استاد حوزه و دانشگاه با بيان اين‌كه قرب خداوند به انسان قابل مقايسه با قرب ذهن به انسان نيست، عنوان كرد: هركس تمام زوايای وجودی خود را واكاوی كند، خداوند را در ميان هر ذره‌ای حاضر و ناظر می‌بيند؛ از عجايب خلقت است كه ما در نهايت بُعد از كسی هستيم كه او در اوج قرب نسبت به ما است.

به گزارش خبرگزاری قرآنی ايران(ايكنا)، حجت‌الاسلام والمسلمين دكتر محمدتقی فعالی، مدرس حوزه و دانشگاه و نگارنده 9 جلد كتاب در باب جنبش‌های نوظهور معنوی، در دهمين نشست از سلسله نشست‌های «آسيب‌شناسی عرفان‌های كاذب» كه در سازمان فعاليت‌های قرآنی دانشجويان كشور برگزار شد، به ايراد سخنرانی پرداخت.

فعالی با اشاره به ادامه مبحث آئين نوپيدای دالايی‌لاما اظهار كرد: در جلسه گذشته نخست در رابطه با زندگی‌نامه و سپس راجع به ايده‌ها و تعاليم دالايی‌لاما سخنانی طرح شد. به دو دليل در اين بخش به تفصيل سخن رانده شد؛ اول اين‌كه افكار و انديشه‌های دالايی‌لاما مبتنی بر شاد بودن و شاد زيستن دارای جايگاه مهم و ويژه‌ای در جهان است. دليل دوم در تفصيل مبحث آئين دالايی‌لاما اين است كه آئين معنوی دالايی‌لاما آخرين آئينی است كه از ميان آئين‌های نوظهور هندی مطرح می‌شود، لذا مباحثی كه در اين آئين مطرح می‌شود به نوعی جمع‌بندی تمامی مباحث آئين‌های معنوی نوظهور هند به‌شمار می‌آيد.

وی با بيان اين‌كه در جلسات گذشته راجع به آئين معنوی دالايی‌لاما به دو نكته اشاره شده بود، اظهار كرد: آئين دالايی‌لاما نيز مانند ديگر آئين‌های نوظهور معنوی هند مبتنی بر اصل تناسخ است كه به صورت كوتاه در اين رابطه به مباحثی پرداختيم. دومين بحث كه در رابطه با انديشه‌های دالايی‌لاما مطرح شد اين بود كه اصل ايده‌های دالايی‌لاما مبتنی بر مبحث رنج در بودا و بوديسم است.

فعالی ادامه داد: ايده گرفتن از آئين بودا در انديشه‌های دالايی‌لاما به‌گونه‌ای است كه آئين دالايی‌لاما را نوعی قرائت نوپديد از آئين بوديسم به‌شمار می‌آورند. در بيان اين مطلب می‌توان افزود همان‌گونه كه آئين بودا مبتنی بر اصل رنج در اين دنيا و چگونگی برطرف كردن رنج از ميان بشر است، آئين دالايی‌لاما نيز به اين اصل ادامه می‌دهد، به تعبيری می‌توان عنوان كرد كه لامائيسم روايت جديدی از آئين بوديسم است.

اين محقق و پژوهشگر با تأكيد بر اين‌كه اصل دوم در آئين معنوی دالايی‌لاما اصل رنج است، عنوان كرد: آنچه به‌عنوان اصل رنج در آئين معنوی لاما مطرح می‌شود، بايد با اصل رنج در اسلام و «كبد» كه در قرآن به آن اشاره شده است، مورد مقايسه قرار گيرد. در اين مقايسه بايد تفاوت ماهوی ميان اصل رنج در آئين بوديسم و اصل كبد در آئين اسلام مشخص شود.

وی با بيان اين‌كه سومين اصل از ميان اصول دالايی‌لاما كه از آئين بوديسم گرفته شده است و بايد با اصول اسلامی مورد تطبيق و مقايسه قرار گيرد، اصل شادی است، اظهار كرد: دالايی‌لاما جملات مختلفی در رابطه با شاد زيستن انسان در اين دنيا عنوان كرده‌ است. وی اعتقاد دارد كه غايت زندگی انسان در اين دنيا جز شاد زيستن چيز ديگری نيست.

فعالی تصريح كرد: مهم‌ترين راهكاری كه دالايی‌لاما در رابطه با شاد بودن و شاد زيستن انسان در اين دنيا مطرح كرده است، تشكيل باشگاه‌های خنده است. دالايی‌لاما و شاگردانش مجموعه تكنيك‌هايی ارائه می‌دهند كه به زعم آنها در نهايت منجر به شاد بودن و شاد زيستن انسان خواهد شد.

اين محقق و پژوهشگر با اشاره به آيات و احاديث وارده در زمينه شاد بودن ادامه داد: در اين رابطه بايد نيم‌نگاهی به آيات و احاديث دين مبين اسلام در رابطه با شاد بودن و شاد زيستن داشت و بعد از آن اين مطالب را با آئين نوپديد دالايی‌لاما مقايسه كرد.

