جاي يك برنامه تخصصي هواشناسي در كنار برنامه‌هاي تلويزيوني خالي است
كمي تا قسمتي هواشناسي در تلويزيون
جام جم آنلاين: شايد شنيدن اخبار هواشناسي براي ما هيجان‌انگيز و سرگرم‌كننده باشد، اما براي بسياري پيش‌بيني آب و هوا يك عنصر تعيين‌كننده در برنامه‌ريزي‌هاي زندگي و شغلي به حساب مي‌آيد.
پيش‌بيني‌هاي هواشناسي بتازگي به يكي از جذاب‌ترين بخش‌هاي يك مجله خبري تبديل شده‌اند. اين بخش‌ها بينندگان زيادي را به خود جذب كرده است. از آنجا كه انسان از محيط پيرامون خود شناختي ندارد، امكان پيش‌بيني آينده جزو آرزوهايي است كه براي محقق شدنش تلاش زيادي مي‌كند. اما از ميان تمام آينده‌نگري‌هاي اين دنياي مادي يك پيش‌بيني اغلب درست از آب در مي‌آيد.
پيش‌بيني هواشناسي يكي از گام‌هاي موفق بشر در زمينه علم است. همان بخشي كه اصولا در تمام بخش‌هاي خبري ديده مي‌شود و يك مجري با ديوار جادويي بزرگي كه نقشه جهان بر آن نقش بسته حركت ابرها را نشان مي‌دهد و دماي هواي روزهاي بعد را براي ما پيش‌بيني مي‌كند.
هواشناسي در صدر اخبار
از وقتي بخش‌هاي خبري در تلويزيون كشور ما به‌وجود آمد، قسمتي از اخبار به پيش‌بيني‌هاي آب و هوا اختصاص داده شد و اين اخبار بيشتر مورد توجه قرار گرفت. ابتدا اين بخش از اخبار راديو و تلويزيون، يك بخش بي‌مشتري و غيرجذاب بود.
پيش‌بيني‌هاي نه‌چندان درست در طول سال‌ها اعتماد مردم را از بين برده بود تا حدي كه اشاره به اين پيش‌بيني‌ها مثلا براي برنامه‌ريزي مسافرت يا تاثير آنها در كشاورزي بيشتر شوخي بود تا جدي. تا آنجا كه مخاطبان، سازمان هواشناسي را دستگاه عريض و طويلي مي‌شناختند كه در سراسر كشور حضور داشت، اما بودن و نبودن آن در زندگي روزمره مردم تفاوت چنداني نمي‌كرد.
اين موضوع براي دستگاهي كه در سراسر جهان حتي جايگاه حساس و بسيار مهمي دارد، نكته مايوس‌كننده‌اي بود. اين‌كه خروجي داده‌ها و تلاش افرادي كه در اين سازمان مشغول به كارند به هيچ وجه ديده نمي‌شد و اگر هم ديده مي‌شد آنقدرها جاي خود را در زندگي مردم باز نكرده بود، سخت بود. اما بعد از گذشت چند سال و در دهه اخير شاهد حضور پررنگ اخبار هواشناسي در كنار ساير اخبار تلويزيوني هستيم. ديگر پيش‌بيني وضع هوا، فقط به آن بخش كوتاه و كليشه‌اي آخر اخبار صدا و سيما محدود نمي‌شود.
اين روزها كم اتفاق نيفتاده كه گزارش‌هاي آب و هوايي، تيتر اول بخش‌هاي خبري باشد و حتي براي چند دقيقه و طولاني‌تر از هر بخش ديگري، كارشناسان خوش‌كلام هواشناسي با استفاده از تصاوير و گرافيك مناسب، مردم را از آخرين اوضاع جوي مطلع كنند. اين نحوه ارائه مناسب در كنار استفاده از دانش و فناوري‌هاي جديد هواشناسي براي اعلام پيش‌بيني‌هاي درست و بموقع، از رموز موفقيت هواشناسي است.
