جام جم آنلاين: مرد عنكبوتي يا اسپايدرمن يك ابرقهرمان خيالي قصه‌هاي كميك استريپي است كه متعلق به شركت انتشاراتي قديمي مارول است. استن لي، نويسنده و خالق اصلي اين ابرقهرمان قديمي است.

او اين كاراكتر و ماجراجويي‌هاي مربوط به آن را با همكاري استيو ديتكو، آرتيست و نويسنده خلق كرد. شخصيت مرد عنكبوتي اولين بار در آگوست 1962 در مجله مصور آميزينگ فانتزي معرفي شد. لي و ديتكو اين كاراكتر خيالي را به عنوان پسربچه يتيمي معرفي كردند كه با عمو ين و عمه مي خود زندگي مي‌كند. اين كاراكتر كه پيتر پاركر نام دارد، در دوران نوجواني با همان مسائل و مشكلاتي روبه‌روست كه بچه‌هاي هم‌سن و سال او دچار آن هستند، اما او علاقه زيادي به مبارزه با جرم و جنايت دارد و مي‌خواهد در اين زمينه، فعاليت چشمگيري داشته باشد. زماني كه پيتر به صورت اتفاقي توسط يك عنكبوت نيش زده مي‌شود، قدرت و توانايي‌هاي ويژه‌اي پيدا مي‌كند و مي‌تواند كارهاي خارق‌العاده‌اي انجام دهد كه بقيه مردم عادي، توان انجام آن را ندارند. پيتر حتي لباسي شبيه عنكبوت براي خود درست و زندگي تازه‌اي را شروع مي‌كند كه در آن هويتي دوگانه دارد، در حالي كه اطرافيانش او را فقط به عنوان جواني به نام پيتر پاركر مي‌شناسند. او دور از چشم ديگران، همان ابرقهرماني است كه كارهاي مهم انجام مي‌دهد و كسي از هويت واقعي او مطلع نيست.

اولين قدم‌ها

وقتي اولين‌بار در دهه 60 ميلادي مرد عنكبوتي حضور خود را اعلام كرد، نوجوانان در قصه‌هاي ابرقهرمانانه كميك استريپي مورد غفلت و فراموشي قرار گرفته بودند و معمولا فقط به عنوان دستيار كمكي كاراكتر اصلي قصه مورد استفاده قرار مي‌گرفتند، اما مرد عنكبوتي اين قاعده را شكست و يك نوجوان را به عنوان شخصيت‌محوري يك قصه ابرقهرمانانه كميك استريپي معرفي كرد. پيتر پاركر در اين مجموعه قصه مصور يك دانش‌آموز دبيرستاني به‌رغم ابرقهرمان ‌شدن، باز هم مشكلات يك نوجوان دبيرستاني را با خود دارد بازگو مي‌كند. همين مساله باعث شد تا خوانندگان قصه‌هاي كميك استريپي ـ‌ كه عموما نوجوان بودند ـ ارتباط نزديكي با وي برقرار كرده و نسبت به آن حس همذات‌پنداري پيدا كنند. برعكس ديگر قهرمانان نوجوان قصه‌هاي مصور همچون رابين و باكي، مرد عنكبوتي حال و هواي خاص خود را داشت و نمي‌شد او را با استادان اين كاراكتر همچون بتمن يا سوپرمن مقايسه كرد. در قصه‌هاي كميك استريپي ابرقهرمانانه يك شرط وجود دارد كه مي‌گويد هر كس قدرت بيشتري دارد، مسئوليت بيشتري را هم بايد بپذيرد. قصه‌هاي مرد عنكبوتي دقيقا به اين رهنمود عمل مي‌كند.

شركت مارول كاراكتر مرد عنكبوتي را در يك مجموعه كتاب مصور به ماجراجويي‌هاي مختلف و مقابله با شخصيت‌هاي شرور متفاوتي فرستاد. اولين و طولاني‌ترين اين قصه‌ها «مرد عنكبوتي شگفت‌انگيز» نام دارد كه نسخه‌ سينمايي آن اين روزها روي پرده سينماهاي جهان است. خالقان اين شخصيت كميك استريپي، در طول سال‌ها و در قصه‌هاي بعدي مرد عنكبوتي، او را دچار تحول و دگرگوني كردند. به مرور زمان، وي از يك آدم خجالتي و محصل، تبديل به يك دانشجوي پردردسر شد. سال 2011 هم وي به جمع ابرقهرمانان بزرگسال قصه‌هاي شركت مارول پيوست. در اين قصه‌ها، مرد عنكبوتي جواني است كه امكان پرش به ارتفاعات بالا را دارد، از ديوارها بالا مي‌رود و روي ديواره‌هاي آسمانخراش‌ها تار مي‌تند. منتقدان ادبي و سينمايي مي‌گويند مرد عنكبوتي در حال حاضر، يكي از موفق‌ترين و مشهورترين ابرقهرمانان‌ كميك استريپي است كه مي‌تواند براي صنعت سينما هم نقش يك جريان پولساز را بازي كند.

