رضا كوهكن در مراسم رونمايی از «اسلام در سرزمين ايران»:

وجه غالب اشراق در نظر هانری كربن شيعی است 
هانری كربن يك مستشرق به معنای حقيقی كلمه يعنی «طالب اشراق» است و اشراق در نظر او ـ به رغم آن‌كه در نگاه اول و در نظر سهروردی وجه غالب شيعی ندارد ـ وجه غالب شيعی دارد و در سرزمين تشيع است كه بسط و رواج بافته است.

به گزارش خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا)، مراسم رونمايی از مجلد دوم از مجموعه چهار جلدی كتاب «اسلام در سرزمين ايران» (سهروردی و افلاطونيان ايران) اثر هانری كربن، امروز شنبه 9 ارديبهشت‌ماه، با حضور رضا كوهكن مترجم اثر و عضو هيئت علمی گروه اديان و عرفان مؤسسه پژوهشی حكمت و فلسفه ايران، شهين اعوانی ويراستار اثر و جمعی از اصحاب رسانه در خبرگزاری فارس برگزار شد.

بنابر اين گزارش، كوهكن در ابتدای سخنان خود با اشاره به عنوان اين اثر اظهار كرد: كتاب «اسلام در سرزمين ايران؛ چشم‌اندازهای معنوی و فلسفی» با عنوان «اسلام ايرانی» معروف است كه در واقع ترجمه لفظ به لفظ (En Islam iranien, aspects spirituels et philosophiques) است و تاكنون درباره آن بسيار سخن گفته شده است.

وی درباره علت تغيير نام اين كتاب در ترجمه خود به «اسلام در سرزمين ايران؛ چشم‌اندازهای معنوی و فلسفی» گفت: سبب آن نگرانی بنده از اين مطلب بود كه عنوان «اسلام ايرانی» بار قومی و نژادی را به اين كتاب تحميل كند و در واقع اسلام در بافت ايرانی فهميده شود و البته خود كربن نيز نگران اين موضوع بوده است.

اين محقق و پژوهشگر اضافه كرد: كربن خود در مقدمه اين كتاب می‌گويد: در زبان فرانسه كاملاً طبيعی است كه اشاره به سرزمينی خاص از قلمرو اسلام صفت نسبی مليت را بدان بيفزايند. در آن حال در اثر كنونی عبارت Islam iranien به چشم می‌خورد. در همين اثر از شيعه ايرانی (ترجمه لفظ به لفظ فرانسه) نيز سخن خواهيم گفت. اين نحوه بيان موضوع برای ما فرانسويان عادی و بديهی است.

وی در ادامه قول كربن تصريح كرد: اما حقيقتاً ترجمه لفظ به لفظ Islam iranien آن به اسلام ايرانی، در زبان فارسی غير قابل تحمل است؛ زيرا اين تركيب وصفی متضمن نوعی قدسيت‌زدايی از مفهوم دينی و قدسی است و وابسته كردن آن به يك نژاد، قوم يا مكان خاص است. دوستان ايرانی من غالباً به من گوشزد كرده‌اند كه حاصل ترجمه لفظ به لفظ چنين اصطلاحاتی عباراتی قطعاً غير عادی خواهد بود.

عضو هيئت علمی گروه اديان و عرفان مؤسسه پژوهشی حكمت و فلسفه ايران، با بيان اين‌كه كربن خود اين حساسيت را داشته كه پديدار نبايد بر حسب شرايط تاريخی، سياسی و اجتماعی تحليل شود، ادامه داد: عنوان اوليه اين اثر «معنويت در اسلام ايرانی» بوده و به مرور به چشم‌اندارهای معنوی و فلسفی تبديل شده است و البته اين كاملاً بجاست.

وی تصريح كرد: كربن با توجه به نگاه پديدارشناسانه خود تحليل تاريخی، اجتماعی و سياسی را قبول ندارد و مانند برخی از مستشرقين ديگر زنجيره چنين عللی را دنبال نمی‌كند؛ بلكه او به دنبال حقيقت بوده و به يك معنا می‌توان گفت كه كربن يك مستشرق به معنای حقيقی كلمه يعنی طالب اشراق است و اشراق در نظر او ـ به رغم آن‌كه در نگاه اول و در نظر سهروردی وجه غالب شيعی ندارد ـ وجه غالب شيعی دارد و در سرزمين تشيع است كه بسط و رواج بافته است.

كوهكن در بخش ديگری از سخنان خود در باب ترجمه اين اثر گفت: با توجه به اين‌كه كربن شارح و به قول غربيان «هرمنوت» بزرگی است و متن را درك می‌كند، بنده كوشيده‌ام در نحوه بيان ـ تا حدی كه زبان اجازه می‌دهد ـ دخل و تصرف نكنم و معنای آن را وفادارانه منتقل كنم.

وی خاطرنشان كرد: تنها در جاهايی كه كربن از يك مفهوم غربی صحبت می‌كند و مباحث حكمت و عرفان اسلامی و ايرانی را در تطبيق با مفاهيم مسيحی مطرح می‌كند، شرح و تعليقه كوتاهی آورده‌ام تا خواننده به اختصار با موضوع آشنا شود. همچنين از آنجا كه ترجمه جايگاه نقد و شرح نيست، از نقد پرهيز كرده‌ام و كوشيده‌ام تا ترجمه به گونه‌ای باشد كه متن خود با خواننده سخن بگويد.

اين محقق وپژوهشگر در بخش ديگری از سخنان خود درباره شخصيت كربن تصريح كرد: كربن يك پديدارشناس است و برای ارائه يك تحليل پديدارشناسانه كوشيده است تا در فضای حكمت و عرفان ايرانی قرار بگيرد و عوالم بحث (مانند ملكوت، جبروت،...) در سطح معمولی در او زنده بوده و حضور داشته باشد. نقطه ثقل پيام كربن بحث از معنويت و عالم معناست.

وی ادامه داد: كربن اين كتاب را برای غربيان نگاشته و ارمغانی كه برای غرب می‌برد، ترميم وجه مربوط به معناگرايی و معنويت است كه در فرهنگ غرب بی‌رنگ شده است. وی با متفكران معنوی چون شولم يهودی، يونگ، ... در ارتباط بوده و در عالم ايرانی نيز با محفل علامه طباطبايی در جهت شناخت بيشتر تشيع و محافل ديگری كه مجمع مطالعه تطبيقی اديان بوده، در ارتباط بوده است.

در اين مراسم همچنين شهين اعوانی، عضو هيئت علمی مؤسسه پژوهشی حكمت و فلسفه ايران و ويراستار اين اثر، ضمن تقدير از مترجم اين اثر در ترجمه دقيق و امانت‌دارانه آن، به بيان نكاتی در باره اين كتاب پرداخت و از جمله به نظم كاری كربن در تحقيق و ميزان تأثير همسر كربن در شكل‌گيری اين اثر اشاره كرد.

بخش پايانی اين مراسم به رونمايی از كتاب مجلد دوم از مجموعه چهار جلدی كتاب «اسلام در سرزمين ايران» (سهروردی و افلاطونيان ايران) اختصاص داشت كه توسط مترجم و ويراستار اين اثر انجام شد.

يادآور می‌شود چاپ نخست مجلد دوم مجموعه چهار جلدی كتاب «اسلام در سرزمين ايران» (سهروردی و افلاطونيان ايران) اثر هانری كربن، با ترجمه رضا كوهكن، و ويراستاری شهين اعوانی، اعضای هيئت علمی مؤسسه پژوهشی حكمت و فلسفه ايران، با قيمت 12000 تومان و در شمارگان 1000 نسخه منتشر شده است.