ادبيات جديد براي گزارش هواشناسي
«ابر پرشور باران‌زايي به فلات خوش نقش ايران آمده است.» تا چند سال پيش عباراتي خلاقانه از اين دست توسط مجري‌هاي هواشناسي گفته نمي‌شد.
اخبارگويان هواشناسي به اصطلاح مجريان عصاقورت داده‌اي بودند كه با بياني خشك و كليشه‌اي اخبار هواشناسي را اعلام مي‌كردند. لحن آنها بيشتر شبيه كساني بود كه براي انجام وظيفه و رفع مسئوليت، اخباري را كه هيچ ربطي به آنها ندارند، مي‌خوانند. طبيعتا چنين اجرايي هيچ حسي را در مخاطبان خود زنده نمي‌كرد و جايي را در ذهن آنها باز نمي‌كرد. اين روند تا وقتي ادامه يافت كه تلويزيون دست به اقدام مثبتي زد؛ جذب مجريان خوش ذوق و خلاق.
مجرياني كه خبرهاي هواشناسي را نرم مي‌خواندند و براي كوچك‌ترين پديده جوي احترام خاصي قائل بودند. تكيه كلام‌هاي مجريان هواشناسي نيز هنگام خواندن اين اخبار به نوعي به جذاب بودن اين اخبار كمك مي‌كند.
محمد اصغري، مجري ـ كارشناس هواشناسي در تلويزيون از آن دست مجرياني بود كه توانست الگوي جديدي براي ارائه اخبار هواشناسي ايجاد كند. او با اضافه كردن توصيفات جذاب در ارائه پيش‌بيني‌هاي خود مخاطبان اين اخبار را شگفت‌زده‌تر از پيش كرد. او كارشناسي ارشد فيزيك و هواشناسي است و در حال حاضر در دانشگاه آزاد مشغول تدريس اين رشته‌هاست.
از وقتي اصغري به تلويزيون آمد خيلي‌ها ارائه جذاب و خلاقانه اخبار هواشناسي را مديون حضور او دانستند. او با خلاقيتي كه در انتخاب واژگان و نوع ارائه اخبار هواشناسي به‌وجود آورد، توانست نام خود را به عنوان يكي از مجريان با استعداد ثبت كند.
سازمان هواشناسي با همكاري صدا و سيما در صدد است يك نرم‌افزار گرافيكي پيشرفته به نام ويزارتي به بخش هواشناسي اضافه كند كه تنوع علامت‌هاي هواشناسي دارد و از نظر گرافيكي بسيار پيشرفته است و اگر اين اتفاق بيفتد انقلابي در زمينه ارائه هواشناسي صورت مي‌گيرد
او پشت صحنه شكل‌گيري اخبار هواشناسي را يكي از مهم‌ترين مراحل شكل‌گيري اين اخبار مي‌داند و به «جام‌جم» مي‌گويد: من استخدام مركز پيش‌بيني سازمان هواشناسي هستم. براي يك پيش‌بيني ساده با حدود 50 نفر از همكارانم طي يك جلسه يكساعته درباره مدل‌هاي مختلف جوي به نتيجه‌اي واحد مي‌رسيم و بنده در چند دقيقه ماحصل آن جلسه را اعلام مي‌كنم.
اما تاثير پيش‌بيني‌هاي هواشناسي در پيشرفت كشور و زندگي مردم غيرقابل انكار است. مساله فقط اعلام حداكثر و حداقل دماي شهرها يا پيش‌بيني وضع هوايي مسيرهاي پرواز هواپيماها نيست، بلكه تاثيرگذاري هواشناسي در زندگي مدرن بيش از پيش است. ايجاد حساسيت در مردم و مسئولان با دادن هشدارهاي بموقع باعث مي‌شود با انجام بعضي اقدام‌هاي پيشگيرانه، جلوي بسياري از خسارت‌ها و تلفات احتمالي گرفته شود.