ابرقهرمان تلويزيوني

دو صنعت سينما و تلويزيون از گذشته تا به امروز بسياري از كاراكترهاي ابرقهرمان قصه‌هاي شركت انتشاراتي مارول را تبديل به شخصيت‌هاي محوري فيلم‌ها و مجموعه‌هاي زنده و انيميشني خود كرده‌ است. رسانه تلويزيون سال‌هاي قبل در دهه 60 ميلادي براي اولين‌بار اقدام به توليد مجموعه تلويزيوني «مرد عنكبوتي» كرد.

نكته: برعكس ديگر قهرمانان نوجوان قصه‌هاي مصور همچون رابين و باكي، مرد عنكبوتي حال و هواي خاص خود را داشت و نمي‌شد او را با استادان اين كاراكتر همچون بتمن يا سوپرمن مقايسه كرد
اين مجموعه كه سال 1967 روي آنتن رفت، يك مجموعه انيميشني بود كه موفق‌ترين كار تلويزيوني در ارتباط با اين كاراكتر است. پخش اين مجموعه تا سال 1970 ادامه داشت و 52 اپيزود آن طي سه فصل پخش شد. پل سولز، بازيگر سرشناس تلويزيوني در اين مجموعه به جاي شخصيت مرد عنكبوتي صحبت كرد. رسانه تلويزيون در سال‌هاي بعد هم چند بار مرد عنكبوتي را به صورت شخصيت اصلي و محوري تعدادي از مجموعه‌هاي خود درآورد كه معروف‌ترين آنها مربوط به سال 1977 است. در اين سال، اولين قصه از مجموعه كتاب‌هاي اين ابرقهرمان يعني مرد عنكبوتي شگفت‌انگيز تبديل به يك مجموعه تلويزيوني شد. دو فصل اين مجموعه توليد شد كه شامل 14 اپيزود مي‌شد و نيكلاس هاموند در آن نقش پيتر پاركر/ مرد عنكبوتي را بازي كرد. اين مجموعه در سال‌هايي روي آنتن رفت كه صنعت سينما تازه به فكر توليد نسخه‌هاي سينمايي قصه‌هاي كميك‌استريپي ابرقهرمانانه افتاده بود و با ساخت اولين قسمت مجموعه فيلم «سوپرمن» (با بازي كريستوفر ريو)‌ قصد داشت بخت خود را در اين زمينه امتحان كند.

نسخه سينمايي

صنعت سينما زماني سراغ مرد عنكبوتي رفت كه قبل از آن، ابرقهرماناني همچون بتمن و سوپرمن با مجموعه فيلم‌هاي خود، موفقيت خوبي در جدول گيشه نمايش كسب كرده و ژانر فيلم‌هاي ابرقهرمانانه را به عنوان يك ژانر سينمايي مقبول معرفي كرده بودند. سام ريمي كه در كارنامه سينمايي‌اش فيلم‌هايي مثل «مرد تاريكي» و «شيطان مرده» 1 و 2 را داشت، براي كارگرداني نسخه سينمايي قصه مرد عنكبوتي انتخاب شد. در آن زمان او چند فيلم ناموفق سينمايي را كارگرداني كرده و نيازمند يك فيلم پرسر و صدا بود كه دوباره به دنياي فيلمسازان موفق برگردد. مرد عنكبوتي هم دقيقا همان چيزي بود كه او مي‌خواست. با آن كه استن‌لي خالق مرد عنكبوتي سر صحنه فيلمبرداري حضور داشت (و حتي مثل آلفرد هيچكاك در صحنه كوتاهي از فيلم هم بازي كرد)‌ اما سام ريمي استقلال عمل كامل براي كارگرداني فيلم را داشت. براي بازي در نقش اصلي فيلم توبي مگوآئر انتخاب شد كه با وجود ساله بودن، چهره‌اي نوجوانانه داشت كه به شخصيت مورد نظر قصه مي‌خورد. او تا قبل از مرد عنكبوتي، فيلم مهمي را در كارنامه‌اش نداشت و بازي در نقش اين ابرقهرمان، او را تبديل به يك چهره سرشناس كرد. مرد عنكبوتي با هزينه‌اي 139 ميليون دلاري تهيه شد و سال 2002 موفق به فروش 822 ميليون دلاري در سراسر جهان شد.

