جام جم آنلاين: از ابتدای پیدایش جوامع متمدن بشری علاقه‌مندان به سفر و ماجراجویان به دنبال یافتن مناظر بكر و دیدن ناشناخته ‌های روی زمین بودند اما به‌دلیل كمبود وسایل ارتباط جمعی معمولا نشانی این مناطق به‌صورت سینه به سینه بین ماجراجویان و گردشگران رد و بدل و شاید هم به دست فراموشی سپرده می‌شدند.
با رشد و گسترش وسایل ارتباط جمعی این مكان‌ها و تفرجگاه‌ها بیشتر در دسترس قرار گرفتند و بيشتر علاقه‌مندان براحتی می‌توانستند برای دیدن آنها برنامه‌ریزی كنند.

روزنامه‌ها و تلویزیون و رادیو در این راه به واقع بسیار مفید بودند و به یاری ماجراجویان در كشف ناشناخته‌های زمین شتافتند.

اما كم‌كم پای دفاتر و شركت‌های خدمات توریستی به میان آمد و این‌گونه ماجراجویي‌ها هدفمند شد و علاقه‌مندان به آن كافی بود كه به یكی از این دفاتر گردشگری مراجعه كنند تا با معرفی دنیایی از ناشناخته‌ها مواجه‌ و با‌توجه به بودجه‌‌شان راهی یكی از این مناطق شوند.

دفاتر گردشگری به سرعت یكی پس از دیگری در شهرها و دیار مختلف ظاهر شدند و با تزئیناتی بسیار جذاب و زیبا دل رهگذران را به سمت ناشناخته‌های دنیا كشاندند، اما با حركت جهان به سمت صنعتی شدن و ارتقاي سطح زندگی شهری در این جوامع صنعتی متمدن، نقش دفاتر گردشگری هم با تفاوت‌های زیادی روبه‌رو شد.

چندی است كه تكنولوژی اینترنتی و دنیای مجازی به دنیای واقعی گردشگری نیز وارد شده و بسیاری از خدمات گردشگری را به خود وابسته كرده است.

هر گردشگری كه قصد سفر داشته و بار سفر بسته باشد بي‌شك قبل از سفر خود در دنیای مجازی سری به مقصد مي‌زند، البته در دنیای مجازی و از طریق صفر و یك‌ها، حداقل از آب و هوای مقصد سفرش و مراكز خرید و تفریحی آن سراغی مي‌گيرد و با آمادگی راهی دیار ناشناخته‌ سفر مي‌شود.

به‌جرات می‌توان گفت امروزه از پشت مانیتور كامپیوتر شخصی خودمان می‌توانیم به دورترین مراكز تفریحی و گردشگری دهكده جهانی سری بزنیم واز دیدن آن لذت ببریم.

صفر و یك‌های این دنیای مجازی توانست به‌سرعت جای خود را بین مردم باز كند و بيشتر فعالیت‌های اقتصادی از جمله فعالیت آژانس‌های گردشگری را تحت تاثیر خود قرار دهد.

زرق و برق این دنیای دیجیتال آنچنان دیدگان كاربران خود را كور كرد كه هرگز دیدن تزئینات شیك و عكس‌های زیبای داخلی آژانس‌های گردشگری برایشان جذاب نبود.

هرچند برای مدتی این آژانس‌ها توانستند در برابر دنیا مجازی مقاومت كنند اما در نهایت توسط خدمات دنیای مجازی ضربه فنی شدند و از میدان رقابت بیرون رفتند.

دنیای مجازی و خدمات آنلاین گردشگری ابتدا توانست آژانس‌های خدمات گردشگری را صرفا به عنوان دفاتر فروش بلیت تبدیل كند و پس از گذشت چند وقت این خدمات را هم از آنها گرفت، به‌طوری كه امروزه همه ما می‌توانیم بلیت هواپیما، كشتی و اتوبوس را به‌صورت آنلاین و از پشت میزكارمان خریداری كنیم، یعنی هرگز نیازی به مراجعه به این دفاتر نداریم.

تقریبا یك دهه هست كه دفاتر خدمات گردشگری مغلوب خدمات دنیای مجازی شده و كاملا روش فعالیت اقتصادی خود را تغییر داده‌اند و بیشتر نقش درون منطقه‌ای و مشاوره‌ای را برعهده گرفته‌اند.

دنیای مجازی توانست رویكرد دفاتر خدمات گردشگری را كاملا تغییر دهد و این دفاتر پرزرق و برق را به دفاتر كوچك اما آنلاین تبدیل كند.

این دگردیسی شرایطی بسیار نوین را برای صنعت بسیار درآمدزای گردشگری جهان فراهم كرد كه امروزه شاهد آن هستیم.

با برداشته شدن مرزها توسط دنیای مجازی و سرعت عمل آن، آژانس‌های گردشگری توانستند بخوبی با یكدیگر ارتباط برقرار كنند و از خدمات همكاران خود در دیگر نقاط این دهكده جهانی مطلع شوند، بنابراین بسته‌های گردشگری بسیار زیادی را برای مسافران‌شان مهیا كرده‌اند كه این خود به عنوان یكی از دستاوردهای این دنیای مجازی برای شركت‌های خدمات گردشگری بوده است.

