رویدادهای مهم 22 مرداد در گذرتاریخ
 
پايان عمليات نصر ۷ (1366ش)
اشاره:
در خرداد ماه سال ۱۳۶۶ش، همزمان با انجام عمليات نصر ۴ در محور ماووت، نيروي زميني سپاه پاسداران، به قرارگاه قدس مأموريت داد تا عمليات نصر ۷ را در منطقه عمومي سردشت و بر روي ارتفاعات جنگلي باني‌گدار، منافقين (نام‌گذاري اين ارتفاع به‌وسيله سازمان رزم خودي انجام شده بود) و چهارقلو با هدف مسدود کردن تنگه و رسيدن به رودخانه گلاس انجام دهد. براي اين منظور، لشکرهاي ۲۷ حضرت رسول (ص) و ۷ ولي عصر (عج) در نظر گرفته شدند. اما بررسي منطقه از جنبه عملياتي، روشن ساخت که اين يگان‌ها براي انجام عمليات کافي نيستند و به توان بيش‌تري نياز است از اين‌رو، منطقه عملياتي محدودتر شد و ارتفاعات فرفري و کله‌قندي در جنوب ارتفاعات دوپازا براي انجام يک تک محدود انتخاب شدند تا زمينه براي عمليات بعدي فراهم شود. پس از عمليات نصر ۵، لشکر ۲۷ رسول (ص) سپاه پاسداران در خط پدافندي عمليات نصر ۵ مستقر شد تا به کمک تيپ ۱۸ الغدير در منطقه پدافند کند. لشکر ۲۷ حضرت رسول (ص)، سپس عمليات بر روي ارتفاع دوپازا را به قرارگاه قدس پيشنهاد کرد، که با آن موافقت شد. و بدين‌ترتيب، عمليات نصر ۷ در دستور کار قرار گرفت. مهم‌ترين هدف‌هاي تاکتيکي اين عمليات عبارت بودند از: ۱- خارج کردن منطقه عمومي سردشت از ديد و تير دشمن و درنتيجه، قطع آتش مؤثر دشمن روي منطقه، ۲- ايجاد خط پدافندي مناسب در طول مرز، ۳- به دست آوردن جاي پاي مناسب براي انجام عمليات‌هاي بعدي. ارتفاع دوپازا (۲۷۹۱ متر) به‌عنوان بلندترين ارتفاع منطقه در امتداد سلسله ارتفاعات دوپازا در ۱۳ کيلومتري غرب سردشت در خط نوار مرزي قرار دارد. دوپازا از شمال به دو ارتفاع اسپيدان و بلفت، از جنوب به ارتفاعات لک‌لک، شهيد زين‌الدين، کله‌قندي و فرفري محدود مي‌شود و از شرق به کوه‌هاي رستم‌آليان و کاني‌رش و در غرب به دشت قلعه‌ديزه و شهر قلعه‌ديزه عراق منتهي مي‌گردد. منطقه عملياتي در قلمرو سپاه يکم ارتش عراق قرار داشت در آن منطقه، لشکر ۲۴، گردان ۴۹ زرهي با ۳۰ تانک و شش گردان توپخانه، مستقر بودند علاوه بر اين، چهار گردان به‌عنوان احتياط منطقه وظيفه داشتند از يگان‌هاي خط پشتيباني کنند. به‌دليل اهميت ارتفاعات دوپازا و نقش آن در تسلط بر منطقه، دور تا دور ارتفاعات کانالي به عرض ۵۰ سانتي‌متر و به ارتفاع دو متر حفر شده بود. افزون بر اين، استفاده از استحکامات شامل سيم خاردار، مين و برخي مواضع ديگر خط پدافندي دشمن را بيش‌تر تقويت کرده بود. به‌ويژه پس از عمليات نصر که حساسيت بيش‌تر دشن را در پي داشت، لشکر ۲۴ تلاش مي‌کرد از تحرکات خودي در اين محور و هدف‌هاي آن آگاهي يابد، از اين‌رو نسبت به تک خودي حساسيت داشت و به‌همين دليل خط دشمن با دو گروهان و جابه‌جائي تيپ ۸۱ با تيپ ۱۱۴ و برخي اقدامات ديگر، تقويت شد.