دنباله‌هاي موفق

اين فروش بالا، تهيه‌كنندگان فيلم را بلافاصله به فكر توليد قسمت بعدي آن انداخت. مرد عنكبوتي 2، دو سال پس از نمايش عمومي قسمت اول در سال 2004 اكران عمومي شد. تمام عوامل اصلي توليد قسمت اول با قسمت دوم هم همكاري داشتند. فروش 784 ميليون دلاري فيلم در سراسر جهان هم هزينه بالاي 200 ميليون دلاري آن را پوشش داد و هم راه را براي توليد سومين قسمت آن هموار كرد. قصه سومين قسمت هم شباهت زيادي به دو قسمت قبلي داشت و فقط اين بار دشمن مرد عنكبوتي (و بالطبع بازيگر اين نقش)‌ تغيير كرده بود. مرد عنكبوتي 3 سال 2007 روي پرده سينماها رفت و با آن كه لحن آن تلخ‌تر و سياه‌تر شده بود، در سراسر جهان 891 ميليون دلار فروش كرد. اين فيلم با هزينه توليد 258 ميليون دلاري خود، پرخرج‌ترين فيلم اين مجموعه فيلم‌ به شمار مي رود. استقبال منتقدان سينمايي از سومين قسمت فيلم، بيشتر از دو تاي قبل آن بود و اهل فن مي‌گويند قصه اين فيلم تحت تاثير فيلم «بتمن آغاز مي‌كند»‌ (2005)‌ كريستوفر نولان، لحن تلخ و سياه پيدا كرده است. نولان با كارگرداني اين فيلم، جنبه‌هاي فانتزي قصه‌اي كميك استريپي را كاهش داد و جنبه‌هاي واقع‌گرايانه آن را برجسته‌تر كرد.

احياي دوباره

پس از نمايش عمومي موفقيت‌آميز سومين قسمت مرد عنكبوتي، تهيه‌كنندگان‌آن با يك مشكل بزرگ روبه‌رو شدند. سامي ريمي و توبي مگوآئر كارگردان و بازيگر اصلي فيلم اعلام كردند در توليد قسمت‌هاي تازه‌اي از اين مجموعه فيلم همكاري نخواهند كرد. بحث‌ها و مذاكرات تهيه‌كنندگان مرد عنكبوتي با اين دو و تلاش براي جلب رضايت آنها، راه به جايي نبرد و همين مساله باعث ايجاد وقفه‌اي نسبتا طولاني در توليد قسمت چهارم فيلم شد. سال قبل زماني كه تهيه‌كنندگان فيلم خبر توليد قسمت جديد آن را اعلام كردند، روي اين نكته تاكيد داشتند كه قسمت جديد به احياي قصه و حال و هواي اين مجموعه فيلم مي‌پردازد و نبايد آن را قسمت چهارم مرد عنكبوتي قلمداد كرد. به اين ترتيب، تازه‌ترين قسمت اين مجموعه فيلم، دنباله‌اي بر ماجراهاي قسمت قبلي آن نبود و قصد داشت يك فيلم جديد را در معرض ديد و قضاوت تماشاگران قرار دهد. اين فيلم اولين قصه منتشر شده ماجراجويي‌هاي مرد عنكبوتي را به كمك گرفت تا قصه اين ابرقهرمان را دوباره به زبان سينما تعريف كند. مرد عنكبوتي شگفت‌انگيز را مارك وب (سازنده فيلم‌هاي مستقلي مثل «500 روز تابستان» و «روز سبز»)‌ كارگرداني كرده و اندرو گارفيلد در آن در نقش مرد عنكبوتي بازي كرده است. استقبال جهاني 410 ميليون دلاري از اين فيلم نشان مي‌دهد تماشاگران از احياي قصه‌ و حال‌وهواي مجموعه فيلم مرد عنكبوتي راضي هستند.


منبع: ورآیتی / مترجم: كيكاووس