با فرا رسيدن عيد فطر، برخي موسسات با راهاندازي صندوقهاي فطريه، سودجويي ميكنند
فطريه را به چه كسي بدهيم؟
اين روزها تا دلتان بخواهد موسسات و انجمنهاي مختلفي به پيشواز جمعآوري فطريهها رفتهاند و امسال هم سطح بسياري از معابر شهرها، مملو از صندوقهاي جمعآوري فطريه شده است؛ صندوقهايي كه نه بر دخلش نظارت ميشود و نه بر خرجش.
اگرچه نيت بسياري از اين انجمنهاي خيريه براي جمعآوري فطريه، انساندوستانه است، اما نميتوان كتمان كرد كه برخي موسسات از اين فطريهها سوءاستفاده ميكنند و مبالغ جمعآوري شده از صندوقهاي فطريه را به دست نيازمندان واقعي نميرسانند.
موضوع نظارت بر فعاليت انجمنهاي خيريه، بحث تازهاي نيست و كارشناسان حوزه اجتماعي بارها نسبت به لزوم نظارت جدي بر فعاليت اينگونه موسسات هشدار دادهاند؛ بخصوص در مناسبتهاي مذهبي مانند عيد فطر كه مردم ايران براي انجام فرايض ديني خود، نذورات و وجوهات شرعي را براي اهدا به نيازمندان مهيا ميكنند، حضور پررنگ برخي از موسسات سودجو موجب ميشود كه بخشي از فطريههاي جمعآوري شده به دست نيازمندان واقعي نرسد.
صندوقهاي بيشمار
فطريه يكي از احكام فروع دين اسلام به حساب ميآيد كه مطابق فقه شيعه، اگر فردي خودش فقير نباشد، بايد فطريهاش را از غروب آفتاب شب عيد فطر تا ظهر روز عيد، به دست فرد نيازمند برساند.
اما با وجود رواج زندگيهاي شهري و ماشيني، برخي از مردم حتي با همسايگان ديوار به ديوار خود هم ارتباط چنداني ندارند و در اين شرايط براي آنها دشوار است كه بخواهند فرد نيازمندي را براي پرداخت فطريه پيدا كنند. وجود چنين شرايطي باعث شده است كه برخي از مردم فطريه خود را درون صندوقهاي فطريه موجود در سطح شهر بيندازند، اما در بسياري از موارد معلوم نيست كه مسئول اين صندوقها چه كسي يا چه گروهي است يا مبالغ فطريههاي جمعآوري شده در چه راهي مصرف ميشود؟
حسين نبيلو، دبير ستاد زكات كشور در اين باره به جامجم ميگويد: اغلب فقها بر اين باور هستند تا زماني كه نيازمندي در شهر محل زندگي ما زندگي ميكند، بايد حتما فطريه را به آن فرد فقير بدهيم و با وجود آن كه امروزه در همه شهرها نيازمند وجود دارد، بنابراين ميتوانيم فطريهمان را به فقراي شهرمان بدهيم.
وي با اشاره به اهميت پرداخت فطريه در فقه شيعه تاكيد ميكند: تا زماني كه فرد فقيري در جمع خويشاوندان ما باشد، بايد فطريه را به آن فرد فقير پرداخت كنيم و در غير اين صورت بايد فطريه را به همسايه فقير خود بدهيم؛ اگر باز هم قادر به انجام اين كار نبوديم، بايد فطريه را به مسجد محل يا امامجماعت مسجد تحويل دهيم تا او بتواند اين فطريه را به فقراي محل برساند.
نبيلو با اشاره به وجود سودجويي برخي افراد و گروهها از صندوقهاي فطريه اظهار ميكند: براي جلوگيري از سوءاستفادههاي احتمالي، مردم از طريق همين سه شيوه به پرداخت فطريه اقدام كنند، زيرا ممكن است در غير اين صورت از فطريهها سوءاستفاده شود؛ حتي اگر نتوانستند فطريههايشان را به مسجد محل بدهند، ميتوانند فطريهها را به همان مسجدي تحويل دهند كه در آن نماز عيد فطرشان را برگزار ميكنند.
فطريه براي ساخت مدرسه و مسجد نيست
بسياري از مردم گمان ميكنند كه ميتوانند فطريه خود را در هر امر خيري كه پيش ميآيد، مصرف كنند و حتي گاه برخي انجمنها اعلام ميكنند كه مثلا براي تجهيز ساختمان انجمن خيريه و مواردي از اين دست، نياز به فطريههاي مردم دارند، اما دبير ستاد زكات كشور در اين درباره ميگويد: اكثر فقها ميگويند تا زماني كه در شهري فقير وجود دارد، حتي پرداخت فطريه براي ساخت مسجد و مدرسه هم جايز نيست. وي با بيان اينكه فطريه مثل زكات است، تاكيد ميكند: تا وقتي كه فقير هست، فطريه فقط به فرد فقير ميرسد؛ به همين دليل پيشنهاد ميكنيم كه مردم فطريهشان را خودشان به طور مستقيم به دست افراد فقيري كه ميشناسند، برسانند.
