هيئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه تصريح كرد: حديث متواتر ثقلين حاوی دو نكته بسيار مهم است. وقتی كه در اين حديث گفته می‌شود كه اهل بيت عترت(ع) از قرآن جدا نمی‌شود، اين مطلب نشان‌گر عصمت آنهاست و بدين معناست كه تمام افكار و اعمال و اخلاق آنها با قرآن مطابقت دارد و تصريح بر جدايی‌ناپذير بودن عترت از قرآن در اين حديث شريف نيز بدان معناست كه قرآن با همه محتوايش در نزد آنهاست و ايشان آگاه به همه آنچه كه از قرآن اراده شده، هستند.

وی تشريح كرد: بنابراين پيامبر اكرم(ص) امت خويش را در كنار قرآن به اهل بيت(ع) خويش ارجاع داده است؛ برای اين‌كه خود قرآن نيازمند مفسر بوده و حضرت رسول(ص) خواسته‌اند به اين وسيله، به امت بفمانند كه اينان مفسر كامل قرآن هستند و با توجه به اين‌كه پيامبر اكرم(ص) به مصداق «وَمَا یَنطِقُ عَنِ الْهَوَى إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْیٌ یُوحَى»(نجم/3 و 4) هر چه كه بفرمايد، از جانب خدای متعال است، از اين ارجاع پيامبر(ص) به عترت و اهل بيت خويش، می‌توان استفاده كرد كه اينها مفسران برگزيده خدا هستند.

اين محقق و پژوهشگر تصريح كرد: سومين دليل از دلايل عقلی، قرآنی و روايی برگزيده بودن حضرات معصومين(ع) در تفسير قرآن، روايات صريح وارد شده است كه در يكی از آن روايات آمده است كه از پيامبر(ص) روايت شده كه خدای متعال بعد از من، 12 وصی از اهل بيتم را برگزيده و آنها را خوبان امتم، يكی بعد از ديگری قرار داده است؛ پيامبر(ص) در ادامه اين حديث اوصافی را برای ايشان ذكر كرده («... خزّان علمه و تراجمة وحيه») و آنان را مترجمان وحی الهی خوانده است.

اين عضو هيئت علمی گروه قرآن‌‌پژوهی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه گفت: اين‌ها دلايلی هستند كه نشان می‌دهد، اين افراد به عنوان مفسران برگزيده خدا انتخاب و اختيار شده‌اند و با مفسران ديگر بسيار متفاوتند. اين ها افرادی هستند كه خداوند متعال، خود آن ها را معرفی كرده و مفسران برگزيده كتاب خود قرار داده است و اين در حالی است كه مفسران ديگر در حد فهم خود، مطلبی را از قرآن برداشت می‌كنند كه اين برداشت ممكن است درست يا اشتباه باشد.

يادآور می‌شود، حجت الاسلام و المسلمين بابايی در كتاب تازه منتشر شده خود با عنوان «بررسی مكاتب و روش‌های تفسيری» به ارائه مطالب مختلفی در عرصه مطالعات قرآنی پرداخته كه علاوه بر مبحث دلايل عقلی، قرآنی و روايی برگزيده بودن ائمه معصومين(ع) در تفسير قرآن می‌توان به موضوعاتی چون تعريف مبانی تفسير و روش‌های تفسيری و تبيين ويژگی‌های مكتب و روش تفسيری با استناد به رهنمودهای كلی برگرفته از روايات، اشاره كرد.

تعريف، معرفی و نقد مكتب تفسيری روايی محض، بررسی مكتب و روش تفسيری صحابه و طرح و نقد نظرات مختلف در اين زمينه و تعريف، بررسی و نقد مكتب تفسيری باطنی محض و دلايل طرفداران آنها از ديگر موضوعات بررسی شده در اين كتاب به شمار می‌روند و بنابر اعلام مؤلف، جلد دوم اين اثر نيز با موضوع «بررسی مكتب تفسيری اجتهادی و اقسام آن» در آينده‌ای نزديك منتشر خواهد شد.