جام جم آنلاين: سال گذشته، يك پسر افسرده و پريشان 17 ساله را به بخش روانپزشكي بيمارستان سلطنتي كودكان در ملبورن استراليا آوردند. او از نوشيدن آب امتناع ميكرد.
اين نوجوان كه از خشكسالي مربوط به گرمايش جهاني كره زمين نگران بود، تصور ميكرد در صورت نوشيدن آب، ميليونها نفر جان خود را از دست خواهند داد. پزشكان، پرونده او را نخستين نمونه «توهم گرمايش جهاني كره زمين» نامگذاري كردند.
روبرت سالو روانپزشك مسوول بخشي كه اين نوجوان در آن بستري شده بود، چند بيمار با اختلالات روانپزشكي و اضطرابهاي مربوط به گرمايش جهاني كره زمين به علاوه كودكاني كه درباره فجايع طبيعي مربوط به تغييرات جهاني آب و هوا كابوس ميديدند را معالجه كرده است.
چنين نوع اضطرابي در رابطه با وقايع جاري، پديده تازهاي نيست. بهطور تاريخي، نگراني درباره تهديدات معاصر از جمله جنگهاي هستهاي يا ايدز، با بيماريهاي روانپزشكي هر دوره در هم آميخته است.
اما گرمايش جهاني كره زمين ميتواند حتي بهصورت غيرمستقيم، تاثيري گستردهتر و عميقتر روي سلامت رواني انسانها داشته باشد.
پاول اپشتاين دستيار اجرايي مركز سلامت و محيط زيست جهاني در مدرسه پزشكي دانشگاه هاروارد ميگويد: «تغييرات آب و هوا ميتواند تاثيري واقعي بر روح و روان ما داشته باشد.»
پيشبيني شده دماي هواي جهان در طول قرن حاضر به طور متوسط بين يك تا 6 درجه سلسيوس افزايش خواهد داشت. براساس پيشبيني دانشمندان، يخچالهاي طبيعي آب ميشوند، سطح آب درياها بالاتر ميرود و بارندگيها شدت خواهد يافت.
شواهدي وجود دارد كه وقايع آب و هوايي شديد از جمله خشكسالي، سيلاب، گردباد و توفان ميتواند به پريشاني حسي منجر شود و اين ميتواند افسردگي يا اختلال تنشزاي پس از حادثه را در پي داشته باشد كه در آن سيستم ترس و انگيزش بدن، دچار خيزش ناگهاني ميشود.
براساس مطالعات گروه مشاوره انجمن توفان كاترينا، پس از توفان، درصد بيماريهاي شديد روانپزشكي از جمله افسردگي، اختلال تنشزاي پس از حادثه (PTSD)، اختلال اضطراب و انواع ترسها در ميان افرادي كه در نواحي توفانزده زندگي ميكردند از 6.1 درصد به 11.3 درصد افزايش يافت. همچنين درصد بيماريهاي رواني خفيف تا متوسط از 9.7 درصد به 19.9 درصد افزايش يافت.
بنا به گفته جاشوا ميلر استاد مدرسه امور اجتماعي اسميت (Smith College) كه در رابطه با حوادث بينالمللي فعاليت ميكند: «پس از يك حادثه غيرمترقبه، افراد احساس نارسايي ميكنند و اين تصور را دارند كه نيروهاي خارجي كنترل زندگي آنها را در دست گرفتهاند. آنها نميتوانند نسبت به يك آينده مثبت خوشبين باشند، در نتيجه اميد خود را از دست داده و افسرده ميشوند.»
وي همچنين معتقد است بلايا و حوادث شديد طبيعي، زيرساختهاي مورد نياز براي فراهم كردن مراقبتهاي روانپزشكي را از بين ميبرند، مردم را به اجبار آواره ميكنند و ارتباطات اجتماعي را در زماني كه مردم بشدت نيازمند اين ارتباطات هستند، قطع ميكند.
براساس مطالعات هيات بيندولتي تغييرات جهاني آب و هوا كه در درون سازمان ملل متحد تاسيس شده تا علل و پيامدهاي گرمايش جهاني كره زمين را ارزيابي كند، پيشبيني ميشود تغييرات آب و هوايي تا سال 2050 ميلادي 200 ميليون آواره زيستمحيطي بر جاي خواهد گذاشت.
مطمئناً هيچكس نميتواند پيشبيني كند گرمايش جهاني كره زمين چه تاثيراتي روي روح و روان ما بر جاي ميگذارد. ارتباط بين بيماريهاي رواني و آب و هوا ميتواند بسيار ظريف و حتي كاملاً متناقض باشد.