امكان پرداخت فطريه به زلزلهزدگان
نبيلو با اشاره به مشكلات اخير زلزلهزدگان آذربايجان شرقي عنوان ميكند: برخي از مراجع تقليد مثل آيتالله مكارمشيرازي و آيتالله صافي گلپايگاني، اجازه مصرف فطريهها در راه كمك به زلزلهزدگان اخير كشورمان را صادر كردهاند.
وي ميافزايد: البته فقط افرادي كه از اين مراجع ديني تقليد ميكنند ميتوانند فطريههاي خود را به زلزلهزدگان اعطا كنند و در غير اين صورت بايد به فتواي مرجع تقليدشان عمل كنند.
فطريه امسال چقدر است؟
دفتر آيتالله سيستاني اعلام كرد كه ميزان زكات فطريه براي هر نفر سه كيلوگرم گندم است كه مبلغ ريالي آن برابر است با حداقل 2500 تومان و ميزان كفاره (يك مد طعام) 750 گرم نان، آرد يا ماكاروني است كه معادل ريالي آن ده هزار ريال برابر با يكهزار تومان است.همچنين دفتر آيتالله حسين وحيد خراساني نيز اعلام كرد ميزان زكات فطريه 2500 تومان و ميزان كفاره (يك مد طعام) 750 گرم گندم است كه معادل ريالي آن برابر است با ده هزار ريال برابر با يكهزار تومان.
دفتر آيتالله نوري همداني نيز ميزان فطريه را 2500 تومان و ميزان كفاره (يك مد طعام) را 700 تومان اعلام كرد. همچنين دفتر آيتالله مكارم شيرازي اعلام كرد كه اگر قوت غالب مومنين و روزهداران گندم باشد، بايد به ازاي هر نفر مبلغ 2500 تومان به عنوان زكات فطريه پرداخت كنند و ميزان فطريه افرادي كه قوت غالب آنان برنج باشد، مبلغ 7000 تومان است.
شايد دوشنبه عيد فطر باشد
اين روزها در حالي آخرين لحظات حضور در ماه مهماني خدا را پشت سر ميگذاريم و به استقبال عيد سعيد فطر ميرويم كه عدهاي از رصدگران براي رويت هلال ماه شوال آماده ميشوند. هر سال از آنجا كه در تقويم قمري اين احتمال وجود دارد كه سه ماه قمري متوالي 29 روزه يا چهار ماه قمري متوالي 30 روزه باشد بحث استهلال و رويت ماه شوال در روزهاي آخر ماه رمضان مطرح ميشود.
آنطور كه در وبسايت ستاد استهلال آمده، به احتمال 70 درصد روز دوشنبه عيد است و رمضان امسال 30 روزه خواهد بود. تفسير نمودارها و آمار و ارقام منتشر شده نشان ميدهد زمان مقارنه ماه و خورشيد، ساعت 20 و 26 دقيقه روز جمعه بيستوهفتم مرداد است. به اين ترتيب با توجه به پارامترهاي نجومي امكان مشاهده هلال ماه در شامگاه شنبه بيستوهشتم مرداد در كشور ما چه با چشم غيرمسلح و چه با استفاده از ابزار اپتيكي مانند تلسكوپ و دوربين وجود نخواهد داشت.
گفته ميشود ممكن است در اين تاريخ پس از اذان ظهر بتوان هلال را در آسمان روز و با استفاده از تلسكوپ مشاهده كرد. اما آنچه به اعتقاد كارشناسان ستاد استهلال دفتر مقام معظم رهبري بديهي است، اينكه در شامگاه يكشنبه بيستونهم مرداد، هلال ماه پس از غروب خورشيد در صورت مساعد بودن شرايط جوي با چشم غيرمسلح بسادگي مشاهده ميشود و بنابراين احتمال اينكه يكشنبه اول شوال و عيد فطر باشد تنها 30 درصد است.
نقشههاي نجومي نيز نشان ميدهد كه غروب شنبه ديدن ماه در منطقه ما غيرممكن خواهد بود، اما با اين حال باز هم از شنبه ده گروه استهلال به نقاط مختلف استان تهران و ده تا 12 گروه نيز به استانهاي غربي كشور اعزامميشوند تا به دنبال ماه نوي شوال بگردند.
امين جلالوند / گروه جامعه