در ۱۴ مرداد ۱۳۶۶ش، در ساعت ۲:۳۰ بامداد، عمليات نصر ۷ آغاز شد و تا صبح، سلسله ارتفاعات دوپازا، يال ارتفاعات بلفت، ارتفاع صخره‌اي و يال ارتفاع دوپازا به تصرف نيروهاي خودي درآمد. دشمن با مشاهده عزم رزمندگان، پس از کمي مقاومت، اقدام به عقب‌نشيني کرد. تنها در دو نقطه، دشمن مقاومت بيش‌تري از خود نشان داد که در هم شکسته شد: ارتفاع پشت قله اصلي در محدوده لشکر ۲۷ حضرت رسول (ص) و چهارمين ارتفاع واقعي در منتهي‌اليه شمالي دوپازا در محور لشکر ۳۱ عاشورا. مسئله قابل ملاحظه در اين عمليات، تلفات بسيار اندک نيروهاي خودي در حين حمله به دشمن بود به‌گونه‌اي‌که لشکر ۲۷ حضرت رسول (ص) تا صبح عمليات، تنها يک شهيد داشت. اين مسئله نشان‌دهنده غافل‌گير شدن دشمن بود. از حدود ساعت ۱۰ صبح، دشمن، در چند محور اقدام به پاتک کرد که سرکوب شد. در اين ميان، آتش و تعرض دشمن به جناح چپ بيش‌تر جلب توجه مي‌کرد، از اين‌رو فرمانده قرارگاه قدس به تيپ ۳۳ المهدي دستور داد، وارد منطقه شده و در کنار تيپ ۱۸ الغدير قرار گيرد. براساس طرح مانور، تيپ ۲۹ نبي اکرم (ص) در شب دوم، مرحله دوم عمليات را به‌منظور تصرف ارتفاع بلفت آغاز کرد و در همان ساعات نخست درگيري موفق شد قله اصلي اين ارتفاع را آزاد کند . پس از اين، جنگ براي تصرف ساير مواضع دشمن در ارتفاع، ادامه يافت و با کمک آتش پشتيباني، پيشروي‌هاي بعدي صورت گرفت و تا صبح، ارتفاع بلفت به‌طور کامل تصرف شد. صبح روز اول و روزهاي بعد (تا ۲۳ مرداد ۱۳۶۶ش) دشمن ده بار به ارتفاع بلفت حمله کرد اما تمامي آن‌ها با مقاومت رزمندگان اسلام، در هم شکسته شد و منطقه تصرف‌شده، تثبيت گرديد. در اين عمليات تمام هدف‌هاي مورد نظر تصرف شد و دشمن پس از ۹ روز تلاش و حمله به مواضع تصرف‌شده، نتوانست موفقيتي به‌دست آورد. در اين عمليات ۲۵۰ تن از نيروي دشمن به اسارت درآمدند و براساس اطلاعات به‌دست آمده از آن‌ها، کليه يگان‌هاي دشمن که در منطقه حضور داشتند، ۵۰ تا ۶۰ درصد متحمل تلفات شده بودند. در سه روز نخست عمليات (۱۴ تا ۱۶ مرداد ۱۳۶۶ش) از نيروهاي خودي نيز ۷۳۳ تن مجروح و ۱۷۵ تن به شهادت رسيدند.

شهادت شهيد محمدحسين ورشوساز (1357ش)
اشاره:
شهيد محمدحسين ورشوساز در سال ۱۳۳۷ش در شهرستان دزفول از توابع استان خوزستان متولد شد. دوران کودکي را با شادي و نشاط پشت سر گذاشت و قدم در راه فراگيري علم و دانش نهاد. محمدحسين پس از اخذ مدرک ديپلم، توانست در رشته کشاورزي دانشگاه اهواز پذيرفته شود. ورشوساز با اخلاق و رفتار پسنديده و اسلامي‌اش همه را به خود جلب مي‌نمود. وي در انجمن اسلامي دانشگاه عضو بود و به‌عنوان کارمند در نمايندگي روزنامه کيهان در اهواز مشغول به کار بود، فعاليت در امر اطلاع‌رساني، او را بيش از پيش نسبت به فساد رژيم آگاه ساخت و انگيزه‌اش را براي مبارزه با طاغوت دوچندان کرد. محمدحسين در تظاهرات تاسوعا و عاشوراي حسيني تهران شرکت کرد و براي تکثير و توزيع اعلاميه‌هاي حضرت امام خميني (ره) از هيچ کوششي فروگذار ننمود. سرانجام محمدحسين ورشوساز در سن ۲۰ سالگي در تاريخ بيست و دوم مردادماه ۱۳۵۷ش در خيابان دکتر شريعتي تهران هدف گلوله مزدوران رژيم پهلوي قرار گرفت و به فيض عظماي شهادت نائل گرديد. پيکر پاک شهيد محمدحسين ورشوساز در بهشت‌ زهرا (س) به خاک سپرده شده است.