تصاوير گرافيكي پيشرفته
در حال حاضر در رسانه‌هاي جهان تصاوير هستند كه حرف اول را مي‌زنند. «پيكچر تالك» به معناي سخن تصاوير ثابت مي‌كند اين تصاوير هستند كه با گرافيك‌ها و نرم افزار‌هاي پيشرفته نقش اصلي ارتباط با مخاطبان را به عهده دارند.
اصغري در اين باره مي‌گويد: در بيشتر تلويزيون‌هاي دنيا مجري در حال حذف شدن است و فقط تصاوير گوياي همه چيز است و تنها صداي مجري برخي نكات را توضيح مي‌دهد. چون نحوه اجرا در اخبار هواشناسي هر چقدر هم خلاقانه و جديد باشد اما پس از مدتي به‌خاطر دايره محدود واژگان به كليشه تبديل مي‌شود و اين تصاوير است كه بايد بار اصلي تنوع و جذابيت در يك برنامه هواشناسي را به دوش بكشد.
اصغري ادامه مي‌دهد: البته ناگفته نماند 60 درصد رسيدن به جايگاه ايده‌آل در برنامه‌هاي هواشناسي استفاده از تصاوير گرافيكي است كه براي نشان دادن شرايط جوي هوايي در اختيار ما قرار مي‌گيرد. متاسفانه در حال حاضر به لحاظ برنامه‌هاي گرافيكي تا حدي محدوديت داريم.
اصغري با اشاره به حساسيت ويژه بخش هواشناسي در ايران و جهان مي‌گويد: درست است ارائه مطلوب و خلاقانه به تاثيرگذاري هر چه بيشتر برنامه‌هاي هواشناسي كمك مي‌كند، اما ما بايد غير از فرم جذاب و استفاده از واژگان جديد و متنوع بتوانيم از برنامه‌هاي گرافيكي و تصاوير ماهواره‌اي پيشرفته نيز بهره ببريم.
برنامه‌هاي هواشناسي در جهان بسيار پيشرفته هستند. آنها با توجه به تصاوير گرافيكي بسيار پيشرفته كامپيوتري اخبار متنوعي ارائه مي‌دهند و هم در فرم و هم در محتوا سعي در جذاب كردن اين بخش از اخبار دارند.
وي با تاكيد بر اين نكته كه ما هنوز با شكل مطلوب و ايده‌آل ارائه هواشناسي فاصله زيادي داريم، مي‌گويد: هر شب كه اخبار را براي مردم ارائه مي‌كنم به اين نتيجه مي‌رسم ارائه خوبي نداشتم و هيچ‌وقت از كار خود راضي نيستم و اين نه براي من كه براي همكاران من نيز اتفاق مي‌افتد.
بنابراين ما بايد نهايت تلاشمان را بكنيم كه اخبار هواشناسي و پيش‌بيني‌هاي جوي را كه يكي از مهم‌ترين و تاثيرگذارترين اخبار بر زندگي روزمره مردم است به بهترين شكل ارائه دهيم تا مخاطبان زيادي را به خود جذب كنيم.
اصغري همچنين بهبود طرح‌هاي گرافيكي و نرم‌افزاري‌هاي پيشرفته را نيز يكي از عوامل پيشرفت بخش هواشناسي مي‌داند و مي‌گويد: امروزه سازمان هواشناسي با همكاري صدا و سيما در صدد است يك نرم‌افزار گرافيكي پيشرفته به نام ويزارتي به بخش هواشناسي اضافه كند كه تنوع علامت‌هاي هواشناسي دارد و از نظر گرافيكي بسيار پيشرفته است و اگر اين اتفاق بيفتد انقلابي در زمينه ارائه هواشناسي صورت خواهد گرفت.
ضرورت وجود برنامه تخصصي هواشناسي
لزوم توجه به امر هواشناسي و تاثير آن در زندگي روزمره در دنياي مدرن صاحبان رسانه‌ها را در تمام نقاط جهان به اين فكر انداخته است كه به اين بخش از هواشناسي توجه بيشتري شود.
