مدبر اسلامی تصريح كرد:
احراز عدم مخالفت احاديث با قرآن كريم؛ شرط جواز استفاده از روايات تفسيری 
سرويراستار تفسير «تسنيم» از ديدگاه علامه طباطبايی و هم‌فكران او به عنوان ديدگاه برگزيده در زمينه استفاده از روايات در تفسير قرآن ياد كرد و گفت: براساس اين ديدگاه، حديث تفسيری حجت است، اما استفاده از روايات تفسيری در گرو عرضه اين روايات بر قرآن و احراز عدم مخالفت آن با قرآن كريم است.

حجت‌الاسلام و المسلمين علی مدبر اسلامی، عضو هيئت علمی مركز فرهنگ و معارف قرآنی و سرويراستار تفسير «تسنيم»، در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا)، در خصوص رويكردهای اساسی در تفسير مأثور گفت: در تفسير قرآن به سنت يا تفسير قرآن به حديث يا تفسير به مأثور كه تعبيرهای مختلف از يك روش تفسيری است، چهار رويكرد اساسی وجود دارد كه از نگاه ما سه رويكرد اول ناپذيرفتنی و ديدگاه چهارم كه مورد تأييد علامه طباطبايی و شاگردان و هم‌فكران اوست، موجه و مورد قبول است.

سرويراستار تفسير «تسنيم» رويكرد اخباريان را به عنوان رويكرد اول در تفسير روايی معرفی و عنوان كرد: براساس رويكرد برخی از اخباريان، ظواهر قرآن حجت نيست، مگر اين كه در روايتی از روايات اهل بيت(ع) معنا و تفسير آيات مورد نظر بيان شده باشد.

عضو هيئت علمی مركز فرهنگ و معارف قرآن اين رويكرد را نافی نقش خود قرآن در ارائه مفاهيم خود دانست و افزود: ملتزمان به اين رويكرد در واقع معتقدند كه تمام نقش برای تفسير قرآن در اختيار اخبار و احاديث است و روايات اهل بيت(ع) بيانگر مفاد و محتوای قرآن كريم هستند و خود قرآن به تنهايی پيامی را نمی‌تواند برساند.

وی ديدگاه دوم را متعلق به گروهی دانست كه به صورت افراطی در نقطه مقابل ديدگاه اول قرار دارند و اظهار كرد: براساس اين رويكرد روايات هيچ جايگاهی در تفسير قرآن كريم ندارند و قائلان به اين موضع، به طور كلی، روايات را در تفسير قرآن منزوی می‌كنند و همه نقش را به خود قرآن داده و آن را خودبسنده می‌دانند. اين ديدگاهی است كه امروزه به عنوان ديدگاه «قرآن‌بسندگی در تفسير» مطرح است و كسانی كه صاحبان چنين ديدگاهی هستند، به عنوان «قرآنيون» مشهور و معروف هستند.

حجت‌الاسلام مدبر اسلامی با اشاره به سومين ديدگاه درباره روايات تفسيری و تفسير به مأثور، گفت: ديدگاه سوم ديدگاه كسانی است كه نقش سنت را در تفسير می‌پذيرند و از همان آغاز فرآيند تفسير و در همه مراحل بعدی با استناد به احاديث تفسيری و با دخالت دادن احاديث به تفسير قرآن می‌پردازند.

اين محقق و پژوهشگر قرآنی از ديدگاه چهارم به عنوان ديدگاه مرحوم علامه طباطبايی در تفسير «الميزان» و ديدگاه علامه جوادی آملی در تفسير «تسنيم» ياد كرد و گفت: براساس اين رويكرد كه در واقع توسط هم‌فكران و شاگردان مرحوم علامه طباطبايی پذيرفته و ترويج شده، نقش سنت در تفسير كاملاً پذيرفته شده است و سنت در تفسير قرآن نقشی اساسی دارد، اما بر اين نكته نيز تأكيد می‌شود كه قرآن ثقل اكبر و عترت(ع) ثقل كبير يا مطابق برخی ديگر از تعبيرات ثقل اصغر است.

حجت‌الاسلام مدبر اسلامی با بيان اين كه در اين رويكرد ارتباط ميان قرآن و عترت، در استفاده از احاديث تفسيری مد نظر قرار می‌گيرد، اظهار كرد: بنابراين براساس اين ديدگاه، حديث تفسيری حجت است و در تفسير بايد از آن استفاده شود و جايگاه قابل ملاحظه و قابل توجهی دارد، اما آن چه آن را به مقام حجيت برمی‌كشد، عرضه آن بر قرآن كريم و مورد سنجش قرار گرفتن با قرآن و هماهنگی با قرآن است.

وی نكته اساسی در اين ديدگاه را آغاز نكردن فرآيند تفسير با استناد به حديث دانست و در توضيح اين مطلب افزود: براساس اين نگاه روايات می‌توانند در تفسير مورد استفاده قرار گيرند، اما حديث تفسيری ابتدا بايد عرضه بر قرآن شود و اگر مخالف قرآن بود، مردود است، چرا كه خود اهل بيت(ع) نيز در سخنان خود نيز به صورت روشن بيان فرموده‌اند كه احاديث ما را بر قرآن عرضه كنيد و اگر آن‌ها را مخالف قرآن ديديد بدانيد كه «لم نقله؛ ما چنين مطلبی را نگفته‌ايم».

سرويراستار تفسير «تسنيم» با اشاره به اين كه در اين رويكرد قرآن به عنوان ميزان مطرح است، اضافه كرد: بنابراين استفاده از روايات تفسيری در گرو عرضه اين روايات بر قرآن و احراز عدم مخالفت اين گونه احاديث با قرآن كريم است و بعد از اين می‌توان در فرآيند تفسير از اين احاديث استفاده كرد و برای مثال در جايی كه در آيه شريفه احتمال‌های مختلفی وجود دارد و ما از راه تفسير قرآن به قرآن نتوانسته‌ايم يكی از آن احتمال‌ها را ترجيح دهيم، حديث تفسيری می‌تواند مرحج يكی از احتمال‌های مطرح در تفسير و كشف مقصود آيه مورد نظر باشد.

حجت‌الاسلام مدبر اسلامی در پايان گفت: اگر چه در ديدگاه سوم نيز نقش سنت در تفسير پذيرفته شده است، اما جايگاهی برای آن تصوير نشده است، در حالی كه براساس ديدگاه چهارم، يعنی ديدگاه مرحوم علامه طباطبايی و هم‌فكران ايشان، هم نقش سنت در تفسير قرآن پذيرفته می‌شود و هم جايگاه سنت در نسبت با قرآن مشخص می‌شود.