شهادت شهيد پرويز ابوطالبی (1366ش)
اشاره:
شهيد پرويز ابوطالبي در تاريخ سي‌ام شهريورماه ۱۳۴۷ش در شهر تهران چشم به جهان هستي گشود. پرويز، پدرش را در دوره‌ نوزادي از دست داد و در سايه ناپدري مهرباني پرورش يافت. وي آموختن علم را از سن ۷ سالگي آغاز کرد و تحصيلاتش را تا پايان سال چهارم دبستان ادامه داد و بنا به دلايلي، ترک تحصيل کرد. ابوطالبي در پي تهاجم گسترده رژيم بعثي عراق به مرزهاي جمهوري اسلامي ايران و آغاز جنگ تحميلي، به جبهه‌هاي نبرد حق عليه باطل شتافت. وي بارها عازم مناطق جنگي شد و بعد از حضوري مردانه، سرانجام در روز بيست و دوم مردادماه سال ۱۳۶۶ش در سردشت در سن ۱۹ سالگي به شهادت رسيد و به صف عاشورائيان تاريخ ملحق گشت.

عزل محرمانه دكتر محمد مصدق
از نخست‏ وزيری توسط محمدرضا شاه پهلوی (1332 ش)
اشاره:
در حالي كه مصدق سرگرم اقدامات لازم و ضروري براي بقاي خود بود، دولت‏هاي انگلستان و آمريكا با ايادي دربار پهلوي، دست به هم داده، نقشه سرنگوني حكومت را طراحي و آماده اجرا كرده بودند. در روز 22 مرداد 1332، محمدرضا پهلوي، به طور محرمانه دكتر محمد مصدق را از نخست‏وزيري عزل كرد و سرلشكر زاهدي را به نخست‏وزيري برگزيد. اين تصميم بر اساس توصيه دولت‏هاي آمريكا و انگليس انجام شد، زيرا دولت مصدق با حمايت مردم، نفتِ ايران را ملي كرده بود كه عملي مخالف منافع استعماري به شمار مي‏رفت. هرچند در اين ميان، مصدق با درخواست اختيارات بيشتر از شاه و مجلس، موجبات نگراني و ترس پهلوي را فراهم كرده بود. از اين رو، شاه براي دوري از عواقبِ رويدادهاي ناشي از بركناري مصدق، به شمال ايران رفت. وقتي خبر عزل مصدق به او داده شد، وي اين حكم را نپذيرفت و اين حركت را كودتائي عليه خود قلمداد كرد. در بامداد روز 25 مرداد، خبر كودتا به طور مشروح از رسانه‏هاي گروهي پخش شد. پس از آن‏كه طرح بركناري مصدق شكست خورد، محمدرضا پهلوي به عراق و ايتاليا گريخت. با اعلام خبر كودتاي نافرجام عليه دولت، مردم مجسمه‏هاي شاه و پدرش را به زير كشيدند و عكس‏هاي محمدرضا را از ادارات برداشتند. اما چند روز پس از فرار مفتضحانه شاه از كشور، كودتاي 28 مرداد توسط آمريكا و انگليس اجرا شد و شاه پس از سقوط دولت مصدق به ايران بازگشت و به حكومت مستبدانه خود ادامه داد.