اينكه خودكشي در آب و هواي داغ بسيار رايج، بسيار نادر يا بهطور عادي رايج است، با توجه به نتايج تحقيقي كه شما آن را مطالعه ميكنيد، ميتواند متغير باشد. اما حتي در زمان عدم اطمينان، متخصصان ميگويند تاثيرات غيرمستقيم گرمايش جهاني كره زمين ميتواند بسيار قابل توجه باشد.
متخصصان ميگويند بهرغم اينكه بخش عمده اضطراب روي احتمال بروز شرايط آب و هوايي شديد متمركز است، گرمايش جهاني كره زمين محيط زيست طبيعي را بتدريج دگرگون خواهد كرد. اين تغييرات ميتوانند تاثيرات خاص خود را روي سلامت رواني داشته باشد.
كارول نورت، روانپزشكي كه برنامه مشكلات روحي مرتبط با بلاياي طبيعي در مركز پزشكي دالاس وي. آ. را اداره ميكند، ميگويد: «موضوع فقط روانزخم نيست. بخشي از مشكل، تنها كاهش شديد كيفيت زندگي است.»
در واقع تغييرات جهاني آب و هوا ميتواند منابع طبيعي را به انتها برساند، متكي بودن به منابع زمين را براي مردم دشوار سازد و موجودي غذاي جهاني را مختل كند. نورت ميگويد: «اين به معناي سقوط شرايط اجتماعي ـ اقتصادي و كيفيت زندگي در سراسر جهان، افسردگي، تضعيف روحيه و نااميدي است.»
در هندوستان و استراليا كه خشكساليهاي شديد روي كشاورزي تاثير گذاشته است، پژوهشگران با افزايش نسبي خودكشي در ميان كشاورزان مواجه شدهاند.
در سوي ديگر جهان، انتظار ميرود كه تغيير آب و هواي قطب شمال، شكار و ماهيگيري را براي افرادي كه آنجا زندگي ميكنند، سختتر سازد.
براساس گزارش «ارزيابي تاثير آب و هواي شمالگان»، چنين تغييراتي فرهنگ زندگي بوميان را تهديد ميكند و منجر به افزايش خشونت خانگي، سوءمصرف مواد مخدر و نوشيدنيهاي الكلي و همچنين خودكشي ميشود.
گلن آلبرخت، مدير انيستيتوي پايداري و سياستگذاري فناوري دانشگاه مردوخ استراليا، پريشاني و اندوهي كه افراد هنگام بروز تغييرات آرام و مزمن در محيط زيست تجربه ميكنند را مورد مطالعه قرار داده است. فعاليت او با استرالياييهايي كه در مناطق تحتتاثير استخراج معدن يا خشكسالي زندگي ميكنند، نشان ميدهد اين افراد احساس گسيختگي از طبيعت ميكنند، قادر به يافتن آرامش در آن نيستند و خود را درمانده ميدانند.
آلبرخت ميگويد: «تغييرات آب و هوا يك محرك عمده تغيير در محيط زيست خانگي افراد است. اين تغييرات منبع اضطرابهاي مزمن و شديد ميشوند.»
وي و همكارانش يك «مقياس افسردگي زيستمحيطي» را طراحي و تاييد كردند تا براي شناسايي استرس مربوط به كاهش سطح محيط زيست خارجي مورد استفاده قرار دهند.
او ميگويد: «ما تمايل داريم خود را شهرونداني بسيار سيال در مقياس جهاني بدانيم، اما يك ارتباط عميق با محيط زيست خود نيز داريم. بايد آن را بديهي فرض كنيم.»
براي رفع مشکلات دست به كار شويم
به منظور مقابله با افسردگيهاي ناشي از مشكلات زيستمحيطي بايد مردم را آموزش دهيم تا بتوانند از كمكهاي اوليه روانپزشكي استفاده كنند.
اين يعني اطمينان حاصل كنيم كه مردم پس از بلاياي طبيعي، احساس امنيت ميكنند و همينطور آنها را درباره انواع واكنشهاي رواني كه ممكن است تجربه كنند، آموزش دهيم.
در درازمدت، ما همچنين ميتوانيم منافع بسياري را از راه متحد كردن شهروندان براي كاهش اثرات گرمايش جهاني كره زمين كسب كنيم.
به گفته اپشتاين و ساير متخصصان، دست به كار شدن نهتنها به ما احساس تاثيرگذاري در مقابل يك نيروي خارجي قدرتمند را ميدهد، بلكه ما را كمك خواهد كرد تا ارتباطات اجتماعي و گروههايي را شكل دهيم كه اضطراب و استرس را كاهش ميدهد.
اپشتاين ميگويد: «اقدام كردن براي رفع مشكل ميتواند پادزهري باشد براي افسردگي حاصل از واقعيتهاي فراواني كه ما بايد با آنها مواجه شويم. اين ميتواند تقويت اين ديدگاه باشد كه آنچه ما انجام ميدهيم، موثر است.»
زينب همتي