وی افزود: در اين رابطه ابتدا بايد به اين بحث پرداخت كه خدای متعال، به عنوان خالق بشر از زيستن انسان در اين جهان چه هدفی را دنبال می‌كند. اگر در اين رابطه به مجموعه آيات و روايات مراجعه شود، متوجه خواهيم شد كه هدف از زيستن انسان در اين دنيا تنها يك چيز است.

فعالی با بيان اين‌كه واژه‌ای كه در دين اسلام به غايت زندگی بشر در اين دنيا اشاره می‌كند، واژه «قرب» است، اظهار كرد: البته واژه مشابه قرب نيز در ميان آيات و روايات وجود دارد كه در اين جلسه ما به بحثی تحليلی در اين رابطه خواهيم پرداخت. قرب دو گونه است؛ اول قرب خدا به ماسوا و انسان و دوم قرب انسان به خدا.

اين استاد حوزه و دانشگاه با تأكيد بر اين‌كه معمولاً هنگامی‌كه از قرب سخن به‌ميان می‌آيد، بُعد دوم قرب يعنی اين‌كه انسان چه كار كند تا به خداوند متعال نزديك شود، مد نظر است، عنوان كرد: بايد دقت كرد كه حقيقت قرب به‌صورت عمودی است. در حقيقت هم قرب انسان به خدا و هم قرب خدا به انسان مطرح می‌شود.

اين محقق و پژوهشگر با بيان اين‌كه در رابطه با قرب خداوند به انسان آيات متعدد و مفصلی در قرآن وجود دارد، افزود: در اين رابطه تنها به يك مبحث خواهيم پرداخت و آن اين‌كه خداوند به ماسوا و انسان نزديك است. خداوند متعال به انسان نزديك‌تر از آن است كه حتی انسان فكرش را هم نمی‌تواند بكند.

فعالی ادامه داد: در آيات متعدد قرآن اوج قرب در فرهنگ دينی اين آيه است كه خداوند متعال فرموده: «فَإِنِّی قَرِيبٌ». براساس گفته‌های عرفای اسلامی اين قرب، قرب مطلق محسوب می‌شود، يعنی مقيد به هيچ‌گونه قيدی نيست. خداوند به ماسوا و بشريت نزديك است.

وی با بيان يك مثال تأكيد كرد: يكی از اموری كه در اين جهان به انسان بسيار نزديك است، خون جاری در رگ‌های وی است. اگر يك ثانيه و حتی يك صدم ثانيه خونی كه در مويرگ‌های مغز جاری است از حركت باز ايستد، زندگی انسان مختل خواهد شد. حال بايد عنوان كرد كه خداوند از خون جاری درون رگ‌های انسان به او نزديك‌تر است.

اين استاد حوزه و دانشگاه افزود: مثال ديگر اين‌كه ذهن انسان پستوخانه روح محسوب می‌شود. هر انسانی به خود اجازه می‌دهد تا راجع به ديگران هرگونه می‌خواهد بينديشد. تصور هر انسانی بر اين است كه فكر محرم‌ترين امور نزد انسان است، اما بايد دقت داشت كه خداوند از فكرها و ذهن‌ها نيز به انسان نزديك‌تر است.

فعالی با بيان اين‌كه قرب خداوند به انسان به‌هيچ‌عنوان قابل مقايسه با قرب ذهن به انسان يا خون جاری در رگ‌های وی نيست، خاطرنشان كرد: هركس تمام زوايای وجودی خود را لايه به لايه واكاوی كند، خداوند را در ميان هر ذره‌ای حاضر و ناظر می‌بيند.

وی با تأكيد بر اين‌كه درونی‌ترين لايه‌های وجودی انسان قلب وی به‌حساب می‌آيد، عنوان كرد: خداوند خود در احاديث قدسی مختلف اشاره كرده است كه جايگاه وی در قلب انسان مؤمن است. حال يكی از عجايب روزگار اين است كه انسان‌ از موجودی كه بسيار به وی نزديك است، بسيار فاصله دارد.

اين محقق و پژوهشگر ادامه داد: اگر شخصی يا شيئی‌ به ما نزديك باشد عكس آن نيز صادق است، يعنی ما نيز به او نزديكيم، اما اين مطلب يكی از عجايب خلقت است كه ما در اوج بُعد از كسی هستيم كه او در اوج قرب نسبت به ما است.

فعالی با بيان اين‌كه واشكافی و دقت به اين مطلب نياز به بررسی عميق احاديث و مسائل پيچيده‌ عرفانی دارد، اظهار كرد: عرفا به اين مطلب كه چگونه می‌شود انسان از كسی‌كه به او در نهايت قرب است، دور باشد، بسيار دقت نظر داشته‌اند و دائماً سعی كرده‌اند تا ابعاد پيچيده و رازگونه اين مطلب را كشف كنند.