* تظاهرات و درگيری مردم انقلابي با مأموران رژيم پهلوی در شهرهاي مختلف كشور (1357 ش)
انفجار بمب در رستوران خوانسالار، محل خوشگذراني نظاميان آمريكائي
در تهران (1357 ش)
اشاره:
یکی از مهم ترین عملیات گروه توحیدی صف به رهبری شهید محمد بروجردی، شناسایی و انفجار رستوران خوانسالار بالاتر از میدان آرژانتین بود. این رستوران محل تجمع نظامی ها و مستشاران نظامی امریکایی بود. این رستوران توسط علی تحیری و عباسعلی احمدی شناسایی شد. آنها با تغییر لباس، چندین بار تا روز عملیات در آنجا تردد داشتند. تا شب انفجار، چندین بار کیف انفجار با لباس های مختلف، با کراوات، بدون کراوات، با لباس های اسپرت و ورزشی بدون اینکه داخلش مواد منفجره باشد، به داخل رستوران برده و بیرون آورده شد. شب انفجار، زمان انفجار روی 90 ثانیه تنظیم شد. دو چاشنی در بمب گذاشته شده بود که هر کدام عمل نکرد، دیگری عمل کند. پس از گذاشتن کیف در محل مناسب و کشیدن آتش زنه انفجار، آنها صحنه انفجار را ترک کردند. اما در آخرین لحظات، با اشاره دربان رستوران، عباسعلی احمدی به محل انفجار نزدیک شد. با انفجار بمب، محل حادثه کاملاً ویران شد. در اثر قدرت انفجاری به وجود آمده، امریکایی های بسیاری کشته شدند. ماشین های مخصوص امریکایی این جنازه ها را حمل و از محل خارج می کردند. عباسعلی احمدی تنها عضو گروه بود که در این عملیات یک دست و یک پایش را از دست داد و به شهادت رسید.

اعلام حكومت نظامي در اصفهان به دنبال تظاهرات گسترده ضد رژيم در اين شهر (1357ش)
اشاره:
در پي گسترش مبارزات مردم مسلمان ايران عليه رژيم شاه، تظاهرات وسيعي در اصفهان به وقوع پيوست و مردم اين شهر به طور همه‏جانبه و گسترده، وارد عرصه مبارزه براي ساقط كردن رژيم شاه شدند. گستردگي و اهميت تظاهرات و مبارزات مردم اصفهان به حدي بود كه رژيم شاه وحشت‏زده شد و در اصفهان حكومت نظامي برقرار كرد.

رویدادهای مهم 23 رمضان درگذرتاریخ

پايان تأليف منظومه‏ گران‏ سنگ ملا هادی سبزواری (1261ق)
اشاره:
«منظومه و شرح منظومه سبزواري» اثري نفيس و كم‏نظير مي‏باشد که حاصل تلاش بيش از بيست سال از عمر بابركت حكيم در سنين جواني است. مؤلف خود در آخر كتاب تاريخ شروع را سال ۱۲۴۰ق و زمان ختم آن را سال ۱۲۶۱ق ياد كرده است. حاج ملاهادي پس از فراغت از تأليف منظومه و شرح آن ابتدا خود به تدريس آن پرداخته و پس از پايان دوره اول آن فرزند بزرگ حكيم، آخوند ملامحمد تدريس مجدد آن ‌را براي شيفتگان حكمت به عهده گرفته است. در اهميت اين كتاب شريف همين بس كه از زمان تأليف تاكنون همواره در حوزه‌هاي علميه و حتي در عصر حكيم در مركز علوم عقلي تهران جزو كتاب‌هاي درسي بوده است. مجموع مباحث منطق و فلسفه امروزه به‏نام شرح منظومه سبزواري كانون باصفاي حوزه‏ها را گرم نگه داشته و علاوه بر اين‏كه نشان مي‏دهد حاج ملاهادي عالمي منطقي و فيلسوفي بزرگ بوده، شاعري زبردست و توانا هم بوده است. در فلسفه اسلامي سه دوره فكري وجود دارد؛ حكمت مشاء، حكمت اشراق و حكمت متعاليه. حاج ملاهادي سبزواري از مناديان حكمت متعاليه ملاصدرا بود و مهم‌ترين اثر وي منظومه بود كه منطق و حكمت اسلامي را به‏صورت منظوم درآورد و خودش هم آن را شرح كرد؛ يعني هم منظومه و هم شرح آن، نوشته ملاهادي سبزواري است. درحقيقت منظومه، يك دوره حكمت اسلامي است كه مشتمل بر يك دوره منطق و هم‏چنين يك دوره حكمت است. حكمت وي، يك دوره حكمت صدرائي است. سبك حوزه‌هاي علميه همواره اين بوده است كه بعد از خواندن منطق، شرح منظومه حاجي سبزواري را مي‌خوانند و بعد از آن به مطالعه اسفار و شفا مي‌پردازند، ولي باب ورود به حكمت، شرح منظومه ملاهادي سبزواري است. البته در دهه‌هاي اخير مي‌خواستند كتاب