هواپيماهاي فراموش شده
ايكس ـ 32 بوئينگ
جام جم آنلاين: سال 1990 ميلادي، نيروي هوايي آمريكا مناقصه‌اي را براي ساخت جنگنده نسل جديد با قابليت برخاست و نشست عمودي برگزار كرد. اين مناقصه بزرگ‌ترين مناقصه در تاريخ هوافضاي نظامي جهان است كه در آن ساخت 5 تا 8 هزار فروند جنگنده به ارزش بيش از 400 هزار ميليارد تومان مورد نظر بود.

دو شركت بوئينگ و لاكهيد مارتين رقباي اصلي در اين مناقصه بودند كه اولي با هواپيماي ايكس ـ 32 و دومي با هواپيماي ايكس ـ 35 وارد ميدان شدند.

موتور اين دو پرنده آن قدر بزرگ بود كه برخي منتقدان، اين پرنده‌ها را با عنوان موتور بالدار توصيف مي‌كردند. برخي ديگر از منتقدان نيز ايكس ـ 32 را زشت‌ترين هواپيمايي كه بعد از جنگ سرد در آمريكا طراحي شده دانسته‌اند.

براي ايجاد قابليت نشست و برخاست عمودي در هواپيماها، طراحان دهانه ورودي و همچنين خروجي جت موتور را به گونه‌اي طراحي مي‌كنند كه در زمان نشست يا برخاست تغيير جهت دهد.

تغيير جهت جريان خروجي موتور به سمت پايين منجر به توليد نيرويي به سمت بالا مي‌شود كه مي‌تواند وزن هواپيما را تحمل كند.

اين هواپيما پس از برخاست عمودي، بتدريج جهت خروجي موتور را به سمت عقب تغيير مي‌دهد تا هواپيما به سمت جلو به حركت درآيد. با حركت رو به جلو، جريان از روي بال‌ها مي‌گذرد و نيروي برآ توليد مي‌شود. با افزايش سرعت هواپيما، اين نيرو بتدريج بزرگ‌تر مي‌شود تا جايي كه برابر با وزن هواپيما خواهد شد.

در اين حالت، خروجي جت موتور كاملا به سمت عقب پرنده قرار مي‌گيرد. در زمان نشست نيز همين فرآيند به صورت معكوس اجرا مي‌شود.

اولين پرواز ايكس ـ 32 در شهريور 79 صورت گرفت و اين هواپيما تا سال 80 در مجموع 66 پرواز داشت. در مهر80 هواپيماي ايكس ـ 35 ساخت لاكهيد به عنوان برنده مناقصه معرفي شد و به اين ترتيب، پرونده ايكس ـ 32 به عنوان يكي از پرخرج‌ترين طرح‌هاي بوئينگ براي هميشه بسته شد. البته طرح ايكس ـ 35 هم مدتي بعد به دليل كاهش منابع مالي متوقف شد.

airspacemag - مترجم: امير توكلي كاشي