سلمی قطعاً نمی‌توانسته از امام صادق(ع) به طور مستقيم روايتی را اخذ كند، زيرا او در اواخر قرن چهارم و اوايل قرن پنجم زندگی می‌كرده و گرايش‌های صوفيانه‌ای داشته است؛ قطعاً اين‌طور نيست كه ما بتوانيم همه اين كتاب را منكر باشيم يا اين‌كه مستقلاً همه آن را قابل قبول بدانيم.

حجت‌الاسلام والمسلمين سيدمهدی حائری قزوينی، مدرس حوزه و پژوهشگر علوم قرآنی، در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ايران(ايكنا)، به بيان برخی از ويژگی‌های تفسيری امام صادق(ع) پرداخت و اظهار كرد: امام صادق(ع) در تفسير قرآن، گاهی به بحث از احكام عقلی می‌پرداختند و گاهی مطالب را به طور مستقيم از وحی اخذ و برای مردم بيان می‌كردند.

وی افزود: وقتی از امام صادق(ع) از منشأ و منبع كلام ايشان پرسش می‌شود، ايشان می‌فرمايند كه گفتار من از ناحيه پدر و اجدادم تا پيامبر اكرم(ص) و از خداوند متعال است، اما اين تفسير عرفانی‌ای كه در سال‌های اخير منتشر شده و منسوب به امام صادق(ع) است، اصل اين كتاب تأليف ابوعبدالرحمن سلمی متوفای سال 412 ه.ق است كه با عنوان «حقايق‌التفسير» از امام صادق(ع) روايت شده است.

كتاب الله علی اربعة اشياء، علی العبارة و الاشارة و اللطائف و الحقايق فالعبارة للعوام و الاشارة للخواص و اللطائف للاولياء و الحقايق للانبياء؛ كتاب خداوند بر چهار امر استوار است؛ عبارت، اشارت، لطايف و حقايق. عبارت‌های آن برای عموم مردم است و اشارات آن برای افراد خاص است و لطايف قرآن برای دوستان و اولياست و حقايق قرآن برای پيامبران است

اين مدرس حوزه با بيان اين‌كه سلمی قطعاً نمی‌توانسته از امام صادق(ع) به طور مستقيم روايتی را اخذ كند، ادامه داد: سلمی در اواخر قرن چهارم و اوايل قرن پنجم زندگی می‌كرده و گرايش‌های صوفيانه‌ای داشته است و اين كتاب قطعاً اين‌طور نيست كه ما بتوانيم همه آن را منكر باشيم يا اين‌كه مستقلاً همه آن را قابل قبول بدانيم.

وی خاطرنشان كرد: دليل اين‌كه نمی‌توانيم كل كتاب را رد يا قبول كنيم، اين است كه قسمت‌هايی از اين روايات در كتاب‌های معتبر شيعه قبل يا بعد از ايشان نقل شده است و منابعی كه از بزرگان ما در دست است، قسمتی از احاديث كتاب سلمی را نقل كرده‌اند كه از جمله آنها می‌توان به يك روايت اشاره كرد كه در آغاز كتاب «حقايق‌التفسير» آمده است.

حائری قزوينی ادامه داد: روايت اين‌طور است كه «كتاب الله علی اربعة اشياء، علی العبارة و الاشارة و اللطائف و الحقايق فالعبارة للعوام و الاشارة للخواص و اللطائف للاولياء و الحقايق للانبياء؛ كتاب خداوند بر چهار امر استوار است؛ عبارت، اشارت، لطايف و حقايق. عبارت‌های آن برای عموم مردم است و اشارات آن برای افراد خاص است و لطايف قرآن برای دوستان و اولياست و حقايق قرآن برای پيامبران است».

وی افزود: مؤلف كتاب، روايت را به طور مسند از امام صادق(ع) نقل نكرده است و آن را به صورت حكايت نقل كرده است، اما اين روايت را در كتاب بحارالانوار علامه مجلسی، جلد 92 مشاهده می‌كنيم كه از كتاب «الدرةالباهرة» نقل شده است. بنابراين احاديث اين كتاب كه با ساير منابع هم‌خوانی داشته باشد و مطابقت داشته باشد، قابل قبول و قابل اخذ است و آنچه را كه صرفا جنبه عرفانی داشته باشد و با مبانی محكم اسلامی در تضاد باشد، نمی‌توان قبول كرد؛ مخصوصاً كه سلسله سند اين كتاب تا امام صادق(ع) ذكر نشده است.