بداية‌‌الحكمة و نهاية‌الحكمة تأليف علامه طباطبائي را جايگزين شرح منظومه كنند، اما به‏دليل اين‌كه اين دو كتاب، مباحث نفس و معاد را ندارد، ناقص است. اين‌كه ملاهادي سبزواري حكمت را در قالب شعر درآورده است، موجب مي‌شود تا اين مسائل در اذهان ماندگاري بيش‏تري داشته باشد. شيخ محمدتقي آملي تعليقي بر شرح منظومه نوشته است، هم‏چنين ميرزا مهدي آشتياني تعليقي بر شرح منظومه نگاشته است. اگر كسي شرح منظومه را بخواند، بر حكمت اسلامي مسلط مي‌شود، امام خميني (ره) نيز به‌‌نحوي شرح منظومه را خوانده بودند كه بعد از مطالعه آن، از طريق مباحثه با افرادي هم‏چون ميرزاخليل كمره‌اي به فراگيري كتاب اسفار مبادرت ورزيده‌اند؛ يعني براي مطالعه و آموختن كتاب اسفار، امام خميني (ره) استاد رسمي نداشتند و مطالعه شرح منظومه اين آمادگي را در ايشان پديد آورد كه به مباحثه و مطالعه اسفار بدون استاد بپردازند و حتي بعدها خودشان اسفار را تدريس كنند. ملاهادي سبزواري در نگارش شرح منظومه بر وفق روش ابن سينا عمل كرده است و از اين جهت با ملاصدرا تفاوت دارد؛ مثلاً مباحثي هم‏چون مبحث نفس را در طبيعيات آورده است، در صورتي كه ملاصدرا اين كار را نكرده است و مباحثي هم‏چون مبحث حركت را در الهيات بالمعني الاعم آورده است. شرح منظومه، باب ورود به حكمت متعاليه است. ملاهادي سبزواري هم‏چنين دعاي جوشن كبير را شرح كرده و به شرح مثنوي مولوي نيز پرداخته است. تأثير ملاهادي سبزواري بيش‏تر در احياي حكمت صدرائي بوده است.

پايان تأليف تفسیر شريف «المیزان» (1392ق)
اشاره:
تفسير الميزان که در حدود سال ۱۳۷۴ق شروع و در شب قدر (۲۳ رمضان‌) ۱۳۹۲ق پايان يافت، اين تفسير نخستين‏بار در ۲۰ جلد بالغ بر ۸۰۰۰ صفحه به زبان عربي در قطع وزيري منتشر شد. کتاب «الميزان في تفسير القرآن» تأليف علامه محمدحسين طباطبائي است. علامه براي تفسير، ابتدا آيه را بيان نموده و بعد از آن به تفسير هر جزء از آيه پرداخته است. شيوه تفسير «قرآن به قرآن» علامه طباطبائي شيوه‌اي بي‌سابقه بوده ‌است. وي بناي تفسير آيات را کمک گرفتن از ديگر آيات قرآن براي روشن نمودن قصد و معنا قرار داد. اين تفسير شريف به زبان فارسي نيز ترجمه شده‌ است، در ابتدا جمعي از فضلاء و مدرسين حوزه علميه قم در ۴۰ جلد آن را ترجمه کرده‌اند. و از جمله مترجمين اين کتاب شريف مي‌توان به آيت‏الله ناصر مکارم شيرازي و آيت‏الله محمدتقي مصباح يزدي اشاره کرد. در مرحله بعد، اين کتاب توسط آيت‏الله سيدمحمدباقر موسوي همداني در ۲۰ جلد ترجمه شده ‌است. نام‏برده هم‏چنين از جمله مترجمين دوره اول ترجمه کتاب شريف الميزان بوده ‌است. خود علامه پيرامون اين روش تفسير، کراراً اظهار مي‌داشت: «ما اين روش تفسيري را از مرحوم قاضي داريم.» طبق سخن خود علامه اين نوع تفسير، تفسير مرحوم آيت‏الله حاج ميرزاعلي آقاي قاضي بوده ‌است. اين عالم بزرگوار در مقدمه «الميزان» پس از اشاره به روش‌هاي مفسران، مي‌افزايد: «شما اگر در تمام روش‌ها و مسلک‌هائي که درباره تفسير قرآن برشمرده‌ايم دقت کنيد؛ مشاهده خواهيد کرد همه آن‏ها در يک نقص که نقص بسيار بزرگي است، شريک هستند و آن اين‏که نتايج حاصل از بحث‌هاي علمي و فلسفي را بر قرآن کريم تحميل کرده‌اند بي‌آن‌که آيات دلالتي بر اين معاني داشته باشند. درنتيجه، تطبيق خود را تفسير ناميده‌اند و حقايق قرآن را به‏صورت مجازهائي در نظر گرفته و وجه تنزيل عده‌اي از آيات را تأويل کردند.» اولين و مهم‏ترين مزيت تفسير شريف «الميزان» تفسير آيه به آيه ‌است. علاوه بر آن، مي‌توان به ورود علامه به بحث‌ها از جوانب گوناگون اشاره کرد يعني علامه علاوه بر تفسير؛ بحث‌هاي روائي، اجتماعي، تاريخي، فلسفي و علمي را هم بدون خلت بيان کرده‌ است.

