گرايش «تعليم و تربيت ارزش‌ها» يكی از گرايش‌های تعليم و تربيت است كه دامنه گسترده‌ای از ارزش‌ها را شامل می‌شود و با توجه به اين‌كه دين ما دينی ارزش‌گذار بوده و قرآن كتاب ارزش‌ها و روايات منبع ارزش‌هاست، با استفاده از اين گرايش، می‌توان ظرفيت‌های جديدی را در اين حوزه فعال كرد.


حجت‌الاسلام والمسلمين مرتضی حدادی، دبير اجرايی گروه علوم تربيتی مؤسسه آموزشی ـ پژوهشی امام خمينی(ره)، در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا)، اظهار كرد: از ابتكارات مؤسسه آموزشی ـ پژوهشی امام خمينی(ره)، ابداع چند رشته در زمينه علوم انسانی است كه در زمينه تعليم و تربيت، كاربردی‌تر است و جای خالی آن در محيط آموزشی كشور حس می‌شد.

وی فعاليت عمده مؤسسه در زمينه تعليم و تربيت را تعريف دو گرايش «تربيت دينی» و «تعليم و تربيت ارزش‌ها» دانست و افزود: تأسيس گرايش تعليم و تربيت ارزش‌ها در سال 1388 به تصويب وزارت علوم، تحقيقات و فناوری رسيد و دوره آموزشی نخستين ورودی‌های اين رشته به اتمام رسيده است و نخستين دانشجويان اين رشته به مرحله دفاع از پايان نامه رسيده‌اند.

دبير اجرايی گروه علوم تربيتی مؤسسه آموزشی ـ پژوهشی امام خمينی(ره)، با تأكيد بر اهميت معرفی اين گرايش تازه تأسيس، گفت: برای تكميل مباحث علمی اين رشته و هم‌انديشی در اين خصوص و نيز معرفی اين گرايش علمی، همايشی سراسری از سوی مؤسسه در خصوص «تعليم و تربيت ارزش‌ها» ترتيب داده شده است كه در پاييز برگزار خواهد شد.

وی درباره سابقه رشته تعليم و تربيت ارزش‌ها افزود: سابقه اين رشته علمی به دهه‌های اخير در كشورهای غربی و خصوصاً كشورهايی برمی‌گردد كه فضای آنها تكثرگراتر است. اين كشورها برای احصاء و تقويت ارزش‌های مشترك در جامعه و نيز قوام اجتماع، و نهادينه كردن اين ارزش‌های مشترك، شاخه‌ای در رشته تعليم و تربيت به نام گرايش تعليم و تربيت ارزش‌ها ترسيم كرده‌اند و هدف اين رشته آن است كه ارزش‌های جامعه در طی نسل‌ها چنان تداوم بيابد كه جامعه دچار هرج و مرج و آنارشی نشود.

حدادی ادامه داد: دپارتمان اين رشته در دانشگاه‌های كانادا و استراليا فعال است و اساتيد اين رشته در ايران نظير حجت‌الاسلام والمسلمين سيداحمد رهنمايی، مدير گروه تعليم و تربيت مؤسسه، و نيز آقايان محمد زارعان و شاملی فارغ‌التحصيلان مقطع دكتری همين رشته از مك‌گيل كانادا هستند و فكر ابداع اين رشته و ورود آن به مباحث تعليم و تربيت فعلی از جانب اين بزرگواران مطرح شده است.

وی با اظهار اين‌كه اكنون در زمينه تربيت دينی مجموعه‌ای از سرفصل‌ها وجود دارد، اما به دليل نيازمندی به منظری عام‌تر، رشته تعليم و تربيت ارزش‌ها مطرح شده است كه در مسائل عبادی محدود نشده است، گفت: اين نگاه در خصوص تعليم و تربيت ارزش‌ها شايع است كه مباحث عبادی نظير نماز، رعايت حجاب و مجموعه‌ای از تكاليف عبادی را بتوان به نسل‌های بعدی انتقال داد. اما گرايش تعليم و تربيت ارزش‌ها دامنه گسترده‌تری را شامل می‌شود و با توجه به اينكه دين ما دين ارزش‌گذار است و قرآن كتاب ارزش‌هاست و روايات ما منبع ارزش‌هاست، می‌توان ظرفيت‌های جديدی را در اين حوزه فعال كرد.

دبير اجرايی گروه علوم تربيتی، با بيان اين‌كه مجموع ارزش‌هايی كه در غرب طبق تعريف در اين گرايش استخراج شده است، مجموعاً 20 مورد بوده است كه آنان می‌كوشند آنها را در جامعه جاری و ساری كنند، افزود: اما دين ما سرشار از ارزش‌های مختلف در زمينه‌های سياسی، اقتصادی، تربيتی، روانشناختی، جامعه‌شناختی و ساير حوزه‌های انسانی است و از اين جهت رشته تعليم و تربيت ارزش‌ها، بستر بكری است كه با توجه به غنای منابع در عرصه اسلامی، می‌توانيم وارد آن بشويم.

وی با اشاره به اين‌كه رشته تعليم و تربيت ارزش‌ها كه اكنون فعال است، از نمونه غربی الهام گرفته و بومی‌سازی شده است، گفت: موضوع بعضی رشته‌ها توليد ما نيست، ولی ما با مبانی خود، به ديد نقادانه به آنها نگاه می‌كنيم و بخشی از آن كه مناسبتی با اصول و فرهنگ اسلامی جامعه ما دارد، اخذ می‌كنيم و مابقی را كنار می‌گذاريم.

حدادی ادامه داد: اين رشته در غرب، تركيبی از دپارتمان‌های مختلف است و دليل ايجاد آن موفق نبودن اخلاق، تربيت و دين در فضای عمومی بوده است كه محققان اين رشته با جمع ميان اين حوزه‌ها، دپارتمان تعليم و تربيت ارزش‌ها (values education) را ابداع كرده‌اند. هدف از تأسيس اين رشته، احصاء ارزش‌های شهروندی، و به دنبال آن تقويت و نهادينه كردن آن ارزش‌ها شامل مسئوليت‌پذيری، اعتماد، اطمينان به ديگران، احترام به ديگران و... است.

وی با تأكيد بر اين‌كه اين رشته تازه تأسيس است و هنوز مواد درسی آن حتی در غرب چنان قوامی نيافته است كه شكل منسجم و كاملی به خود بگيرد، افزود: می‌توان گفت كه در تأسيس اين رشته در ايران، هيچ‌يك از منابع و مواد درسی آن حاصل ترجمه نيست، بلكه توليد بومی است.

اين پژوهشگر با اشاره به سه اقدام در خصوص بومی‌سازی علوم، شامل بومی‌سازی و اسلامی‌سازی، به روز رسانی و بهره‌گيری از روش‌ها، اظهار كرد: اين مراحل در خصوص رشته تعليم و تربيت ارزش‌ها انجام شده است و اكنون با تلاش دانشجويان، در حال بهره‌برداری از اين رشته علمی هستيم.

حدادی در پايان، ضمن اشاره به برگزاری همايش ملی «تعليم و تربيت ارزش‌ها» در راستای معرفی اين رشته علمی در آذرماه سال جاری، افزود: دبيرخانه اين همايش، تا كنون 150 مقاله دريافت كرده است و اكنون در حال ارزيابی مقالات است و برنامه‌های ديگری نظير مقالات سفارشی و مصاحبه‌ها و برنامه‌های ديگر آن در حال تدوين است.