اما این دنیای مجازی دردسرهایی را برای گردشگران و البته دست‌اندركاران صنعت گردشگری به ارمغان آورده كه به گفته كارشناسان این حرفه اگر دولت‌ها و مسوولان این صنعت توان مقابله با آن را نداشته باشند ممكن است صنعت گردشگری كشورشان دچار آسیب‌های جدی شود.

از آنجا كه در دنیای مجازی مرزها معنی ندارند و ردیابی آژانس‌های برگزاركننده تورهای تفریحی، علمی و تحقیقاتی بسیار سخت‌تر از دنیای واقعی است، فرصتی برای سوءاستفاده در اختیار سودجویان در این صنعت درآمدزا فراهم شده است.

حتی به گفته برخی دیگر از این كارشناسان این دفاتر خدمات گردشگری حتی اگر قصد سوءاستفاده نداشته باشند، بی‌اطلاعی و عدم تخصص آنها در رهبری تورها و امكانات تفریحی ‌می‌تواند ضربه‌ای ناخواسته به آینده صنعت گردشگری منطقه هدفشان باشد كه جبران آن بسیار سخت و ترميم آن طولانی خواهد بود.

به‌راستی دنیای مجازی در صنعت گردشگری را می توان به عنوان تیغ دولبه دانست كه در صورت عدم كنترل آن می‌تواند كشوری را از درآمد این صنعت نوظهور محروم كند.

بسیاری از دست‌اندركاران داخلی و خارجی درباره خدمات آنلاین هم‌عقیده هستند و می‌گویند این خدمات در قرن حاضر می‌تواند تضمین‌كننده بقای صنعت گردشگری و صنایع وابسته به آن باشد، هرچند گاهی اوقات همین دنیای مجازی باعث انصراف گردشگران از سفر می‌شود، اما نكات مثبت آن بسیار بیشتر از نكات منفی این دنیای مجازی است به شرط آن‌كه كنترل شده باشد.

این دست‌اندركاران عنوان كرده‌اند كه با توجه به گسترش اینترنت و خدمات آنلاین آن در واقع دفاتر گردشگری مخاطبانی در حد ساكنان این كره خاكی در اختیار دارند و هرگز محدود به شهر و دیار خود نیستند، بنابراین در‌صورت درست عمل كردن و مدیریت صحیح می‌توانند با كمك دنیای مجازی به موفقیتی باورنكردنی دست یابند.

اما آیا این توازن همیشه در كشورهای مختلف برقرار است و حضور شركت‌های آنلاین و دنیای مجازی در ایران می‌تواند مفید واقع شود؟

در ابتدای امر پاسخ منفی است، چون بتازگی فعالیت گسترده برگزاركنندگان تورهای مسافرتی بدون هیچ‌گونه نظارت و تایید از دستگاه‌های مربوطه و مسوولان صنعت گردشگری ایران در این دنیای مجازی بشدت گسترش یافته است.

این ‌گونه خدمات بدون نظارت می‌تواند در نهایت به‌عنوان معضلی برای صنعت گردشگری ایران معرفی شود، چون بسیاری از آنها و دست‌اندركاران این‌گونه شركت‌ها هیچ تخصص و اطلاعی از این رشته بسیار حساس یعنی گردشگری در ایران ندارند و صرفا به‌دنبال منافع مادی وارد این میدان شده‌اند.

اما اگر در بلندمدت به این دنیای مجازی امید بسته باشیم می‌توانیم‌ افق بسیار روشنی را برای صنعت گردشگری ایران متصور شویم و با بهره‌گیری از این دنیای بدون مرز و پرمخاطب، ایرانی باستانی و پرجاذبه را به دنیا بشناسانیم بنابراین چه زیباست كه مسوولان و متولیان صنعت گردشگری ایران با اتخاذ تصمیمات مفید و كارآمد در این زمینه از سوی بی‌خطر این تیغ دو لبه جهت باز كردن راه صنعت گردشگری ایران استفاده كنند ، نه این‌كه از لبه خطرناك آن استفاده ‌ و آسیب‌های جدی را برپیكر این صنعت نوظهور وارد كنند.

كم نیستند پیامك‌ها یا نامه‌های الكترونیكی كه روزانه درباره برگزاری تورهای خارجی و داخلی به دست ما می رسند، هركدام از اینها می‌توانند شما را به استفاده از خدماتشان تشویق كنند، ولی آیا واقعا این تورها و برنامه‌های تفریحی مدیریت شده‌اند و می‌توانند برای شما و خانواده مفید واقع شوند و اگر دچار مشكل شدید هیچ شخص یا شركتی هست كه به شما پاسخگو باشد؟

بنابراین حتی اگر نخواهیم نیمه خالی لیوان را نظاره گر باشیم این‌گونه تورها به‌دلیل پراكنده بودن فعالیتشان می‌توانند توازن تبادل صحیح گردشگران را در ایران برهم زنند.

پس بجاست كه مسوولان و دست‌اندركاران صنعت گردشگری ایران علاوه بر كنترل دنیای حقیقی، توجه ویژه‌ای هم به دنیای مجازی داشته باشند تا با مدیریت مناسب هر دو دست به دست هم دهند و رویای موفقیت صنعت گردشگری ایران را به واقعیت برسانند.

شيدا رمزي