پايان تأليف كتاب فقهی ارزشمند «جواهرالكلام» (1254ق)
اشاره:
اين منبع ارزشمند درباره احكام الهي و حلال و حرام شريعت اسلام مي‌باشد. كتابي جامع در استنباط فقه كه نظيرش را تا به حال كسي نتوانسته به رشته تحرير درآورد. نقل اقوال فقهاء و استدلال دقيق از نكات عمده قابل توجه در «جواهرالکلام» است. «جواهرالکلام» در بيان همه فروعات فقهي مانند «بحارالانوار» علامه مجلسي است. محمدحسن نجفي (صاحب جواهر) در سن ۲۵ سالگي شروع به تأليف آن نمود و حدود سي سال از عمر گران‏بهاي خويش را صرف كرد و به‏خاطر همين تصنيف به «شيخ‏الفقهاء» شهرت يافت. صاحب جواهر در عصري زندگي مي‌كرد كه عراق، محل نزاع و اختلاف بين دو كشور ايران و عثماني بود. با وساطت شيخ كاشف‏الغطاء، استاد صاحب جواهر، براي مدت كوتاهي فضا آرام شد و فعاليت و نشاط حوزه نجف آغاز گرديد. اما پس از اين وقايع، دو مسئله رخ داد كه سبب به هم ريختن اوضاع شد و انگيزه‌اي را براي شيخ جهت تأليف اثر گران‏مايه خويش به‏وجود آورد. آن دو، حمله فرهنگي وهابيون عربستان و مسأله اخباري‌گري بود. اخباري‏ها جمعيتي كوچك از شيعيان را تشكيل مي‌دادند كه از افكار جامد و راكد برخوردار بودند. اين‏ها مجتهدين و فقهاء را تخطئه و تقليد از آن‏ها را جايز نمي‌دانستند و اجتهاد را عملي حرام قلمداد مي‌كردند. با توجه به تهاجم افكار خطرناك وهابيت كه گاهي با حمله نظامي از جمله در سال ۱۲۲۱ق به نجف مصادف مي‌شد و گسترش انديشه‌هاي اخباريون، حوزه فقاهتي شيعه نجف درصدد برآمد تا به مقابله و دفاع برآيد، به‏همين خاطر شيخ شروع به تأليف كتابي جامع و استدلالي در فقه نمود. تهاجم فكري وهابيت و اخباريون، صاحب جواهر را به فكر ضرورت رهبري امت اسلام انداخت. لذا موضوع ولايت فقيه را در اثر ارزشمندش مطرح نمود. و آن را از ضروريات فقه اسلامي قلمداد كرد. منكران ولايت را افرادي غافل از فقه جعفري دانست و آن را تداوم‏بخش حركت انبياء الهي و ائمه معصومين (ع) برشمرد. و مجتهد مطلق و جامع شرايط را در زمان غيبت از سوي ائمه (ع) براي اقامه حدود و مانند آن نائب خواند. بايد به اين نكته توجه داشت كه در طول قرن سيزدهم، آثار مختلفي در زمينه فقه به نگارش درآمد؛ «كشف‏الغطاء»، «مفتاح‏الكرامه»، «الرياض»، «القوانين»، «المكاسب» و... اما هيچ‏كدام از اين آثار هم‏چون «جواهرالكلام» مفيد و مهم نبودند. به‏طور كلي ويژگي‌هاي اين اثر را مي‌توان اين‏گونه بيان نمود: ۱- اقوال و ادله همه فقهاء را شامل مي‌شد. ۲- شامل همه ابواب فقهي بود؛ به‏طوري‏كه همه موضوعات فقهي ديگر منابع را دربرمي‌گرفت. ۳- متكي بر شيوه و اسلوب واحدي بود. ۴- دسترسي به همه ابواب فقهي و سهولت در استنباط احكام الهي نيز از ديگر ويژگي‌هاي اين كتاب است.