ايجاد برنامه‌هايي تخصصي كه تنها به پيش‌بيني‌هاي هواشناسي مي‌پردازد از جمله اين توجهات است. امروزه با آغاز فصل سرما و گرما، چشم‌ها به سمت پيش‌بيني آب و هوا دوخته مي‌شود تا زودتر از رمز و راز اين پديده‌هاي طبيعي براي برنامه‌ريزي‌هاي كلان و روزمره استفاده شود. دانستن دماي هواي روزهاي هفته به آوردن تجهيزات بيشتر و همچنين انتخاب وسيله نقليه مناسب هنگام بيرون آمدن از خانه كمك مي‌كند. اما با اين‌كه اين برنامه مخاطبان زيادي دارد اما تا به حال هيچ برنامه مجزايي به اين بخش اختصاص داده نشده است. متاسفانه پيش‌بيني‌هاي هواشناسي محدود شده است به اختصاص بخش كوچك انتهاي اخبار و اين موضوع شايد در نگاه اول كافي به نظر برسد. اما با دانستن اهميت روزافزون اين بخش در زندگي و شغل افراد ديگر نمي‌توان براحتي از كنار آن گذشت. تهيه برنامه‌اي كه تنها به هواشناسي و پيش‌بيني پديده‌هاي جوي يا حتي صحبت با كارشناسان درباره چند و چون ايجاد يا از بين رفتن پديده‌هاي جوي اختصاص داشته باشد مي‌تواند بينندگان زيادي را به خود جلب كند. زنده بودن اين برنامه‌ها نيز به اعتماد بيشتر مخاطبان كمك مي‌كند.
اصغري با بيان اين‌كه پيش‌بيني‌هاي هواشناسي ظرفيت و امكان داشتن حتي يك كانال مخصوص مربوط به موضوعات هواشناسي را دارد، مي‌گويد: در كشور ما آنقدر تنوع آب و هوايي وجود دارد كه حتي مي‌توان همين رشته هواشناسي را هم به زيرمجموعه‌هاي هوانوردي، هواشناسي كشاورزي و هواشناسي دريايي نيز تقسيم كنيم و درباره هر كدام از آنها به‌طور تخصصي بپردازيم. اين كار به ما امكان مي‌دهد كه بتوان هر نيم ساعت بينندگان را از آخرين اطلاعات وضع هوا مطلع كنيم.
اصغري همچنين با اشاره به اين‌كه حتي تهيه يك برنامه يكساعته حول محور هواشناسي در بخشي از شبانه روز نيز مي‌تواند در پيشرفت اين بخش مهجور مانده كمك كند، مي‌گويد: همان طور كه مي‌دانيد مردم هواشناسي را يك علم ساده مي‌دانند در صورتي كه علم بسيار پيچيده‌اي است. كارشناس هواشناسي غير از دانستن جغرافيا بايد از رشته‌هاي پايه‌اي مثل رياضي، فيزيك و... نيز به‌طور كامل سر در بياورد. من و بسياري از همكارانم در تلويزيون در ارائه كارهايمان حتي در به كار بردن دو كلمه پرفشار و كم فشار نيز ترديد داريم و نگرانيم كه شايد بيننده متوجه معناي اصلي و تخصصي اين واژگان نشود.
ما طرح توليد و بخش يك برنامه اختصاصي درباره هواشناسي را به مسئولان پيشنهاد داده‌ايم كه در آن مي‌توان حداقل واژگان و اصطلاحات تخصصي هواشناسي را براي مردم توضيح و به آنها آموزش داد. اين كار رابطه متقابل بين هواشناسان و مخاطبان تلويزيون را بيشتر و كار هر دو را راحت‌تر مي‌كند.
مهراوه فردوسي / گروه راديو و تلويزيون